Puerto Rico, een buitenbeentje in de VS
door Harry Blom
SAN JUAN - De dagen op Puerto Rico rijgen zich aaneen in verrukkelijke
regelmaat. Al aardig afgemat door de mixed double, golfje springen in
de Caribische Zee en het lezen, kom ik tijdens een bridge-avondje op verhaal
op het balkon van mijn appartement. Ik steek een pijp op en luister in
de nacht naar de coqui, het boomkikkertje dat het nationaal symbool van
dit tropisch eiland is.
Zijn roep - Coqui!, Coqui! - drijft op het geruis van zee en palmen als
een zachte sopraan op het begeleidend orkest. Nu eens is de sterrenhemmel
schitterend te zien, dan weer drijft een donker wolkendek over en laat het
een paar minuten zacht regenen. De nachtelijke temperatuur is nauwelijks
lager dan de voorgeschreven 27 graden voor overdag, het hele jaar door,
zomer en winter.
We zijn op Puerto Rico, eiland vol tegenstellingen. Kleinste van de Grote
Antillen, maar een reus, vergeleken met de waaier van eilandjes in het oosten
en zuiden van het Caribisch gebied. Een oppervlak van 5700 vierkante kilometer,
een bevolkingsdichtheid van 650 hoofden per vierkante kilometer. Twee keer
zo arm als de armste staat in de Verenigde Staten (Mississippi), maar schatrijk
in Antilliaanse verhoudingen.
Een propvolle miljoenenstad, San Juan, en een weergaloze autodichtheid,
gecombineerd met uitgestrekte wouden, een echt stukje tropisch oerbos, bergen, stranden, zò weggelopen uit de Bounty-reclame (pas op voor vallende kokosnoten!). Volgens kenners het mooiste klimaat
van de wereld. Toch nog het vrijwel exclusieve domein van de Amerikaanse
toerist, terwijl het niet veel moeilijker bereikbaar is dan de eerste de
beste stad in de VS, als je een overstapje voor lief neemt.
Amerikanen die het zich kunnen veroorloven, verlaten in de winter voor
een paar weken of maanden het koude noorden om zich hier te koesteren aan
de Caribische zon, in hotel, appartement, of op een eiland-cruise, die vaak
begint in San Juan. Zij voelen zich thuis op dit 'betoverde eiland'.
Thuis? Dat hangt van je gezichtspunt af. De Puertoricanen zijn een volkje
dat in de Amerikaanse lappendeken altijd zijn 'status aparte' heeft behouden.
Ze voelen zich wonderwel thuis in de sloppen van de Bronx, trouwens ook
op de beste Amerikaanse universiteiten, in de strijdkrachten, in de sportwereld.
Leonard Bernstein heeft hun aard bezongen in zijn mooiste compositie, de
musical West Side Story.
'Het betoverde eiland'
Op Puerto Rico, 'het betoverde eiland', spelen ze zichzelf, met al hun
charmes, warmte, excessen en boterzachte Spaans. De Amerikanen mogen Puerto
Rico beschouwen als de eenenvijftigste staat, zover zijn de Puertoricanen
nog lang niet.
Waar het kikkertje coqui slechts een symbool is, is het Spaans het dagelijkse
bewijs, de ware uitdrukking van de nationale identiteit. Wie denkt dat het
allemaal wel meevalt met de tweetaligheid, komt bedrogen uit. Met uitzondering
van de toeristische enclaves lijkt de Engelse taal beter ontwikkeld in de
eerste de beste provinciestad in Nederland. Of dat komt door gebrek aan
kennis of een teveel aan nationale trots, wie zal het zeggen, een feit is
dat het vragen naar de weg al heel wat improvisatie en geduld vergt. Ook
in winkels kan het niet beheersen van Spaans slecht uitkomen, maar de meeste
bordjes en de artikelen zijn wel in het Engels of tweetalig.
De belangstelling voor politiek staat haaks op die van de Amerikanen. Opkomstcijfers
van in de tachtig procent bij verkiezingen zijn doodnormaal, en dat terwijl
de Puertoricanen niet mogen stemmen voor het Amerikaanse Congres of voor
het Witte Huis. Ze moeten het stellen met een eigen gouverneur. Sinds 1898
zijn ze opgenomen in de VS, maar de 3,7 miljoen 'Puertoriquenos' zijn er
nog steeds niet uit of ze nu een echte Amerikaanse staat willen worden,
een onafhankelijke republiek willen vormen of daar ergens tussenin willen
hangen. Voorlopig wint het laatste.
Ze zijn kalm en vriendelijk van aard. Het rijden op het prachtige autowegennet
op het eiland is een plezier door de afwezigheid van elke vorm van agressie:
men haalt elkaar zonder morren links en rechts in. Toch moet vrij snel de
vlam in de pan slaan, want de kranten staan vol met verslagen van bizarre
gewelduitbarstingen. Zoals van het 14-jarig meisje in San Juan, dat haar
vader aan een barbecue-pen reeg toen hij tussenbeide kwam in een ruzie tussen
haar en haar broertje.
Misdaad en passie onder de Puertoricanen mogen dan, mede door West Side
Story, legendarisch zijn, het toerisme weet zich er over het algemeen goed
aan te onttrekken, omdat de toeristische 'spots' efficiënt door de politie
bewaakt worden. Volgens het nationaal bureau van toerisme in San Juan hebben
toeristen weinig te zoeken in de metropool, waar volgens sommigen op elke
hoek gevaar schuilt.
Behalve natuurlijk in de prachtig gerestaureerde oude stad en in de kustwijk,
Condado Beach, een echte goudkust, met het ene luxe-hotel en casino na het andere. De Spaanse liefde voor uitgaan en vertier heeft San Juan al opgewerkt
tot de opvolger van het Havana van voor Fidel Castro. Toeristen kunnen speciale
uitgaans-arrangementen, LeLoLai, kopen en zo binnen enkele dagen, in wisselende
hotels, kennis maken met de beste dansmuziek en folklore.
Het mag dan een beetje bekrompen lijken dat maar zo'n klein deel van een
grote stad tot bezienswaardig bestempeld wordt, er blijft meer dan genoeg
te zien over. 'Old San Juan', in 1521 gesticht en daarmee de oudste stad
op het grondgebied van de Verenigde Staten, is één groot openlucht-museum.
Vooral de heuvelachtige westkant van de oude stad is sprookjesachtig, met
zijn mooie, welvarende herenhuizen, een indrukwekkend fort, El Morro, de
gerestaureerde gouverneurswoning La Fortaleza, de kaden waar de grote cruise-schepen
afmeren, dat alles omspoeld door een diep-blauwe Atlantische Oceaan.
In iets meer dan een uur rijdt men van San Juan naar het zuiden, waar op
de Caribische kust Palmas del Mar is gebouwd, het voorbeeld van een moderne
vakantie-'kolonie'. Het uitgestrekte terrein herbergt onder andere een jachthaven,
een hotel, een internationale school, een 18-hole golf course en honderden
smaakvolle huur- en koopappartementen. De stranden zijn er naar mijn mening
nog mooier dan het beroemde Loquillo Beach, een palmenstrand ten oosten
van San Juan.
REISWIJZER
Puerto Rico is vanuit Nederland niet rechtstreeks te bereiken, al doen geruchten
de ronde dat de KLM graag een verbinding op de hoofdstad San Juan zou openen.
Vanuit Londen en Frankfurt zijn er wel rechtstreeks vluchten, respectievelijk
met British Airways en Kondor, een dochter-maatschappij van Lufthansa, die
eenmaal per week een chartervlucht uitvoert (zaterdags).
Reisbureau Maduro in Den Haag heeft Puerto Rico in zijn gids voor 1996 opgenomen
en richt zich daarbij vooral op deelnemers aan Caribische cruises. Het programma
omvat onder andere fly-drive arrangementen. Vanzelfsprekend kan een individueel
arrangement besproken worden. Bedenk wel dat de prijzen voor hotelkamers
in het hoogseizoen - december-maart - wel twee- tot driemaal zo hoog kunnen
zijn als de richtprijs!
Voor Nederlandse bezoekers gelden voor Puerto Rico dezelfde visum-formaliteiten
als voor de Verenigde Staten. Puerto Rico heeft een eigen toeristenbureau
in Frankfurt.
Publicatiedatum = 29 juni 1996
