Alledaagse Jeff Daniels eindelijk herkend

Na spektakel van 'Speed' succesvol
in dolle komedie 'Dumb and Dumber'

door Eric Koch

Natuurlijk, we kenden dat alledaagse gezicht. Maar helemaal thuisbrengen kon het bioscooppubliek Jeff Daniels nooit. Hoewel de Amerikaan hoofdrollen had gespeeld onder bekroonde regisseurs als Woody Allen en Jonathan Demme kreeg zijn naam pas na het spectaculaire 'Speed' een bekende klank. Inmiddels kan Daniels in zijn vaderland nergens meer onopgemerkt over straat. Verantwoordelijk daarvoor is de hitkomedie 'Dumb and Dumber'.

Met een verwilderde haardos en een oliedomme blik in zijn ogen geeft Daniels gestalte aan de simpele Harry, die met een zo mogelijk nog achterlijker kameraad (Jim Carrey) een film lang stomme streken uithaalt. Amerika ging proestend plat voor hun hersenloze humor en ook Flodder-minnend Nederland kan er eens goed voor gaan zitten.

Welk onheil hij ook teweeg brengt, Harry blijft er onverstoorbaar onder. Zelfs als zijn broek in brand staat. "Dat was een van de lastigste scènes", kijkt Jeff Daniels glimlachend terug. Hij is even in Amsterdam om het grootste succes uit zijn carrière te begeleiden.

"Maar zo'n tafereeltje geeft aan waar we in 'Dumb and Dumber' naar streefden: de situaties moeten voor de grappige effecten zorgen, niet de hoofdpersonen. Harry is geen grote denker. Om het maar eens voorzichtig uit te drukken. Zijn domme gedrag is voor hemzelf doodnormaal. Daarom heb ik me nooit gegeneerd voor wat ik in de film moest doen. Al was het nog zo plat. Ik was Harry.

Natuurlijk, de humor van 'Dumb and Dumber' is van een andere orde dan bij The Purple Rose of Cairo' en 'Radio Days' van Woody Allen. Maar in de kern draait het allemaal om één ding: is het leuk of niet. En dat is 'Dumb and Dumber'. Je moet heel serieus bezig zijn om grappig te kunnen worden. Ik wist zeker dat 'Dumb and Dumber' een enorme hit zou worden. Dat stond met hoofdletters op het scenario gekalkt. Reden te meer om er aan mee te doen. Daar ben ik eerlijk in. Heel simpel: je kunt nog zulke aardige rollen hebben afgeleverd, als je niet af en toe in een hit zit, dan tel je niet mee in Hollywood.

Wervelwind

Ik vond bovendien het verhaal grappig en ik wilde graag met Jim Carrey werken. Als filmkomiek is hij door 'Ace Ventura' en 'The Mask' als een komeet omhoog geschoten. Maar ik bewonderde hem al in de tv-serie 'In living colors'. Hij is absoluut briljant. Een mooie uitdaging om te proberen als acteur overeind te blijven tegenover die komische wervelwind. De dreiging van falen is een goede motivatie, heb ik gemerkt. Als je tegenover een levende legende als Meryl Streep staat in 'Heartburn', dan loop je alle risico's om van het doek gespeeld te worden. Je moet er dus op zo'n moment in alle opzichten staan."

Gelukkig is Daniels als echte mid-westerner de nuchterheid zelf. Als betrekkelijke debutant tegenover Shirley MacLaine, Jack Nicholson en Debra Winger bleef hij zichzelf in 'Terms of Indearment'. "Die film legde het fundament van mijn carrière. Daarna vroeg Woody Allen me. En vervolgens zei Mike Nichols bij 'Heartburn': wie goed genoeg is voor Woody is goed genoeg voor mij. En 'Heartburn' bracht me weer bij 'Something Wild'. Zo werkt 't."

Daniels is blij met dat succes, want film is altijd zijn grote liefde geweest. Schooltoneel leidde hem naar de planken van New York, maar Hollywood was zijn einddoel. Hij glimlacht. "Drie maanden filmen levert me een veelvoud op van wat ik met lange en vermoeiende toneeltournee's zou kunnen verdienen. En ik kan veel vaker thuis zijn."

Schrijven

Daar blijft Daniels, die op de planken verschillende onderscheidingen kreeg, zich ook met toneel bezig houden. "Ik heb in Michigan een theatergroep gesticht om het regionale toneel te stimuleren. Elk jaar schrijf ik een stuk voor ze. Telkens een komedie. Daar ligt m'n hart nu eenmaal. Dat schrijven heeft me als acteur bewuster gemaakt van de structuur van een stuk of een filmscenario. Eens te meer bewonder je dan het werk van iemand als Woody Allen. Maar hoe knap hij ook schrijft, zijn woorden zijn niet heilig voor 'm. Bij 'Purple Rose of Cairo' mocht ik een enkele keer improviseren. Een hele kick, als je dan Woody naast de camera ziet lachen."

Michigan draagt Jeff Daniels inmiddels op handen. Ik ben hun favoriete sportteam," meldt Daniels. "Mijn succes is dat van Michigan." Hij voelt zich thuis in die rustige omgeving. "In Los Angeles telt alleen film en succes. Daar vergeet je snel dat er ook nog andere dingen in het leven tellen. In Michigan kan ik ongestoord mijn gang gaan. In de rest van Amerika word ik tegenwoordig overal aangegaapt. Je gaat onwillekeurig meer op jezelf letten," zegt hij lachend. "Je menu verandert: spaghetti eet je niet meer, omdat je bang bent dat die slierten uit je mond blijven hangen. Je soep durf je niet meer lekker te slurpen."

Dat kon Daniels ongestoord bij 'Dumb and Dumber'. Hoe harder, hoe beter. De lol is nog niet op, meldt Jeff. "Er wordt al gewerkt aan deel II. Daar verheug ik me op. En het publiek ook, mag ik aannemen. Ik dacht eerst dat alleen jongeren zich aangesproken zouden voelen. Maar ouderen blijken zich ook prima te vermaken." Hij kijkt even bedachtzaam. "Alleen thuis levert de film me problemen op. Als ik m'n kinderen terechtwijs, beginnen ze onmiddellijk over mijn gedrag in 'Dumb and Dumber'. Ditmaal heb ik m'n autoriteit nog net weten te redden. Maar of ik dat risico een tweede keer kan nemen..."

Foto: Jeff Daniels en Jim Carrey (l) als hersenloos maar vooral komisch duo in 'Dumb and Dumber'.

Publicatie 23 februari 1995