Donderdag 19 augustus
Chaos regeert rond IzmitTurkije begraaft zijn doden
Witte illegaal mag even terug
Chaos regeert rond Izmit
De combinatie van hitte, slaapgebrek, verkeerschaos, lijkengeur, oliedampen en familieverlies begint zijn tol te eisen in het rampgebied van Noordwest-Turkije. Tot in de wijde omtrek van de stad Izmit, waar het epicentrum van de aardbeving van dinsdagochtend lag, heerst chaos en absolute gekte.
Het verkeer van en naar de honderden getroffen steden en dorpen zit volkomen vast en wordt geregeld door pubers, die in hun plotselinge grootheidswaanzin op de vuist gaan met automobilisten die hun aanwijzingen niet opvolgen.
Omdat het telefoonverkeer plat ligt en bijna iedereen een manier zoekt om zijn familieleden te vinden, is de weg verstopt met auto's en busjes. In de haast kiezen veel automobilisten ervoor om te gaan spookrijden. Tweebaanswegen doen dienst als vierbaansweg, maar nog staat de massa voornamelijk stil.De chaos is zo groot, dat de politie en het leger machteloos staan. Opmerkelijk is dat de stad Istanboel, waar de chaos ook groot is, maar de aardbeving lang niet zo heftig was, uitpuilt van de militairen, terwijl in het rampgebied de rol van ordehandhaver wordt vertolkt door particulieren.
Zelfs op de duizenden bergen puin maken reddingswerkers ruzie over hun plan van aanpak. Het meeste werk gebeurt met de hand, een schep of een breekijzer. Ambulances rijden af en aan maar komen ook voortdurend vast te zitten in het verkeer.
Eenmaal in de buurt van Izmit lijkt Turkije zijn eigen zonsverduistering te hebben. Aan de oever van de Izmit Körfezi, een baai in de Zee van Marmara, staat de boosdoener: de olieraffinaderij van Izmit. De installatie is in brand gevlogen tijdens de aardbeving. Enorme oranje vuurballen gaan geleidelijk over in een gitzwarte wolk, die in dikke pakken omhoog kruipt en als een paddestoel over de omgeving hangt.
Op tientallen kilometers van de stad ruikt de lucht naar olie, naar benzinegassen uit de vele files en, steeds sterker, naar de dood. Particuliere busjes rijden af en aan om inderhaast verzamelde levenloze lichamen naar een begraafplaats te brengen, waar de inwoners voortdurend bezig zijn met het delven van graven.
Waar je ook komt in de buurt van Izmit, overal ligt puin. Enorme gebouwen zijn weggevaagd. Mensen slapen in de berm, op de stoep, op de puinhopen zelf of in speeltuinen, waar complete dorpen van plastic en hout in elkaar zijn geknutseld. Her en der zitten groepjes gehoofddoekte vrouwen te huilen. Geen mens weet hoe het verder moet in de omgeving van Izmit.
Turkije begraaft zijn doden
Drie dagen na de zware aardbeving in Turkije, met een kracht van 7.4 op de schaal van Richter, is het westen van het land opgeschrikt door een naschok met een kracht van 5. Tot nu toe zijn er geen berichten over eventuele schade door deze schok.
Het epicentrum van de naschok lag in de plaats Akyazi, in de provincie Sakarya, veertig kilometer ten oosten van Izmit, waar dinsdag de aardbeving toesloeg. De naschok was de zwaarste in een reeks van elf sinds woensdag middernacht.
Het steeds maar oplopende dodental, er zijn inmiddels 6841 lijken geborgen, begint de opslagcapaciteit in het getroffen gebied uit te putten. De mortuaria en speciale koelwagens puilen uit door de niet aflatende stroom lijken. Het leger is bezig speciale koelhuizen vrij te maken.De Turkse premier Bülent Ecevit waarschuwde voor een probleem dat de nog niet gevonden lijken met zich mee brengen. Door de hitte overdag en de broeierige nachten raken deze lichamen snel in ontbinding. Volgens Ecevit levert dit mogelijke epidemieën op als de lijken niet snel worden begraven. In de getroffen steden is de stank van ontbinding al waar te nemen.
Inmiddels is begonnen met het inrichten van tentenkampen om de duizenden daklozen, die niet meer naar hun huizen terug kunnen, willen of mogen, op te vangen. De kampen moeten de vluchtelingen naast onderdak ook voedsel, hygiëne en medische hulp gaan bieden.
Een Turkse krant, de Finansal Forum, heeft inmiddels berekend dat de totale schade door de aardbeving voor de toch al haperende Turkse economie neerkomt op zo'n 50 miljard gulden. De Wereldbank heeft Turkije al 440 miljoen gulden aan financiële hulp toegezegd. Het bedrag zal vooral besteed worden aan de wederopbouw van de energievoorziening, medische faciliteiten, infrastructuur en huizen. De Raad van Europa maakte bekend dat zij financieel zal bijspringen zodra Turkije hier om vraagt.Naast de Turken, hebben nu ook leden van een Israëlisch reddingsteam kritiek op de manier van hulp verlenen. De leider van het team sprak zijn verbazing uit over het feit dat hij de opdracht kreeg om eerst naar vermiste soldaten te gaan zoeken. Ook zouden hulpverleners veel te traag naar het rampgebied zijn gestuurd.
In Jalova kon de directeur van één van de grootste bouwondernemingen van de stad ternauwernood aan een woedende menigte ontsnappen, toen deze hem wilde lynchen voor zijn veronderstelde gebrekkige bouwpraktijken. De groep stak 's mans auto in brand.
Volgens premier Ecevit is de brand in de Jarimca-raffinaderij bij de stad Izmit onder controle. Van de zeven brandende tanks zijn er volgens hem al vijf geblust. Een woordvoerder van de Tupras raffinaderij schat dat de brand binnen 48 uur voorbij zal zijn, omdat dan alle olie is opgebrand. De hevige rookontwikkeling die met de brand gepaard gaat, heeft bij verscheidene mensen al oogproblemen veroorzaakt.
Witte
illegaal mag even terug
Staatssecretaris Cohen (Justitie) geeft Turken die in Nederland wachten op een verblijfsvergunning een retourvisum, zodat zij probleemloos hun door de aardbeving getroffen familie in Turkije kunnen opzoeken.
Ook de witte illegalen krijgen de garantie dat ze na een bezoek aan hun moederland terug naar Nederland kunnen komen, omdat hun aanvraag nog in procedure is.
Vreemdelingen kunnen tot 17 september een visum krijgen. Ze kunnen daarmee terugkeren naar Nederland, mits ze dat binnen drie maanden doen.
De PvdA-bewindsman maakt om humanitaire redenen een uitzondering op de regel dat vreemdelingen die wachten op een verblijfstitel ons land niet mogen verlaten.
Turken die een retourvisum wensen, moeten zich melden bij de Vreemdelingenpolitie.
Cohen benadrukte gisteren dat asielzoekers geen beroep kunnen doen op het retourvisum.Ook uitgeprocedeerden en illegalen kunnen geen gebruik maken van het aanbod van de staatssecretaris.
De witte illegalen in de Haagse Agenskerk, die aangeven geschokt en bezorgd te zijn over de ramp in Turkije, verzochten Cohen gisteren om een terugkeergarantie.
Staatssecretaris Cohen neemt medio september een besluit over het lot van de naar schatting 800 tot 1000 witte illegalen in Nederland.
