02-02-2002
"Bij Amsterdam horen ook rookbommen"

door Jan-Kees Emmer

AMSTERDAM - De historische toespraak die Cohen deze ochtend gaat houden, mag maar een paar minuten duren. Over de inhoud wil hij nog niets kwijt, maar van één ding is hij zich goed bewust: Ieder woord, iedere klemtoon zal op een goudschaaltje worden gewogen. "Ik weet dat wat ik ga zeggen tot in lengte van dagen geciteerd zal worden. Timing is alles", zegt de burgemeester, terwijl hij beseft dat dit druk met zich meebrengt. Maar Cohen zou Cohen niet zijn als hij niet meteen relativeert: "Na mij gebeurt er nog veel meer. Uiteindelijk is de kerkelijke inzegening van het huwelijk veel belangrijker en ligt daar vandaag duidelijk de nadruk op."

Om als voltrekker van het huwelijk zo goed mogelijk uit de hoek te komen, heeft de burgemeester de afgelopen maanden een paar keer gerepeteerd. Nietsvermoedende burgers kregen plotsklaps de burgemeester als ambtenaar van de burgerlijke stand tegenover zich. "Dat was belangrijk om de procedures er in te rammen", zegt hij nu.

Natuurlijk heeft Cohen ook met Willem-Alexander en Máxima vooraf enkele gesprekken gevoerd om hen te leren kennen. "Ik weet al sinds eind november welke kant ik met mijn toespraak op wil. Bepaalde thema's kwamen steeds sterker naar voren, mede gevoed door de ontmoeting van het verloofde stel met Amsterdam. Maar wat ik vanmorgen precies zal zeggen, ga ik nu nog niet vertellen."

De 54-jarige Cohen is nog maar nauwelijks een jaar burgemeester van onze hoofdstad, maar de legendarische arrogantie van de Amsterdammer heeft hij zich al aangemeten. Op de vraag of hij trots is dat zijn stad is uitverkoren voor de sluiting van het huwelijk van de eeuw, zegt hij nuchter: "Trots? Dat is het woord niet. Eigenlijk vind ik het vanzelfsprekend dat de hoofdstad van het land toneel is voor dit huwelijk. Zo'n chauvinistische Amsterdammer ben ik in deze korte tijd wel geworden."

MAAR dan laat hij toch iets van zijn masker vallen en bekent dat hij toch wel heel erg blij is dat Het Huwelijk binnen de stadsgrenzen van Amsterdam wordt voltrokken. Samen met zijn ambtenaren en de gemeenteraad doet hij er alles aan zijn stad zo goed mogelijk voor het voetlicht te brengen. "Natuurlijk! Het zou stom zijn dat niet te doen. Dit is voor Amsterdam dé kans om zich wereldwijd op de kaart te zetten. Als dit allemaal goed verloopt, dan heeft dat nog jaren positieve effecten voor de stad."

Alles is er dan ook aan gedaan om Amsterdam als hoofdstad er vandaag zo goed mogelijk te laten uitkomen. Zo is het Damrak voor de Beurs van Berlage grotendeels gestript van storende gevelreclames. "Dat wilden we al jaren, maar nooit lukte het de neuzen dezelfde kant op te laten wijzen. Maar kennelijk is er iets indrukwekkends, zoals een huwelijk van het koningshuis, nodig om mensen te overtuigen. Weg is nu die lelijke reclame en laten we hopen dat het zo blijft", zegt Cohen tevreden.

Niet dat het programma vanmorgen doorspekt zal zijn van Amsterdam-promotie. "Nee, dat zou niet chique zijn. We doen gewoon en dan kan iedere kijker zijn conclusies trekken. Wacht maar tot vanochtend de versiering in de Nieuwe Kerk en de Beurs van Berlage in beeld komt."

DE burgemeester is zeer ingenomen met de keuze van het paar voor de Beurs van Berlage als locatie waar het burgerlijk huwelijk wordt gesloten. "Vóór het paar besliste zijn we samen een paar middagen op stap geweest. Alle mogelijke plekken zijn bekeken, maar uiteindelijk blijken er niet veel geschikt. Zo viel onze eigen raadzaal af. Aan de kleine kant voor het aantal genodigden en - nog belangrijker - 'sleep-technisch' onmogelijk." Ofwel: het was niet mogelijk de lange sleep van de jurk van Máxima door de zaal te manoeuvreren."

De Beurs van Berlage bleek uiteindelijk aan alle voorwaarden te voldoen. "En ook nog eens heel gunstig ten opzichte van het Paleis op de Dam en de Nieuwe Kerk te liggen. Hierdoor wordt het een compact huwelijk."

Behalve de verantwoording voor het sluiten van het huwelijk, rust op Cohens schouder als burgemeester en beheerder van het politiekorps de taak van de dag een feest te maken. "Het is een grote organisatie en we zijn er met veel mensen mee bezig. Amsterdam is een stad met een aantal hartstochtelijke republikeinen en evenzoveel Oranjefans. Natuurlijk zullen er mensen zijn die willen demonstreren en dat mag."

Verwijzend naar het huwelijk en de kroning van koningin Beatrix zegt Cohen schouderophalend: "Of de dag nu met of zonder rookbommen verloopt, kan me niet zo veel schelen. Amsterdam is Amsterdam en daar is het bruidspaar zich van bewust. U moet weten dat het buitengewoon verstandige mensen zijn."

Voor de tegenkrachten bij het huwelijk ruimt de stad wel degelijk plaats in, vindt de burgemeester. "Natuurlijk krijgt iedereen gelegenheid om vandaag op zijn eigen manier in te vullen", zegt de burgemeester uitermate vastberaden. Dat het paar er weinig van zal merken, is niet zijn schuld. "Er is gewoon geen ruimte langs de route en nabij de huwelijkslocaties. Men zal dus op een andere plaats zijn ongenoegen moeten uiten."

Maar liever ziet burgemeester Cohen vandaag "een nationaal feest worden met een Amsterdams tintje. Iedereen is welkom, maar we hebben wel het probleem dat de binnenstad klein is. We hebben laten berekenen dat we maximaal 180.000 mensen in het centrum kwijt kunnen. We moeten zien of dat veel of weinig is."

Zelf blijkt de PvdA-burgemeester niet over te lopen van hartstocht ten opzichte van de monarchie. Maar door zijn pragmatische inslag komt hij tot de conclusie dat wat hem betreft de Oranjes voorlopig nog op de troon mogen zitten. "Voor Nederland is de democratie met het koningshuis een goede staatsvorm. Alternatieven zijn al snel slechter. En kijk nou wat het allemaal oplevert: een sprookjesachtig huwelijk, een enorme promotie van de stad Amsterdam en naar alle waarschijnlijkheid een gezellig feest voor iedereen."

Evenals op honderdduizenden andere Nederlanders heeft Máxima ook een enorme indruk gemaakt op de burgemeester. "Ze heeft een ongelooflijke uitstraling. Áls je al bevroren bent, ontdooi je toch. Ik kan ervan genieten dat ze zo veel indruk maakt op de mensen." De wijze waarop Nederland haar in de armen heeft gesloten, is soms onvoorstelbaar, vindt Cohen. Hij herinnert zich hoe mensen onder de indruk raakten van de bruid van de prins van Oranje. Zo was er vorig jaar september in Amsterdam een oudere Surinaamse vrouw die een hand van Máxima kreeg. Cohen: "Burgemeester, zei ze me. Die hand zal ik nooit meer wassen."

Bij Cohen, die Máxima inmiddels tientallen keren heeft begroet, wint de nuchterheid het op dit gebied: "Ik verzeker u: hoe onder de indruk ik ook van haar ben; ik was 's avonds gewoon mijn handen." Dus ook vanavond, als alles achter de rug is en Cohen naast de handen van het bruidspaar ook die van vele staatshoofden en regeringsleiders heeft geschud.

Hoe de dag moet zijn verlopen om met een voldaan gevoel zijn bed in te stappen, weet Cohen nu al: "Voor mij is de dag geslaagd als iedereen het gevoel heeft gehad dat het een mooie dag was. Dat ze indrukwekkende beelden hebben gezien, op televisie of in werkelijkheid. Dat het een mooi, koninklijk huwelijk was."