02-02-2002
Máxima blijft 'Argentijns katholiek'

door Angelo Vergeer

AMSTERDAM - "Zeg, geen vervelende dingen over haar schrijven, hè", zegt Delia Robbe-Ortiz uit Capelle aan den IJssel, Argentijnse van geboorte, "Máxima is een schatje!" De toon is gezet. Argentijnse vrouwen in Nederland zijn trots op Máxima, hún Maxima. "Ze is wat wij zijn: onafhankelijk, zelfstandig. Een sterk karakter. Mijn man zei meteen: 'Oh, daar krijgt Willem zijn handen vol aan!' Want in Argentinië mogen de mannen dan wel de macho's zijn, vrouwen weten heel goed hun zegje te doen. Binnen het huwelijk zijn mannen en vrouwen gelijk."

Geen wonder dat in het katholieke geloven van Argentinië Maria en Jezus ten opzichte van elkaar een gelijkwaardige plaats innemen. Het is 'jij' en 'jou'. Jezus wiebelt net zo makkelijk aan de achteruitkijkspiegel van een rijdende taxi, als Maria in een flikkerende stralenkrans op het dashboard staat. Argentinië is katholiek (90%), al leeft er ook een handjevol protestanten (2%, met name Duitsers) en joden (ook 2%).

Daarom zou het vanzelfsprekend zijn als Máxima katholiek bleef, hield bisschop Bär ons voor; ook hij deed een duit in het discussiezakje over deze geloofskwestie: "Het protestante geloof zegt haar niets." Wat een opmerkelijke uitspraak was, want de populaire Rotterdamse oud-bisschop komt uit een protestant nest. Máxima zelf zei tijdens haar verloving op een eventuele geloofsovergang "te studeren".

"Ik hoop dat ze katholiek blijft, want geloof betekent veel in Argentinië", vertelt Delia Robbe, vrijwilligster van de Sagrada Familia in Rotterdam, dé kerk van de Latijns-Amerikanen in de havenstad. "Mensen zijn gelovig, maar niet fanatiek. Wat dat betreft is Argentinië anders dan bijvoorbeeld Brazilië, waar het leven doorspekt is van geloof. Argentijnen zijn wel gelovig, maar niet goedgelovig. Ze staan kritisch tegenover de kerk. Ik ben grootgebracht op een nonnenschool in Cordobá. Daar werd je precies verteld hoe je moest zitten en hoe je moest eten. Maar de arme kinderen kregen ander eten dan wij. De nonnen, mijn tante was er overste, maakten verschil tussen de rijken en de armen. Dat raakte me. Toen ik van school afkwam, geloofde ik niet meer in de kerk, de nonnen en de priesters."

Was haar tante overste, haar oom was Franciscaan. "Hij vertelde me dat ik niet moest geloven in mensen, mensen hebben hun zwakheden, maar moest geloven in Jezus. Hij is onze grote broer. Hij was arm. Hij is gestorven aan het kruis voor onze fouten. Hij was er voor iedereen, vergeet dat niet, voor armen, prostituees, homoseksuelen. Stoor je niet aan allerlei kerkelijke regels, maar doe zoals Jezus deed."

Dat heeft ze sindsdien gedaan. In Buenos Aires leerde ze haar Nederlandse man kennen, van huis-uit vrijzinnig protestant, tegenwoordig humanist. Ze kregen drie kinderen, van wie de oudste katholiek is geworden. Nee, ze wilde de kinderen niet laten dopen. Dat moesten ze later zelf maar uitmaken. Geloven doe je uit vrije wil.

"Ik denk dat in Argentinië niet zozeer de kerk van belang is, maar hoe je gelooft. Ik heb geleerd dat als je één euro hebt, je de helft aan de armen geeft. Dat je luistert naar mensen, ook als je er geen zin in hebt. Dat als iemand je slaat je niet terugslaat, maar het uitpraat. Als je om je heenkijkt, zie je vaak het tegendeel. Maar daar kan Hij niets aan doen; dat doen we elkander aan. Dat heb ik mijn kinderen voorgehouden."

Het is die levensstijl die haar geliefd maakt. Net als Máxima nu is ze niet katholiek getrouwd, maar haar man regelde wel hun 25-jarige huwelijksfeest via de pastoor van de Sagrada Familia. En niet omdat de gezangen daar veel vrolijker zijn dan in een Nederlandse roomse kerk. De ringen kwamen alsnog. En haar kinderen zeggen nu: 'Mam, jíj gelooft toch al voor ons!' Hoewel ook voor een gelovig iemand de prijs voor het leven hoog kan zijn. "Mijn zoon is aan drugs verslaafd en heeft aids. Hij zegt altijd: 'Mam, we hebben hier wel veel luxe, maar we hebben geen hart'. Misschien heeft hij gelijk. Mijn moeder zei in ieder geval: 'De hemel is van God, de hel maken we zelf'. Haar man stierf toen ze zwanger was. Ik was vijf, de anderen waren 2 en 3. Met liefde, geduld en respect heeft ze ons alle vier grootgebracht. Dat is wat je noemt een katholieke opvoeding."

"Voed ze op met God; dan maakt het niet uit of je katholiek of protestant bent", zegt Erminia Cheuque, beter bekend als Emmy, oprichtster van Fundación Latinoamericana (FunLa), hulpverleenster voor vele Latijns-Amerikanen in het Rotterdamse. Moeder ook van drie kinderen, twee keer getrouwd, twee keer met een protestant, en eveneens geboren in Argentinië. Delia Robbe in het zonnige noorden, Emmy in het berenkoude en bergachtige zuiden. Het land van Patagonië, in de provincie Chubut. In de buurt van Bariloche, waar Willem-Alexander en Máxima elkaar beter leerden kennen.

Waar Emmy opgroeide, daar was niet eens een kerk. Daar kwamen de nonnen twee keer per jaar langs voor godsdienstonderricht en de Heilige Communie. "Ik ben opgevoed door mijn oma, een stevige tante, recht van lijn. Zakelijk en eerlijk", vertelt ze. "Oma deelde alles met iedereen. Dat deed ze niet uit religieuze overtuiging, maar uit maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als je zelfstandig wilt zijn, ben je tevens verantwoordelijk voor een ander. Onze kerk staat wel in de samenleving, maar Argentijnen zijn geen heftige kerkgangers. Ze zijn kritisch, denken na. Het verbaast je dat het met zo'n instelling tot een Vuile Oorlog kon komen. Misschien. Dat lag anders, denk ik. Als het mensen beter gaat, dan willen ze meer en meer, en hebben ze God minder nodig."

Het vrome volkse katholicisme van 'als je niet eerlijk bent, straft God je' werd in Argentinië al snel vertaald in: 'God straft jou niet als je niet eerlijk bent; je straft dan alleen jezelf.' "Zelf nadenken. Niet klakkeloos alles overnemen. Dat is typisch Argentijns. Argentinië wordt gevormd door een volk in beweging. Een emigratieland van oorsprong. Spanjaarden, Arabieren, Italianen, Portugezen. Op zoek naar zekerheid, zonder met zichzelf weg te lopen. Dat is misschien ook de reden dat de kerk nooit echt greep heeft gekregen op de samenleving", denkt Emmy Cheuque. "De armen hadden vroeger amper de tijd naar de kerk te gaan, ze moesten werken. Daardoor werd het meer een kerk voor de rijken, de welgestelden. Het geloof kreeg een praktische invulling, een handleiding voor het leven."

Dat zullen we aan Máxima gaan merken. Emmy weet zeker dat het wat tussen die twee gaat worden. "Ze houdt van dansen én ze houdt haar rug recht. Is eerlijk en oprecht. Ze gaat met God, ik herken dat. Is het jou ook al opgevallen dat ze het statige koningshuis aan het veranderen is? Beatrix die ineens in een witte jurk loopt, laatst. Heb je al gezien dat Willem veel minder stram is. Máxima kiest in haar huwelijk voor geluk, en Willem vaart met haar mee."

Ze weet het zeker: "Het is mij ook gelukt. Ik heb mijn kinderen het geloof bijgebracht omdat iemand het moet doen. Katholiek of protestant, als ze maar in God geloven. Dat bedoel ik dus met 'praktisch'. Ik denk dat Máxima - stel dat ze moest hè - het niet eens erg zou vinden om Nederlands Hervormd te worden. Ze zou het niet zien als haar geloof verliezen, maar er een ander geloof bíj krijgen. Zo zijn we. Als we iets doen, dan gáán we ervoor."