De wederzijdse betrekkingen tussen Nederland en Turkije zijn hechter dan ooit. Terwijl heel wat Turken naar hier komen om met werk geld te verdienen, reizen omgekeerd veel Nederlanders naar Turkije om met het uitgeven van geld juist van het werk te bekomen.
De REISKRANT toog naar Istanboel voor een snuif Oriënt, zonder direct het Westerse aroma compleet van tafel te vegen. Dat lukt in Turkije wonderwel, omdat het land balanceert op de scheidingslijn van twee werelden: Europa en Azië. Hier in Turkije mengt zich het oosten met het westen.
Enkele beperkingen aangaande ons land daargelaten. Een broodje kebab is hier namelijk al de gewoonste zaak ter wereld, en in veel Nederlandse steden zijn Turkse winkeltjes en moskeeën te vinden. Maar de eerste hutspot met klapstuk moeten we in een restaurant in Istanboel of Ankara nog op afel zien verschijnen. Al waren het maar 'Pronkers' om in de sfeer van de ontwikkelingssamenwerking te blijven.
Welvarende stad vol tegenstellingen
Smeltkroes Istanboel
door HENK DE KONING
ISTANBOEL
Wanneer het bordje 'riemen vast' in het vliegtuig aangaat, omdat de captain
de landing voor Istanboel heeft ingezet, gunt de roerige, kleurrijke stad
je van zo hoog een gulle blik op al haar stralende schoonheden.
De vrij dicht bijeen gesitueerde topstukken van Istanboel: de Blauwe moskee, de Hagia Sophia en het weelderige Topkapi-harempaleis.
Daar liggen ze dan, kom-maar-op te blinken in de zon: de mollige moskeeën, piekende minaretten, wervelende bazaars, ingenieuze aquaducten en pronkzieke sultanspaleizen, waar het vroeger in de harems oe-la-la toeging.
Istanboel toont faaie aloude Osmaanse bouwkunst naast prachtige architectonische uitingen van westerse Barok-, Rococo- en classisistische bouwkunst. Banken, koffiehuizen, nachtclubs en hotels schitteren er met hun felle lichtreclames als invasies van een andere planeet doorheen.
Hier, met name in Istanboel, tintelde ooit het oude sprookje van '1001-nacht'. Met machtige sultans, op vleugels zich begevend naar propvolle harems en op de wenkbrauwen terug, maar ook riddertournooien, Sesam-open-u-schatten en grootvizieren in prachtige gewaden.
Ook watersporters vinden in Turkije een warm onthaal.
Het sluiten van de laatste Turkse harem, die van sultan Abdul Hamid in 1909, leverde de vrijlating op van ook toen nog het forse aantal van 213 concubines.
Met zijn negen miljoen inwoners en drieduizend jaar oude geschiedenis is Istanboel wij zeggen het de meest bezienswaardige plaats van Turkije. Trouwens heel het land, met een oppervlakte van 779.450 vierkante kilometer en in totaal ruim 59 miljoen inwoners, is rijk geschakeerd: levendige grote steden, verlaten ruïnes en een prachtige natuur, waarvan grote delen al eeuwen bijna onaangeroerd zijn gebleven.
Ankara is de hoofdstad van Turkije, maar Istanboel de stad van het glorieuze verleden. Door zijn strategische ligging in zowel Europa als Azië heeft Turkije altijd grote invloed gehad in het gebied rond de Zwarte- en de Middellandse Zee. Maar ook in het Midden-Oosten. Als kruispunt van talloze beschavingen gaat Turkije prat op een vermenging van 10.000 jaren geschiedenis.
Omgeven door drie zeeën, vormt de kronkelige zee-engte van de Bosporus de natuurlijke scheidingslijn tussen het Europese en Aziatische deel van Istanboel. Het water van de Gouden Hoorn verdeelt het Europese part nog weer in twee helften, zodat Istanboel al met al in drieën is gedeeld.
Istanboel en de Bosporus.
Tal van bruggen zorgen voor de onderlinge verbindingen. Hiervan is de 1074 meter lange hangbrug (6 rijbanen) over Bosporus met zijn geometrische gratie wel de meest imposante. Kijk en overtuig u zelf! Maar de stewardess is al weg. Haar ogen slechts gevuld met één verlangen: "Riemen vast!"
"Wat gaan we zien?!" roept onze gids uitgelaten, eenmaal slenterend in hartje Istanboel. Prik maar een wens, keuze genoeg. De drukst bezochte toeristenattracties vindt u in de Sultanahmet-wijk van de Oude Stad. In de 7e eeuw werd hier Byzantium gesticht en bevond zich Constantinopel, de hoofdstad van het Byzantijnse rijk.
Topstukken
Topstukken vormen de de kort bijeen gelegen wereldberoemde Blauwe Moskee, de basiliek Hagia Sophia (Kerk van de Heilige Wijsheid) en het Topkapi-paleis. De 17de eeuwse Blauwe Moskee dankt zijn naam aan 36.000 blauwe mozaïeken waarmee het interieur spectaculair is verfraaid.
In Turkije leven christenen, joden en islamieten broederlijk naast elkaar. Desondanks ook hier geen vrede op aarde. Sinds 1984 namelijk voert de Koerdische minderheid in het zuidoosten een burgeroorlog voor het verkrijgen van eigen rechten. Ook wordt Turkije beschuldigd van het regelmatig schenden van de mensenrechten, reden dat het land nog altijd niet tot de Europese Unie wordt toegelaten.
Het Byzantijnse rijk wilde met de bouw van de kerk Hagia Sophia in Instanboel ingewijd in het jaar 537 de wereld versteld doen staan. Bijna 1000 jaar lang was dit wonder van architectonische kunst de grootste kerk van de christelijke wereld. Kruisvaarders plunderden niettemin de Hagia Sophia. Veel kunstwerken en beroemde relikwieën kwamen daardoor in West Europa terecht.
Bijzonder in Turkije zijn de zogeheten Derwisjen. Deze, in de 8e eeuw ontstane islamitische broederschappen, trachten door langdurig rond te draaien op meeslepende fluitmuziek dichter bij Allah te komen.
Het Topkapi-paleis vormde 400 jaar de zetel van het Osmaanse sultanaat. In een doolhof van kamers bevonden zich hier eertijds de concubines van de sultan. In de 17e eeuw tot wel 1200 meisjes, zwaar bewaakt door zwarte eunuchen-, mannen met een leeggeroofd nestje en daardoor betrouwbare vrouwenbewakers.
Nu mogen toeristen de haremvertrekken vrij betreden, evenals de schatkamer vol kostbare gouden serviezen en relikwieën, alsmede het paviljoen van de Heilige Mantel; daar waar de mantel, het zwaard en de boog van de profeet Mohammed in koestering worden bewaard.
De enorme verkeerschaos wekt de grootste bedrijfvigheid van de stad. Met op de tweede plaats het levend lawaai-tapijt van de open en overdekte bazaars. De grootste overdekte bazaar ter wereld is die van de Kapali Carsi. Hier treft u honderden winkels en winkeltjes. Sowieso 300 juweliers, die hun schitterende waar (veel 14 tot 22 karaat goud) rijk uitstallen in sprookjesachtig verlichte vitrines.
Schoonheid maar ook avontuur in Turkije.
In stoffige straten krioelen allerhande mensen. Een kakofonie van geluiden temidden waarvan: theehuizen; restaurants; moskeeën en banken. De kleurrijke winkeltjes van koperslagers, leerbewerkers, tapijthandelaren, specerijenverkopers en edelsmeden puilen uit van de handel. Istanboel telt meer dan 50.000 straatventers. Maar ook Pizzahut en McDonald's wenken hier met hun wereldhapjes.
Als een speer boven het lawaai uit priemt de elektronisch versterkte zangerige stem van een muezzin, die hoog vanaf een suikeren minaret de gelovigen metalig oproept vooral ook het gebed niet te vergeten.
Op het spitsuur kan de Galatabrug, die de verbinding vormt over de Gouden Hoorn, tussen de beide Europese stadswijken, het forensenverkeer nauwelijks verwerken. Maar liefst 40.000 voetgangers passeren hier dagelijks tweemaal de 400 meter lange oeververbinding.
Snoepen doe je in Istanboel van Mustafa Kemalpasa (honingbolletjes), amandelen in stroop en felgekleurde zuurtjes. We eten met kaas gevulde deegrolletjes en 'menemen', een roergerecht met tomaten, groene pepers en ui. Melkpudding en Turkse koffie na natuurlijk.
Kusadasi
Turkije vormt het hart van het Middellandse-Zeegebied, is landelijk rijk aan historische bezienswaardigheden, maar kent ook talloze moderne badplaatsen. Zoals het bij de vakantiegangers zeer in trek zijnde Kusadasi, te vinden op circa 80 km ten zuiden van Izmir. Een stad met fraaie stranden en een bruisend nachtleven.
De haven van Kusadasi wordt druk bezocht door jachten en cruiseschepen uit alle delen van de wereld. Te voet, per fiets of te paard kan de vakantieganger zijn hart ophalen langs de Zwarte Zee of in het Taurusgebergte. Met een glaasje Turkse wijn (Villa Doluca) nemen we afscheid van prachtig Istanboel. Terug weer naar onze eigen tulpen. Hoewel, ook die zijn van Turkse afkomst.
Meer inlichtingen: Turks verkeersbureau, tel: 020-6266810 en 020-6244006.
REISWIJZER:
In de grote toeristensteden kan men met Engels goed terecht. Degelijke kleding is vereist bij bezoek aan een moskee. Vrouwen moeten bovendien dan hun hoofd bedekken, bijvoorbeeld met een sjaal. In de Blauwe Moskee krijgen te bloot geklede toeristen zolang zelfs een speciaal gewaad aan. Schoenen uit bij het betreden van een moskee, een Turks huis of appartement. Istanboel heeft een typisch mediterraan klimaat met warme, droge zomers en koude, natte winters. Juli en augustus zijn de heetste maanden. De Turkse munteenheid is de lira. Creditcards worden in de duurdere hotels geaccepteerd.
Publicatiedatum = 21 februari 1998
