Baskenland:
het Spanje van de grootste lekkerbekken
door HENK DE KONING
SAN SEBASTIAN - Spanje telt 17 autonome provincies. Vredige gebiedsdelen, met uitzondering van Baskenland. Onder leiding van de afscheidingsbeweging ETA streeft dit stukje Spanje sinds lang naar volledige onafhankelijkheid. Nog vrij recent ontploften weer ETA-bommen in Spanje.
Het bewijs dat de radicale groepering nog steeds actief is en voor geweld niet terugdeinst. ,,Terreurdaden met een politieke lading, toeristen zijn nooit het doelwit," stelt (uiteraard) het Spaans Verkeersbureau vakantiegangers gerust. Op bezoek in Baskenland ondervonden wij van het volk-met-de-rode-baret louter vriendschap. Eén ding is zeker: een dag in het verkeer is bedreigender.Ondanks ETA: lustoord van zon, zee en strand
Het prachtige strand van San Sebastian. De ware Bask gaat nooit op stap zonder zijn typische Baskische alpino.
De drang van sommige bevolkingsgroepen, los van de rest van het land, volledig op eigen benen te staan, neemt soms ludieke vormen aan. Neem onze Friezen bijvoorbeeld. Daar kunnen de Basken in de Spaanse provincie Baskenland hun rode baretje voor afnemen.
Zo hebben de leden van de 'Fryske Nasjonaal Partij' de rest van ons land als een verrast met een eigen Fries paspoort; een nationalstisch grapje natuurlijk, maar daar zijn de Basken om aandacht trekken nog nooit op gekomen.
De Friezen zijn in hun streven dan ook niet gewelddadig. Hoogstens slaan
ze eens een flesje Beerenburg stuk en dan uitsluitend bedoeld in de zin
van: "We vatten er één." Klinkt er een kreet dan is het: "Frylân Boppe!"
Toch bestaan er punten van overeenkomst tussen de Friezen en de Basken. Want ook de Basken hebben een eigen taal, het Euskera, dat net als het Fries, officieel op de scholen wordt onderwezen.
Een taal uit principe, want de kennis van het Euskera is zo beperkt, dat buiten Baskenland leterlijk niemand, ook geen Spanjaard, er een jota van begrijpt.
En net als in Friesland staan in Baskenland de plaatsnamen van de dorpen en steden in twee talen op de richtingborden aangegeven. Bijvoorbeeld San Sebastian, maar ook in het Baskisch: Donostia. Zoals Sneek en Snits.
San Sebastian - slechts 20 km van de Franse grens verwijderd - is het toeristisch zwaartepunt van Baskenland. Je vindt hier alle ingrediënten waarvan toeristen zo opgewonden raken: zon, zee, strand, levendige boulevards, pittoreske terrasjes, dure luxe- en goedkope karakteristieke eetgelegenheden, imposante bergketens en grote, schaduwrijke parken.
Primitief
Lekker eten en drinken beheersen bovenal het leven der Basken. Hoewel vriendelijk en gastvrij van aard, houden sommige groeperingen er toch primitieve tradities op na. Zoals daar zijn de 'Sociedades Popularis'. Diep in de feodale historie van het land wortelende mannenclubs, waar principieel geen vrouw wordt toegelaten.
De
mooiste winkelstraat van San Sebastian met op de achtergrond
de in barokstijl opgetrokken Santa Mariakerk.
De leden van deze clubs zien elkaar voor een praatje en een etentje. De maaltijden bereiden ze ook helemaal zelf. De clubleden denken zo beter hun sociale contacten te kunnen onderhouden. San Sebastian alleen al telt meer dan 100 van dergelijke Sociedades Popularis. Een jammerlijke misvatting van het charmante gezelschap der dames.
De Baskisch keuken geldt als de beste ter wereld. San Sebastian telt 175. 000 inwoners, maar de grote toprestaurants van de stad beschikken gezamenlijk over maar liefst 10 Michelin-sterren. Dat is de hoogst denkbare culinaire onderscheiding ter wereld. Ter vergelijking: Madrid (3 miljoen ingezetenen) heeft in totaal slechts één Michelingster meer.
Juan Mari Arzak en Pedro Suijana wonen en werken in San Sebastian. Het zijn dé topkoks van Baskenland. Jean Mari verwent lekkerbekken in het naar hem genoemde restaurant (3 Michelinsterren) aan de Alto de Miracruz; Pedro steekt hem naar de kroon in zijn hoog op de berg Igueldo gelegen 2-sterren restaurant 'Akelarre'. De eetzaal van Pedro biedt een betoverend uitzicht over de zee, het strand en de stad,- 's-avonds fonkelend met duizenden lichtjes, alsof de sterrenhemel hier even voor een aards avontuur is neergestreken.
'Pinchos'
Voor smulpapen die niet zo diep in de buidel willen tasten, telt de stad vele tientallen restaurants en gezellige bistro's. Ook hier is het culinaire genoegen in alle stijlen en prijsklassen tot een ware kunst verheven. In het oudste stadsdeel van San Sebastian, de Parte Vieja, lijkt geen eind te komen aan de kleine, maar o zo gezellige eet-drink-cafeetjes, die hier als'Banderillas' en 'Pinchos' de dorstigen laven en de hongerigen voeden.
Pinchos zijn ook de hartige hapjes die, in eindeloze variaties als ware culinaire verlokkingen op de tapkasten staan uitgesteld. Partjes stokbrood, hoog opgetast met krab en garnalen, gerookte zalm, spread van verse zeevis en alikruiken, kaas, groenten, worst, inktvis in olie gebakken, spiesjes kabeljauw of heek met pepers uit de frituur. Het kan niet op. Wie trek heeft tast maar toe. Voor de snacks gelden eenheidsprijzen. Turven doe je zelf, om tot slot naar eer en geweten alle genuttigde etenswaar correct af te rekenen. Schotten en Nederlanders incluis.
"Koks in San Sebastian zijn bevoorrechte mensen", stelt Juan Arzak. "Want met de zee, de zon, en zoveel vruchtbare aarde bij de hand ben je altijd verzekerd van de beste kwaliteit grondstoffen. Veelvuldig ook worden producten gebruikt, die buiten Baskenland niet zijn te vinden. Zoals de unieke paprika 'Pimiento Chonicero'.
De vismarkt in het oude stadsdeel van San Sebastian.
Een farce van vis, omwikkeld met de gedroogde en vervolgens geweekte, flinterdunne, kruidige schil van de Pimiento Chronicero, is een ware streling voor de tong. Alsof een gevleugeld opperwezentjes in hoge nood...u weet wel.
Typisch voor deze streek zijn de speciale witte en zwarte bonen die, met toevoeging van tal van specerijen en groenten (soms ook vlees) en langdurig gekookt, het verrassend lekkere, typisch Baskische gerecht 'Alubias' opleveren.
De mooiste rondwandeling in San Sebastian begint met een bezoek aan overdekte Brecha-markt, in het oude deel van de stad. De levendige handel in alle soorten verse zeevis, malse vleeswaren en een zeer gevarieerd aanbod van boerenproducten, levert altijd weer een levendig en kleurrijk schouwspel op.
Op weg naar de haven passeren we de in barokstijl opgetrokken Sante Mariakerk, gewijd aan de schutsheilige van de stad, the Virgin del Coro, ofwel de maagd van het koor. De San Vincentekerk in de 31 de Agosto-straat is het oudste gebouw van de stad en dateert uit de tijd van de gothiek. San Sebastian is diverse malen door brand en oorlogsgeweld grotendeels verwoest geweest. Doch beide kerken bleven voor rampspoed gespaard. Midden op een groot plein triomfeert in al zijn neo-gotische schoonheid de kathedraal van Del Buen Pastor.
Gokken
Zeer weelderig van architectuur en inrichting is het raadhuis van de stad. Hier was ooit het prestigieuze Casino van San Sebastian in ondergebracht. Een deel van de speelopbrengsten ging naar de stad, die er tal van bijzondere voorzieningen van bekostigde. Zoals het schitterende Alderdi Eder Park, dat met tientallen olmen, Japanse kersenbomen, magnolia's en tamarinden, een weelderige oase in de bebouwing vormt. Met de invoering van het gokverbod in 1924 verloor de stad helaas deze gouden bijstopper.
De
schilderachtige haven van San Sebastian.
Via de stampvolle jachthaven bereiken we het museum 'Palacio del Mar' (in de volksmond het Zeeaquarium). Het vele verdiepingen tellend museum staat in de steigers vanwege een ingrijpende verbouwing. Tot de belangrijkste bezienswaardigheden van San Sebastian behoort tevens het San Talmo museum, een in Renaissancestijl opgetrokken voormalig klooster van de Dominicanen. Bijzonder hiervan zijn de muurschilderingen, uitgespreid over een oppervlakte van 590 vierkante meter.
San Sebastian is vooral ook bekend om zijn filmfestivals en zijn sportieve- en folkloristische festiviteiten. Op de Plaza de Constucion genieten we van wervelende en zeer kleurrijke Baskische volksdansen.
Tot
de oeroude volkssporten in Baskenland behoort het zo ver mogelijk in een
zandbak wegwerpen van een kolossale steen.
Op de relatief kleine Plaza de la Trinidad vinden vrijwel dagelijks culturele en sportieve voorstellingen plaats. Prachtige koren laten zich hier in de open lucht beluisteren, maar ook oeroude Baskisch krachtsporten worden er beoefend. Zoals het in recordtijd kloven van grote boomstammen en het door gespierde candidaten wegwerpen van kolossale stenen. Keien met een gewicht van over de 70 kilo. En dat moet ik de Friese kaatsers op dat niveau nog zien oen.....
Verdere Inlichtingen Spaans Verkeersbureau, tel: 070-3465900.
Publicatiedatum = 20 december 1997
