Lesotho

Rode aarde en sierlijke dekens

door Ina Eggink

MALEALEA - Het is onmiskenbaar: zodra je vanuit Zuid-Afrika de grens passeert met het koninkrijkje Lesotho weet je dat je in een ander land bent; misschien zelfs wel in een volledig andere wereld.

Vreedzaam dorpstafereel. Eigen foto's.

Het landschap; de mensen die Basotho worden genoemd; de sfeer. Het lijkt wel alsof we naar een uitzending van National Geographic zitten te kijken. Jongetjes lopen door de velden en hoeden de koeien. Geiten grazen langs de wegen. Zo nu en dan flitst een man op een tenger paardje voorbij. Vrouwen zitten voor hun ronde huisjes of vegen met een zelfgemaakte bezem het erf aan.

Groepjes vrouwen en kinderen bewerken maïskolven voor de dagelijkse maaltijd. Vrijwel iedereen is gehuld in de voor de dracht van het land Lesotho zo kenmerkende Basotho dekens.

Het landschap wordt ronduit adembenemend als we de bergpas richting het in het zuiden gelegen dorpje Malealea passeren. Ooit vestigde de Britse avonturier Mervyn Bosworth-Smith in dit afgelegen plaatsje een handelspost. Volgens de overlevering adviseerde Bosworth alle bezoekers op het hoogste punt van de bergpas te stoppen en te genieten van wat hij de poort naar het paradijs noemde. We kunnen zijn omschrijving alleen maar beamen.

Inkomsten

De handelspost is inmiddels omgebouwd tot een eenvoudige maar prettige lodge waar het goed toeven is. Ver weg van de drukke wereld wordt iedere bezoeker hartelijk verwelkomd. Gasten betekenen immers inkomsten voor de arme bevolking van Malealea.

Vrijwel iedereen pikt een graantje mee van de relatief nog primitieve, maar desondanks gestage ontwikkeling van toerisme in Lesotho. Vanuit de lodge kunnen allerlei activiteiten worden ondernomen. Meest populair is de pony-trekking die kan variëren van enkele uren tot enkele dagen. Wíj wagen er ons niet aan en we laten in het midden of we daarmee de paarden of onszelf willen sparen.

Wij kiezen voor een wandeling door het dorp met enkele jeugdige gidsen. Jonas is vijftien en zijn vriend Jonathan een jaartje ouder. Met het rondleiden van toeristen verdienen ze een centje bij. Het geld wordt niet over de balk gesmeten. De beide knapen gebruiken het om hun schoolgeld te betalen. Jaarlijks moet hiervoor een bedrag van 100 gulden op tafel komen: een kapitaal voor deze jongens die vol idealen zitten.

De één wil dokter worden. "Om de zieke mensen in het dorp te helpen", fluistert hij. De ander wil advocaat worden. Dromen die wellicht nooit uit zullen komen, maar wat moet je als je niets meer te dromen hebt.

Trots

"Kijk, dat is mijn zus", zegt Jonas trots. We hebben haar de vorige avond al ontmoet toen ze bij een vuur midden op het terrein van de lodge met andere dorpsgenoten de gasten vermaakte met prachtige liederen. Met een brok in de keel hebben we zitten luisteren. Ook voor de jonge mensen van het koor geldt dat ze het op deze manier verdiende geld investeren in hun toekomst.

Zoals de jongeren uit Malealea dromen over hun toekomst hebben wij steeds het gevoel in een sprookjswereld verzeild te zijn geraakt. Tussen de bergen hangt een mysterieuze nevel. Deels veroorzaakt door de vele vuurtjes, deels door de overgang van de koude nacht naar de warme ochtend. De kleurige hutjes zijn fraai versierd met ingelegde steentjes. De aarde is rood. Een klein jongetje speelt met een zelfgemaakt autootje van ijzerdraad.

Kleden aan de lijn en aan het lijf.

Iedereen is vriendelijk. We worden binnen uitgenodigd in een hut. We kunnen ons er geen voorstelling van maken dat in zo'n kleine ruimte acht mensen leven. Zelf lijkt het hen niet te deren. Een klein stukje verderop wenkt een oudere vrouw. Of we alsjeblieft ook even bij haar binnen willen komen. De gastvrijheid heeft duidelijk een bedoeling. In haar huisje staan tal van schaaltjes uitgestald die ze van gras heeft gevlochten. Daar kunnen we er vast wel wat van gebruiken. We aarzelen geen moment. Met het kleine bedrag dat we er voor betalen kan zij voorlopig weer vooruit.

De avond valt. De vuren worden opgestookt. Het kan immers behoorlijk koud zijn in de nachtelijke uren. De Basotho bevolking heeft er weinig last van.

Vruchtbaarheid

De dekens zijn halverwege de negentiende eeuw geïntroduceerd door Engelse handelaren en kennen derhalve een relatief korte geschiedenis. Desondanks behoren de dekens tot één van de meest in het oog springende tradities. De deken kenmerkt warmte, die door de bevolking geassocieerd wordt met vruchtbaarheid. Jonge bruiden dragen constant een deken of een warme shawl rond de heupen tot ze in verwachting zijn van hun eerste kind.

Vrouwen dragen de dekens ook de rest van hun leven. Ze slaan hem om de heupen of rond de borst, zodat de handen vrij zijn om het werk in huis te doen of de baby's te voeden. Kinderen worden in een deken op de rug gedragen. Mannen zijn geheel gehuld in een deken, waarbij slechts één arm vrij is. Het kledingstuk wordt met gratie gedragen.

Er zijn verschillende dessins, maar vrijwel allemaal kennen ze contrasterende strepen in felle kleuren. De Basotho zorgen er voor dat de strepen tijdens het dragen verticaal lopen. Ze geloven dat horizontale strepen de groei, ontwikkeling en gezondheid kunnen belemmeren.

De dekens zijn warm in de winter en houden de warmte buiten in de zomer. Tijdens de regen blijft de drager van de deken relatief droog; het materiaal absorbeert de regen niet. De deken blijft dan ook licht om te dragen. Tot slot is de deken vuurbestendig. Erg handig bij het open vuur waar we inmiddels beland zijn.

U begrijpt het al. Wij hebben met veel genoegen een Basotho deken aangeschaft en hebben het ondanks de nachtvorst absoluut niet koud gehad.

	REISWIJZER
	Verschillende reisorganisaties bieden bij hun individuele of groepsreizen naar Zuid-Afrika de mogelijkheid enkele dagen Lesotho te bezoeken. Reislustigen die op eigen gelegenheid naar Zuidelijk Afrika reizen, kunnen voor een keur aan informatie over Lesotho terecht op website www.malealea.co.ls