Whoopi Goldberg: met mij kun je lachen! Hoofdrolspeelster uit 'The Associate' kent geen twijfels door Eric Koch Ze is een vrouw én zwart. Geen optimale kwalificaties voor promotie, ervaart Whoopi Goldberg als beursdeskundige in 'The Associate'. Kwaliteiten heeft ze in overvloed; dankzij haar inzichten heeft haar bedrijf flink wat speculerende klanten winst bezorgd. De complimenten zijn voor háár, maar een vrijkomende directeurspost gaat naar een manlijke collega. "Een beter gezicht naar buiten", verklaart haar baas. En als Whoopi zich over een dergelijk seksistisch antwoord opwindt, vraagt haar werkgever minzaam of ze soms last van haar menstruatie heeft. "Als dat zo was, had ik je nu vermoord", briest Whoopi en neemt op staande voet ontslag. Ze kan het ook alleen wel af, meent ze. Maar in een wereld van ouwe jongens krentenbrood blijkt een vrouw geen partij. Een list moet redding brengen: bij de Kamer van Koophandel meldt Whoopi een man als leider van haar nieuwe bedrijfje. Robert S. Cutty heet-ie en hij heeft het razend druk. Voortdurend is hij op reis. Maar voor Whoopi is hij per telefoon altijd bereikbaar. Zijn adviezen blijken goud waard en zijn snel groeiende clientèle maakt zoveel winst op de beurs dat het gezaghebbende weekblad Newsweek een coverstory aan hem wijdt. Cutty zelf hebben ze niet te pakken kunnen krijgen, maar van zijn rechterhand Whoopi Goldberg krijgen de journalisten alle benodigde informatie. Natuurlijk zit de concurrentie, onder wie Whoopi's voormalige baas, niet stil. Hun pogingen om de mysterieuze Cutty in diskrediet te brengen, dwingt het Wall Street-fenomeen om persoonlijk handelend op te treden. Een lastig fysiek probleem..... Dik bepoederd, in een Marlon Brando-achtige vermomming, redt Whoopi in eerste instantie de situatie, maar dat lijfelijke optreden brengt haar vervolgens in nog grotere problemen. Met die verkleedpartij verandert 'The Associate' in een wat geforceerde farce. Een verkeerde keus van regisseur Donald Petrie, die ons voordien met zijn subtiele satirische komedie zeer plezierig bezighield. Die realistische ondertoon was voor Whoopi Goldberg een extra reden om de hoofdrol te accepteren. "Het verhaal van 'The Associate' is niet alleen voor vrouwen herkenbaar, al hebben die wat vaker te lijden onder vooroordelen. Maar ook mannen en kinderen weten hoe het voelt om ten onrechte gepasseerd te worden. Dat de hoofdrol in de oorspronkelijke Franse film door een blanke man werd gespeeld, zegt voldoende." Opmerkelijk genoeg heeft Whoopi de problemen van haar personage nooit zelf ondervonden. "Mijn sekse en mijn huidkleur hebben me nooit in de weg gestaan. Door mijn talent? Dat is misschien wat simplistisch. Ik heb er altijd hard voor gewerkt en in mijn eigen mogelijkheden geloofd. Al vanaf mijn achtste, toen ik m'n eerste stappen op het toneel deed in een New-Yorks jeugdtheater." Ze lacht. "Al was niet iedereen van mijn toekomst overtuigd. Iemand zei ooit tegen me dat een jongetje als ik het met zulke bonte kleren en die gekke dreadlocks het nooit zou maken." "Niet echt leuk voor een meisje om te horen. Ik heb langer aan mijn uiterlijk dan aan mijn talent getwijfeld. Maar ik besefte dat ik 't met dat gezicht moest doen, de rest van mijn leven. Tegenwoordig vind ik mezelf redelijk aantrekkelijk. Met iemand als ik zou ik best uit willen. Je kunt met me lachen." Ze denkt even na. "Je moet alleen niet met me in discussie gaan, want ik weet altijd alles beter." Die houding toonde ze niet tegenover haar dochter, die op haar vijftiende zwanger werd en Whoopi onlangs voor de tweede keer grootmoeder maakte. "Ik had nooit het gevoel dat ik haar zoveel raad kon geven. Haar tijd is zo anders dan mijn jeugd. Ik groeide weliswaar op in een arme buurt in New York, maar last van criminaliteit had je als kind niet. Ik kon om half elf 's avonds rustig over straat of op een warme zomeravond buiten op de stoep zitten. Tegenwoordig zien kinderen op weg naar de lagere school mensen om zich heen neergeschoten worden. Daar schrikken ze niet eens meer van." "Ik had liever gehad dat mijn dochter wat langer had gewacht met haar eerste baby, maar ze doet het prima. Haar man is assistent van mijn agent." Whoopi lacht. "Maar ze hebben elkaar op een andere manier leren kennen. Ik heb nergens schuld aan." Whoopi werd zelf ook vroeg zwanger, net als haar moeder. "Vroeger trouwden mensen al op hun vijftiende", vergelijkt de actrice. "Maar verstandig was het niet. Mijn moeder moest alles alleen opknappen. Waar een wil is, is een weg, heeft ze mijn broertje en ik altijd voorgehouden. Ze stond vierkant achter me. Mijn moeder twijfelde nooit en ik dus ook niet. Hard werken en geduld hebben, zei ze altijd." Die raad heeft vruchten afgeworpen. Het kansarme meisje uit een achterbuurt in New York kent inmiddels nauwelijks beperkingen meer. Drama, komedie, toneel of de presentatie van 's werelds beroemdste prijsuitreiking, de Oscarshow, op elk terrein wordt ze gewaardeerd. En het eind is voor de Oscarwinnares nog lang niet in zicht. Eens te meer opmerkelijk in een wereld waarin vrouwen jong en mooi moeten zijn. "Dat geldt niet alleen voor Hollywood. Jonge meisjes laten hun borsten vergroten, anderen ontzeggen zich hun eten omdat ze op Kate Moss willen lijken. Veel filmactrices zijn als de dood om ouder te worden en hun schoonheid en hun werk te verliezen." Ze lacht. "Daar heb ik geen last van. Mooi was ik toch nooit. Dat gaat nu in mijn voordeel werken. Ik zie er al jaren hetzelfde uit. Net als Diane Wiest, mijn collega in 'The Associate'. Ze kreeg nooit rollen vanwege haar schoonheid, maar omdat ze zo goed is. Heerlijk om met zo'n vakvrouw samen te spelen. Diane wist altijd dat er werk voor haar zou zijn. Dat geldt ook voor mij. Leeftijd speelt bij ons geen rol. Dat geeft een heerlijk gevoel van zekerheid." Whoopi Goldberg: "Hard werken en geduldig zijn, hield mijn moeder me voor" Publicatie 12 juni 1997