Spanjaarden mogen dan niet zo chauvinistisch zijn als Britten, toch klinkt ook op het Iberische schiereiland het requiem voor de peseta. In het Catalaanse Calaf krijgt de Spaanse munt na 133 jaar trouwe dienst zijn laatste rustplaats in het Peseta-museum. Een late ode aan de econoom Laureano Figuerola, die in 1868 de 84 verschillende geldende munteenheden in Spanje samenbundelde tot de huidige peseta. Een ware monnikenklus vergeleken met de invoering van de euro.

Los van alle emoties bekijken de Spanjaarden de invoering van de Europese munt vooral door een praktische bril. In geen ander land tiert het zwartgeldcircuit zo welig als in Spanje. Officiële cijfers bestaan uiteraard niet. Maar voorzichtige schattingen houden het erop dat tussen de 20 en 30 procent van de Spaanse economie op zwartgeld is gebaseerd. En wat doe je met al die clandestiene peseta's in een oude sok of op een bankrekening in het nabijgelegen fiscale paradijs Andorra? De witwasmachine draait daarom in Spanje op volle toeren.

Onroerend goed is een favoriet object om de stapels zwarte peseta's te verzilveren voordat ze per 1 maart 2002 waardeloos zijn. Volgens een onderzoek van een Spaanse bank is de afgelopen maanden voor een recordbedrag, rond de 15 miljard gulden, in huizen en grond geïnvesteerd. Niks cheques of banktransfers, de kopers betalen hun nieuwe aanwinst met koffers baar geld, waarbij bedragen van 100 miljoen peseta of meer (ruim een miljoen gulden) geen uitzondering zijn.

Ook de autobranche, die dit jaar volledig dreigde in te storten, beleeft een forse opleving dankzij zwart geld. In oktober is de omzet met bijna 12 procent gestegen. Ook hier handje contantje betaald. Wie nog geld overheeft, kan kunst kopen. Volgens een bevriende galeriehouder in Barcelona krijgt hij al maanden cliënten over de vloer die "geen Dalí van een Picasso kunnen onderscheiden". Zijn grote angst is dat op 2 januari al die kunstobjecten weer massaal worden gedumpt, met het risico van een ineenstorting van de kunstmarkt.

Onroerend goed, dure auto´s of kunst is nog altijd beter dan in zee gaan met de geldwissel maffia die in Spanje hyperactief is. Een aantal ondernemers uit de discosector in Blanes werd van z'n zwarte peseta's verlost door een bende Roemeense vervalsers, die harde Zwitserse franken tegen een woekerkoers aanbood. Alleen het bovenste biljet van de dikke stapel franken was echt, de rest vakkundig vervalst.

Zelfs de ETA kan er niet onderuit om zich aan de nieuwe tijden aan te passen. De Baskische terreurorganisatie eist in zijn meest recente brieven aan ondernemers betaling van de 'revolutionaire belasting' in euro´s.

Het gros van de Spanjaarden vreest echter het meest dat de invoering van de euro wordt aangegrepen om tegen alle afspraken in toch een verkapte prijsverhoging door te voeren. Een enquête van de Kamer van Koophandel in Barcelona wees uit dat bijna 30 procent van de ondernemers overweegt langs die weg wat extra inkomsten te genereren. Ook de overheid neemt een loopje met die afspraak. Het openbaar vervoer en water gaan in sommige steden fors in prijs omhoog. Burgers kijken nu met argusogen naar de banken. Gaan die commissie rekenen en voeren ze de afronding van de omgerekende bedragen in euro´s wel correct uit?

Vooral de bejaarden letten secuur op de kleintjes, of er niet met hun pensioenen gesjoemeld is. Veel bankemployees hebben de strijdvaardigheid van de derde generatie al aan de lijve ondervonden sinds 15 september jl. op de bankafschriften de peseta heeft plaatsgemaakt voor de euro. De oudjes vallen werkelijk over een bedrag van een peseta, omgerekend 1,3 cent. Om verhitte discussies en tijdsverlies te voorkomen, heeft het loketpersoneel een jampotje met losse peseta's tot zijn beschikking gekregen, waaruit de bejaarden in geval van een klacht een muntje krijgen overhandigd. Daarmee zijn alle conflicten meteen van de baan.