|
|
BILTMORE
Een lustoord in de woestijn
door Harry Blom
PHOENIX - De Sonora-woestijn herbergt een van de beroemdste hotels van het Amerikaanse westen, de Arizona Biltmore and Spa. 'Biltmore' in de volksmond. Het is de plaats, waar de rijken en beroemden der aarde zich al zeventig jaar lang neervlijen. Vroeger om zich te verschuilen, tegenwoordig om gezien te worden.
De
Biltmore stijgt in de onherbergzame streek, als ware het een luchtpiegeling,
tot onaardse hoogten op. Richard Wagner, schepper van Klingsors tovertuin,
had hier inspiratie kunnen opdoen voor een nieuwe opera, als de arme man
een halve eeuw langer te leven had gehad.
Phoenix is allang niet meer de droomstad in de woestijn. De snelst groeiende metropool van de VS, met ruim 3 miljoen inwoners, is als elke stad in deze streek: plat, arm, Spaanstalig en met nogal wat criminaliteit en politiegeweld. Maar de droom houdt stand in het Biltmore-complex.
Klei
Het is zo verleidelijk je hier te wanen op een van de drie golfcourses, terwijl je een partijtje speelt met Jack Nicklaus. In het Catalina-bad zwemt Marilyn Monroe als het ware met je mee, als je je baantjes trekt over de blauwe tegeltjes. Klapkauwgum-tycoon William Wrigley vond de prijs van een dollar per stuk te hoog en kocht daarop het hele eiland Santa Catalina aan, waar de klei voor de tegeltjes vandaan komt.
Een van de acht
zwembaden op het Biltmore-terrein
Misvatting
Het Biltmore geldt vooral als een van de grootste scheppingen van Frank Lloyd Wright (1869-1959), met gemak de grootste architect van deze eeuw. Dat is een ernstige misvatting: niet Wright, maar een van zijn leerlingen, Albert Chase McCarthur, was de schepper van dit lustoord in de woestijn.
Kijkje
in de tuin.
Elke steen van dit 'landhuis in beton' draagt letterlijk de indruk van McCarthur. Hij liet de blokken beton op de bouwplek gieten in een mal, met de afdruk van een geciseleerde palmboom; teruggrijpend op de voor-christelijke traditie om tempels op te trekken uit boomstammen, een gewoonte die weer werd opgepikt in de renaissance.
Akkoord, Wright was slechts adviseur, maar het is een en al Frank Lloyd wat hier de klok slaat. Boeken over zijn werk vullen de plaatselijke boekhandel, het beste restaurant heet Wright's (en niet McCarthur's), in de feeërieke tuinen rond het complex staan door hem gemaakte beeldjes van nimfijnen opgesteld. Elk ornamentje, elk meubelstuk is Wrighter dan Wright.
Geen wonder dat McCarthur niet altijd even gelukkig was met de samenwerking met zijn leermeester. Of die hem ook verteld heeft hoe hij een hotel moest bestieren, is niet bekend. Had hij het maar gedaan, want binnen een jaar na opening in 1929 het jaar waarin zelfs de miljonairs in de VS het moeilijk hadden legden hij en zijn broers Warren en Charles McCarthur financieel het loodje.
De boedel werd opgekocht door de al eerder genoemde klapkauwgum-multi-multi-multimiljonair William Wrigley, die het hotel gebruikte als royaal verblijf voor zijn gasten, terwijl hij zelf een villa aan de rand van het complex betrok. Winter was en is de ideale tijd om Arizona, de woestijn en de Biltmore te bezoeken. In de zomer (maar ook in het voorjaar, zoals wij ondervonden) kan de temperatuur tot ruim boven de 40 graden Celsius stijgen (hier telt men trouwens in Fahrenheit, dus zeg dan maar 110 graden).
Stortbad, afkomstig uit een architectonisch meesterwerk.
Een cirkelvormige zaal, het plafond met bladgoud bekleed, gebruikte Wright voor privé-etentjes en filmvoorstellingen. Een nog veel groter, beroemder eetvertrek, brandde in 1973 af toen men het laagje bladgoud wilde vernieuwen. Veruit de mooiste zaal van de Biltmore is de entree met lobby, die een sfeer uitademt van een Japanse tempel: koel, bewierookt. De hete buitenwereld wordt volkomen vergeten, het oog wordt getrokken naar de fenomenale details van Wright's pardon: McCarthur's creaties. Lambrizering, stoelen, tafels, kleden, het plafond en vooral, vooral de gestileerde indianen op de muurschilderingen (van Maynard Dixon) en het glas in lood. Zonder overdrijving kun je zeggen dat je hier logeert in een museum.
Laten we niet te ver afdwalen van het onderwerp. Het gaat tenslotte om een ordinair nachtverblijf, ook al mag dat dan hier wat meer kosten dan elders. Een eenvoudige kamer kun je al huren voor zo'n 300 dollar per nacht; een aardige suite of zo'n presidentsvilla kost al gauw het drie- of viervoudige. Wie denkt dat hij hier alleen maar broodmagere superrijken (alleen de armen in Amerika zijn dik) met grijs op de slapen aantreft, heeft het mis: de gemiddelde bezoeker is een yup-achtige, vlezige kerel, met mooie vrouw en, als het bestaan het toelaat, een of meer kleine kinderen. Het detoneert enigszins in dit Art-Decopaleis, maar de klant is koning.
Nog meer kleinigheden kunnen worden gezien als botsingen van waan en werkelijkheid. De Biltmore gaat er prat op, een rijke collectie sigaren te hebben, tot aan Havana's van voor het Castro-tijdperk (sindsdien is de invoer in de VS verboden). Maar in de bar word je vriendelijk gevraagd je pijp te doven. Of dat ook voor de sigaar geldt? Jazeker, die moet men maar buiten oproken, op het terras.
Brutaal
De wijnkaart van restaurant Wright's telt meer dan 600 soorten; over prijzen zullen we het maar niet hebben. De maître d' een andere term mag je in Amerika niet gebruiken vindt dat je eerst de wijn moet kiezen, dan zal hij er een menu omheen adviseren. Wij zijn Europees en brutaal genoeg om het andersom te wensen.
Op een of andere wijze was dit prijzige etentje niet de culinaire ervaring die wij ervan verwacht hadden. Kwam het door de Amerikaanse eend, een beest dat je in een beetje goed Frans restaurant malser, beter eet? Een min-factor was het gebrek aan gasten en de airco-kilte, die mij ertoe noopte mijn colbertje aan mijn vrouw af te staan. In Amerika, zeker in de Far West, moet men erop bedacht zijn dat men je in een restaurant graag in jasje ziet en de apparatuur dienovereenkomstig afstelt. Vroeger werd hier verwacht dat je na zessen 's avonds een smoking of avondjurk droeg.
Het toetje, de in Arizona vermaarde maar door deze criticaster als matig beoordeelde souffle, werd buiten genoten. Daar was de daghitte overgegaan in een nachtelijke zwoelte. De pijp geurde, de magnolia bedwelmde, de droom kwam tot leven.
Die droom kan ook voor veel minder geld opgeroepen worden: ga gewoon naar de koffiebar, bestel een bakje en geniet voor vijf dollar. Toen mijn dochter het gazon zag en de tafels die daar werden gedekt voor de lunch, riep zij uit: "Papa, hier wil ik trouwen." Ik hoop dat zij mij niet aan die wens houdt.
EIGEN FOTO'S
Publicatiedatum = 16 september 2000
