Guido Pieters verfilmt 'De Zwarte Meteoor' van Tom Egbers

Voetbalwonder Mokone schudde Almelo wakker

door Marco Weijers

'Almelo: der gaten gatst', schreef dichter J.C. Bloem ooit. Cabaretier Herman Finkers voegde er later nog eens fijntjes aan toe dat het verspringen van het stoplicht tot de meeste opwindende voorvallen in dit Twentse stadje mag worden gerekend. In de jaren vijftig schudde een nieuwe aanwinst van de plaatselijke voetbalclub de Almelose gemeenschap echter even klaarwakker. De opzienbarende nieuweling was Steve Mokone, een zwarte, Zuid-Afrikaanse prof die bij Heracles de sterren van de hemel speelde. Hij maakte zijn club kampioen en zweepte de nuchtere bevolking op tot ongekend enthousiasme. De donkere balartiest verdween na twee seizoenen in het niets, maar had een een onuitwisbare indruk nagelaten. Sportjournalist Tom Egbers schreef er een boekje over, dat nu onder leiding van regisseur Guido Pieters wordt verfilmd.

Tom Egberts: "Mokone bracht in Almelo een wereld die men nog niet kende."

Egbers, terug in zijn geboortestad Almelo voor de opnamen van 'De Zwarte Meteoor', groeide op met verhalen over de Zuid-Afrikaanse superspits. "Zelf ben ik te jong om hem ooit in het echt te hebben zien spelen, maar bij Heracles waar ik zelf jarenlang gevoetbald heb was Mokone legendarisch. Dat hij ook écht had bestaan, ontdekte ik eigenlijk pas begin jaren negentig. Collega-journalist Frank Snoeks speelde me een elftalfoto van Heracles uit 1958 toe. Daar stond hij op. Plots, na al die jaren, kreeg de legende voor mij een gezicht, werd Mokone een mens van vlees en bloed."

De sportverslaggever dook de archieven in en raakte er steeds meer van overtuigd dat hij een prachtig onderwerp gevonden had voor een boek. Egbers pennevrucht werd een succes en enkele recensenten riepen zelfs dat het werkje schreeuwde om verfilming."Iemand benaderde mij vervolgens voor de filmrechten, maar dat liep op niets uit," vertelt de schrijver. "Toen ben ik naar Matthijs van Heijningen gestapt. Die zag het project wel zitten. Cees van Beijnum wilde het scenario schrijven en Guido Pieters bleek bereid de regie op zich te nemen. En nu staan we hier", zegt hij, uitkijkend over het Twentekanaal. "Bijna te mooi om waar te zijn."

In de verte klinkt een marslied en wordt de trom geroerd. Over de brug komt wandelvereniging Ons Genoegen aangemarcheerd, strak in het gelid, keurig geüniformeerd, het vaandel fier in de hoogte gestoken. Het is een beeld uit het verleden (hoewel je dergelijke clubs naar het schijnt ook nu nog wel eens sterk vergrijsd in het Twentse landschap kunt tegenkomen). Terwijl de camera loopt, benen de wandelaars in ferme pas Jet Novaku voorbij, de acteur die in 'De Zwarte Meteoor' de rol van Steve Mokone voor zijn rekening neemt. Vervolgens draait de camera weg en focust op Felix Verbeek (Erik van der Horst), die beneden aan de kade zit en met bungelende benen steentjes in het water plompt. Het is een personage dat in het oorspronkelijke boek ontbreekt.

De Zuid-Afrikaanse acteur Jet Novaku stapt in de schoenen van voetbalster Steve Mokone in 'De Zwarte Meteoor'.

"Hij komt er niet direct in voor", beaamt Tom Egbers. "Maar eigenlijk weerspiegelt die rol een complete generatie. Almelo zat vol Felixjes, jongeren in een dichtgetimmerd provinciestadje die door de komst van Steve Mokone in aanraking kwamen met een wereld die ze nog niet kenden. Voor hen was hij een echte held, een Michael Jackson op voetbalschoenen. Hij zorgde niet alleen voor fantastisch voetbal en klinkende resultaten, maar kwam ook in de stad wonen en nam zijn eigen levensstijl en zijn eigen muziek mee: jazz, 'blue suede shoes', dat soort dingen. Aan de vooravond van het provotijdperk de nozem moest nog worden uitgevonden sloeg dat in als een bom. Trouwens, een zwarte man in Almelo, dat was destijds op zichzelf al opzienbarend. Inmiddels is de stad een stuk multicultureler. Net nog werd ik voorbijgereden door een sikh op een mountainbike."

De plaats die Felix inneemt in het scenario, maakt duidelijk dat 'De Zwarte Meteoor' niet enkel over voetbal gaat. "Het wordt vooral een film over vriendschap", vertelt regisseur Guido Pieters, eerder verantwoordelijk voor films als 'Ciske de Rat' en 'Op hoop van zegen'. "Daarnaast willen we laten zien wat voor invloed iemand van buiten heeft op een besloten gemeenschap. Niet alleen is de hele stad in rep en roer, sommigen worden er zó door geraakt, dat zij er hun leven lang op kunnen teren. In de film is Mokone voor hen de katalysator bij het verwezenlijken van hun dromen."

De Zuid-Afrikaanse acteur Jet Novaku, net een paar dagen in Nederland, staat ondertussen te blauwbekken op de brug over het Twentekanaal. "Ze hadden me al verteld dat het hier koud kon zijn. Maar zó koud." Het is de enige klacht die over zijn lippen komt. "Mr. Mokone, bij ons beter bekend onder zijn bijnaam 'The great Kalamazoo', wordt in Zuid- Afrika echt tot de helden gerekend. Dat ik hem mag vertolken is een eer en een buitenkans."

Of hij zelf ook een aardig balletje kan trappen? "Man, bij ons is voetbal een religie, daar ontkom je niet aan. Voor veel arme jongeren is uitblinken in die sport bovendien een van de weinige mogelijkheden voor een betere toekomst. Voordat ik zelf echter kon opvallen op het voetbalveld, wist ik al dat ik acteur wilde worden en ben toen een opleiding in die richting gaan volgen. Wie weet is er in mij wel een topspeler verloren gegaan." Hij grijnst. "Maar voor eventjes kan ik me nu alsnog een voetbalster voelen."