De Niro en Hoffman eindelijk samen

Sterren bundelen krachten
in boeiende 'Sleepers'

door Eric Koch

Samen zitten ze al meer dan een halve eeuw in het vak, maar van een gezamenlijk optreden van Robert de Niro (rechts) en Dustin Hoffman kwam het nog nooit. Die première biedt Barry Levinsons 'Sleepers', die om méér redenen zeer de moeite waard is. Schuld en boete staan centraal in een aangrijpend drama rond machtsmisbruik in een opvoedingsgesticht.

Vier jongens zijn overgeleverd aan de willekeur van een aantal bewakers, na uit de hand gelopen kattenkwaad. Op een zomerse dag waren ze er met de kar van een hotdogverkoper vandoor gegaan. Tijdens de achtervolging was het voertuig bij de ingang van een metrostation aan hun controle ontglipt en onderaan de trap was een reiziger levensgevaarlijk gewond geraakt.

Die noodlottige gebeurtenis zet een punt achter hun toekomst en achter het beste gedeelte van de film. Met veel oog voor treffend detail had Barry Levinson het milieu van zijn jonge hoofdpersonen getekend in een buurt waar hard werken voor een schamel loon en misdaad zij aan zij gingen. Centrale figuren zijn er de vette kruidenier en de eigenaar van een café-restaurant (Vittorio Gassman), waarvan nooit met zoveel woorden wordt gezegd dat hij het hoofd is van een maffia-achtige organisatie, maar die aan een gebaar genoeg heeft om zaken naar zijn hand te zetten.

De jongens doen boodschapjes voor hem. Alles binnen de grenzen van de wet, maar in een buurt zonder veel perspectief vervagen die snel voor bevattelijke jongeren. Pater Bobby, een levenswijze ex-crimineel, probeert ze met zijn praktische christelijkheid op het rechte pad te houden.

Zijn invloed stopt echter bij de poorten van het tuchthuis. Daar worden de jongens het slachtoffer van geuniformeerde pedofielen, die hun leven tot een hel maken. Jaren later komen twee van van de jongens, inmiddels geharde criminelen, een van hun oude kwelgeesten (de grijnzende oer-sadist Kevin Bacon) tegen en knallen hem zonder pardon neer.

Getuigen genoeg en voor de jonge officier van Justitie, (niet geheel) toevallig hun oude kameraad Brad Pitt, ogenschijnlijk een zaak om schriftelijk af te handelen. Zijn complot om zijn lotgenoten van weleer op vrije voeten te krijgen is een onderdeel van een doelbewuste en bloedige wraak op hun vroegere folteraars.

Een rol daarin wordt gespeeld door een verlopen advocaat, met kennelijk plezier neergezet door Dustin Hoffman. Met kleine nuances geeft hij zijn in aanleg clichématige personage diepgang en weet de aarzelende, drankzuchtige eeuwige verliezer uiteindelijk zelfs voorzichtig de allure van een waardige winnaar te geven. Als pater Bobby, de man die uiteindelijk de beslissende getuigenis komt afleggen, put Robert de Niro uit bekende middelen. Maar hij doet dat met zoveel ernst en charme dat je hem toch weer in je hart sluit.

De kundigheid van acteurs en makers zorgt er zelfs bijna voor dat je je ogen sluit voor de bijna kinderlijke ongeloofwaardigheid van de ontwikkelingen in en rond de rechtszaal. Die gebrekkige finale staat in schril contrast met de realistische, uit het leven gegrepen eerste helft van 'Sleepers'. De epiloog geeft echter weer een donker en melancholiek tintje aan de vrolijkheid en dat haakt terug naar de meesterlijke opening. Slotconclusie: een film van hoog niveau.

Première 14 november 1996