Star Wars op de set van 'The devils own'

Alan Pakula knokt met sterren

door Eric Koch

Twee grote sterren in één film leverde bij 'The Devil's own' een eigentijdse versie van Star Wars op. Hoofdrolspeler Brad Pitt drong zelf aan op Harrison Ford als tegenspeler, maar stond weken later op het punt om af te haken. "Hij was bang dat ik er een Harrison Ford-film van wilde maken", vertelt regisseur Alan Pakula. Hij kon Pitt overreden om te blijven, maar beide acteurs bleven daarna om voorrang voor hun personages strijden. Elke dag werd op de set aan het scenario gesleuteld. "De film is door dat constante gevecht uiteindelijk alleen maar beter geworden", zegt een tevreden Pakula in Parijs.

De strijd van zijn twee hoofdrolspelers weerspiegelt het verhaal, aldus Pakula. "Zoals hun personages stonden ze soms tegenover elkaar, maar met de beste bedoelingen. Brad Pitt wilde de achtergrond en de motieven duidelijk maken van de jonge Ierse terrorist die hij gestalte gaf. Dat was ook mijn bedoeling, verzekerde ik 'm. Zonder iemands daden goed te praten kun je proberen begrip voor 'm op te brengen. Als je van mensen monsters maakt, kun je nooit vrede met ze sluiten.

Op zijn beurt was Harrison Ford niet van plan om van zijn New Yorkse politieman een bordkartonnen tegenstander te maken en kwam met allerlei suggesties om 'm interessanter te maken. Toen zijn rol aanzienlijk werd uitgebreid en ik scènes met Pitt in de Iers-Amerikaanse gemeenschap schrapte, dacht Pitt dat ik Ford voortrok. Ook al omdat ik met Harrison eerder 'Presumed Innocent' had gemaakt," vertelt de maker van intelligente kassuccessen als 'Klute', 'All the presidents men' en 'Sophies Choice'. Maar ik kon Brad duidelijk maken dat ik alleen het belang van het verhaal voor ogen had.

Belangrijker dan een portrettering van het Iers-Amerikaanse milieu vond ik de ontwikkeling van de band tussen die twee mannen met hun verschillende achtergrond. Die onder andere omstandigheden dikke vrienden zouden zijn geweest. We hadden alle drie onze opvattingen over de weg die dat verhaal zou volgen, maar de bestemming was altijd duidelijk.

En dat maakte de schermutselingen onderweg soms zenuwslopend, maar meestal interessant. Uit conflicten worden vaak de beste oplossingen geboren." Pakula praat uit ervaring. "Bij 'Klute' en 'All the presidents men' was het al niet anders. Als je eigenzinnige, intelligente acteurs uitkiest, vraag je om problemen. Dustin Hoffman en Robert Redford bekijken elke komma onder een vergrootglas.

En terecht. Bij 'All the presidents men' werd ook dagelijks het scenario veranderd. Mede omdat de toon van scenarist William Goldman me niet beviel. Hij is heel goed in het schrijven van vlotte verhalen rond gezworen kameraden, maar ik wou iets anders dan Butch Cassidy en de Sundance Kid tegen de Amerikaanse president. Goldman was bang dat 't allemaal te droog zou worden, maar als de ontrafeling van het Watergateschandaal op zichzelf niet boeiend genoeg zou zijn, dan konden we het maar beter laten, vond ik.

't Ging tenslotte om een belangrijk moment in de Amerikaanse geschiedenis. Liever met ere falen, dan een risicoloos glad avonturenverhaal. Elke dag belde Robert Redford vanaf de set Bob Woodward op om adviezen en vroeg Dustin Hoffman aan Carl Bernstein hoe het indertijd wérkelijk was gegaan.

Je zou als regisseur gek zijn om met hun suggesties niets te doen," zegt Pakula. "Het zijn de details die een verhaal kleur en diepte geven. Harrison Ford is wekenlang met agenten in New York opgetrokken. Voor zo'n intensieve research heb ik als regisseur geen tijd. Dus luister ik naar Ford en als het verhaal daartoe ruimte geeft, laat ik Ford alle vrijheid om zijn ervaringen toe te voegen.

Brad Pitt is een tijd in Belfast ondergedoken en heeft lang aan een Iers accent geschaafd. Een absolute voorwaarde om geloofwaardig over te komen. Die achtergrondkennis was voor allebei een reden om gepassioneerd om ruimte voor hún kant van het verhaal te claimen. Met een botsing van ego's had 't niets te maken. Naarmate de opnames vorderden kregen ze juist steeds meer respect voor elkaar.

Ik denk daarbij aan een scène, waarin Ford tegen Pitt vertelt dat zijn partner een vluchtende crimineel in de rug heeft geschoten. Pitt begrijpt daaruit eens te meer hoe Ford geweld haat en staat op het punt om te vertellen wie hij werkelijk is. Een emotioneel tafereel, dat veel zegt over hun personages. Na afloop kwamen ze me allebei, los van elkaar, zeggen dat ze de ander zo goed gevonden hadden."

De ogen van Pakula glinsteren. "Die scène in de auto laat zien dat het leven afhangt van momenten. Als Ford's personage even minder met zijn eigen sores bezig was geweest en Pitt had laten uitpraten, dan hadden ze waarschijnlijk uiteindelijk niet tegenover elkaar komen te staan. De ironie daarvan begrijpen jullie in Europa beter dan in Amerika, waar ze geneigd zijn om in termen van goed en kwaad te denken. Zoals Harrison Fords personage. Maar de gebeurtenissen zullen zijn opvattingen veranderen.

Dat geldt, hoop ik, ook enigszins voor het Amerikaanse publiek. Uit de botsing tussen Harrison Ford en Brad Pitt in 'The devils own' kan nu eenmaal maar één winnaar tevoorschijn komen. Geen happy end dus, maar hopelijk iets van een gevoel van loutering. Daarvoor moet je de mensen eerst naar de bioscoop zien te krijgen. En daar moeten de namen van Pitt en Ford voor zorgen." Pakula lacht. "Grote sterren zijn vaak slecht voor je nachtrust, maar je kunt ze niet missen."

Publicatie 3 april 1997