|
Palmwinnaar Mike Leigh eert gewone mensen Bekroonde 'Secrets and Lies' door Eric Koch Goede wijn hoeft geen krans, maar prijzen maken het leven wel degelijk een beetje gemakkelijker,meldt regisseur Mike Leigh. Een kwart eeuw lang maakt hij onverstoorbaar prachtige menselijke filmportretten, maar wat vroeger wel denigrerend 'televisiewerkjes' werden genoemd, heten nu meesterwerken. Na een reeks hoofdprijzen op prestigieuze festivals hoeft Leigh zich om financiering geen zorgen te maken. 'Secrets and lies', zijn imponerend eenvoudige nieuwe film, won dit jaar het festival van Cannes en gaat deze week in ons land in première.
Gouden Palmwinnares Brenda Blethyn geeft daarin onvergetelijk gestalte aan een door het leven beschadigde vrouw, die wordt geconfronteerd met een vergeten dochter. Ze had haar als baby afgestaan voor adoptie. Nadat haar pleegouders zijn overleden is de jonge (zwarte) vrouw op zoek gegaan naar haar echte moeder. Die heeft zonder haar voor haar omgeving verzwegen kind al problemen genoeg. Bij haar recalcitrante dochter thuis (ook al een erfenis van een vertrokken minnaar) valt elk woord verkeerd en met haar geliefde broer heeft ze vanwege onenigheid met haar schoonzus nauwelijks contact. Cynthia Purlman is arm, neurotisch, dom en eenzaam. Die combinatie had gemakkelijk uit kunnen draaien op een karikatuur, maar Brenda Blethyn portretteert haar in Leigh's tegelijk dramatische en humoristische film als een ontroerend breekbaar menselijk wezen. Geen noot is vals in 'Secret and lies'. De pure waarheid, dat is waar Leigh en zijn sterke acteurs naar streven. Daar wordt maanden intensief naar gespeurd, onder meer door middel van intensieve improvisaties. Het resultaat zien de acteurs vaak pas in de bioscoop. "Ik maak ze niet wijzer dan nodig is", zegt Leigh. "De acteurs kennen alleen hun eigen karakter door en door. Ze reageren ter plekke op de gebeurtenissen die ik ze voorzet. Behalve de beide betrokken acteurs wist bijvoorbeeld niemand dat de donkere Hortense de dochter van Cynthia was, totdat Cynthia zich dat laat ontvallen op een verjaardag. De reacties daarop zijn niet gerepeteerd, maar komen uit de werkelijkheid van dat moment." Geen werkwijze waar iedere acteur zich aan wil wagen, weet Mike Leigh. "Zelf zou ik daar grote problemen mee hebben. Als je, zoals veel van mijn generatiegenoten, een klassieke acteeropleiding hebt gehad, wil je houvast hebben. Weten van waaruit je personage vertrekt en waar het emotioneel heengaat. Daarom heb ik de meeste moeite om oudere acteurs te vinden. Jongeren zijn avontuurlijker. Je moet stevig in je schoenen staan als je elke dag weer ter plekke moet reageren. Het is een reis vol onverwachte gebeurtenissen. Louterend bijna, als je het weet te volbrengen." Hij glimlacht. "En smaakbepalend. Na 'Naked' werd David Thewliss door Hollywood gevraagd. De salarissen zijn prima, meldde hij, maar als acteur voelde hij zich in een woestijn." "In Amerika speelt hij rollen, bij 'Naked' creeerde hij zijn personage goeddeels zelf. De keuze van de acteurs is voor mij daarom al het halve werk. Wat ik ze in eerste instantie aanbied is een beginsituatie. Bij 'Secrets and lies' wilde ik iets met het gegeven van adopties en met een zwarte hoofdpersoon. Vaak zie je films over personages in ghetto's, maar ik ken veel jonge zwarte mensen met een goede opleiding. Professionals met een toekomst.
Rond dat uitgangspunt creëer je je een achtergrond, familie en kennissen. Die situatie bouw je met de acteurs uit. Zo'n scene als Cynthia en haar broer bij een vergeten kerstboom op zolder, waarin hun gezamenlijke verleden, hun illusies en hun teleurstellingen naar boven komen,zijn het resultaat van het vergaren van heel veel kennis over die personages. Juist die details maken het zo levensecht. Daarom blijft het echte improviseren beperkt tot de repetitieperiode. Mijn cameraman en ik weten wat we bij de opnamen kunnen verwachten, om de meest sprekende momenten in beeld te kunnen brengen. Maar omdat de acteurs geen idee hebben wat het verhaal voor ze in petto heeft, blijven er toch onverwachte dingen gebeuren. Dat houdt 't ook voor ons achter de camera spannend." Terwijl Leigh in Amsterdam vertelt over 'Secrets and lies' heeft hij alweer de laatste hand gelegd aan zijn volgende film. Om vertelstof zit hij nooit verlegen. "De verhalen liggen op straat", zegt hij. "Dat mijn films over gewone mensen gaan lijkt me voor de hand liggen. Daar zijn er nu eenmaal het meeste van. Hun leven is vaak niet gemakkelijk. Dat geldt ook voor mijn personages. Op hun manier proberen ze er het beste van te maken. Dat is universeel herkenbaar. Daarom worden mijn films over de hele wereld begrepen en gewaardeerd. Ieder mens heeft een verhaal. Neem die ober achter de bar. Of de mensen in die hoek daar. Ik weet zeker dat er een film in hun zit. Nee, ik ben pas uitverteld als ik mijn laatste adem heb uitgeblazen." Première 5 december 1996
|
