Natuurparken in Polen
kunnen goudmijn worden
door Thijs Jansen
BIALOWIEZA - Het schitterende natuurgebied rond de Oostpoolse plaats Bialowieza wordt aanzienlijk uitgebreid. Aan die uitbreiding ging echter eerst een schandaal vooraf, omdat de burgemeester van een dorpje bij het natuurgebied het onderste uit de kan wilde hebben en meer geld en materieel wilde zien voordat haar dorp grond voor het natuurpark zou afstaan.
Zowel haar eigen dorpsgenoten als de burgers in de buurt waren furieus op de burgemeester, omdat de regering het plan dreigde af te blazen als de eerste burger bij haar standpunt zou blijven. Ze haalde op het laatste moment bakzeil en nu kan de Oostpoolse regio uitgroeien tot één van de meest unieke natuurgebieden ter wereld.
In ruil voor grond en het ongedaan maken van ongemakken als een hoge waterstand krijgt de lokale bevolking van de regering in Warschau ruim 1,5 miljoen gulden om het overige gebied te kanaliseren, acht ton voor een gasinstallatie en geld voor een waterzuiveringsinstallatie. Zo probeert de landelijke overheid het milieu in en rond het nationale park op orde te krijgen.
De Poolse regering is er veel aan gelegen de natuurgebieden zo goed mogelijk te beheren. Ze kunnen in de toekomst een goudmijn blijken te zijn als toeristen vanuit de gehele wereld zich naar het laatste restje oerbos van Europa haasten. Het scheelde maar een haartje of er was van het oerbos niets meer van over gebleven.
Wisent
Oorlogen en ondeskundig gebruik door plaatselijke boeren tastten het oerbos steeds verder aan. In 1922 was zelfs de wisent, de enige Europese buffel op een paar exemplaren in dierentuinen na, uitgeroeid. De dieren werden opgenomen in een fokprogramma en werden weer in het bos uitgezet. En dat is niet voor niets, want daar op de grens met Wit Rusland ligt het laatste stuk oerbos dat Europa nog rijk is.
Het wild laat zich door de fotograaf gemakkelijk schieten.
Vroeger omvatte het bos duizenden en duizenden hectare. Het was het jachtgebied
van Oost-Europese vorsten. Halverwege de achttiende eeuw doodde een koning
er tijdens een jacht 42 wisenten en 38 elanden. Oorlogsgeweld en het kappen
van bomen deden de rest en lieten het woud ineenschrompelen tot een toch
niet onaanzienlijk gebied van circa 5000 hectare. Rondom het bos komt nu
een bufferzone van ongeveer de zelfde omvang te liggen.
In het oerwoud leven meer dan 11.000 verschillende diersoorten, vertelt gids Mieczyslaw Piotrowski. Hij is in zijn woonplaats pastor van de Baptisten kerk en in zijn vrije tijd leidt hij toeristen rond. Uitvoerig vertelt hij dat alle dieren in het park beschermd zijn. Er leven onder meer wilde zwijnen, reeën, elanden, herten en de Europese bison.
Het zijn overigens allemaal dieren die op het menu van het restaurant van het nationale park staan... Piotrowski merkt onze verbazing op en legt uit dat enig beheer in de omgeving van het oerbos noodzakelijk is. Maar wolf staat nimmer op het menu, zo verzekert Malgorzata Buszko. Zij wordt door haar bezoek al snel het wolvenvrouwtje genoemd.
Ze doet al ruim drie jaar onderzoek naar de wolven in het gebied. "Ik heb ze slechts twee keer gezien. De dieren hebben een zeer goede neus en weten daardoor uit de buurt van de mens te blijven. Er leven op dit moment drie groepen wolven in het oerbos. Een groep telt vier tot acht wolven. Het territorium van de dieren is groot. Wie ze wil zien zal zeer veel geduld moeten hebben," zegt ze.
Eenvoudiger is het om oog in oog te komen staan met Wisenten. Maar het scheelde niet veel of het Europese oeros was uitgestorven. De vierpoters leefden in het verleden in alle Europese bossen. Het is het grootste zoogdier van dit continent en hij kan van neus tot staart maar liefst ruim drie meter lang worden. De schouderhoogte is ruim twee meter en het gewicht meer dan een ton.
300 soorten mos
Naast ontelbare soorten vogels en insekten valt er in het bos ook te genieten van maar liefst 300 soorten mos, vervolgt pastor Piotrowski en er staan eiken van soms meer dan 900 jaar oud. "Het is nog het enige bos in Europa dat er uitziet zoals een bos er moet uitzien", verzekert hij.
Maar niet alleen het oerbos gunt ons een 'kijkje in het verleden'. Wie wil weten hoe de natuur er in ons land pakweg duizend jaar geleden uitzag kan iets noordelijker in de merengebieden van Polen terecht. Om te beginnen: er zijn maar weinig plaatsen in Europa waar zoveel ooievaars nestelen.
De lepelaars komen niet voor niets elk voorjaar weer terug naar gebieden als dat van het merencomplex de Czarna Hancza. Een paar jaar geleden werd in het gebied het nationaal park Krajobrazowy in het leven geroepen. Vertegenwoordigers van Natuurmonumenten uit ons land waren er dan ook als de kippen bij om de opening van het park mee te maken.
Onlangs nam Jan Willem van Rijn van de milieuorganisatie met zijn ploeg opnieuw een kijkje in het gebied en schreef hierover lyrisch in het gastenboek van het natuurgebied: "Een natte tocht in navolging van Jac. P. Thijse's beschrijving van een natte wandeling door de Ankeveense Plassen (in de levende natuur) ongeveer honderd jaar geleden."
Inlichtingen Pools Verkeersbureau: 020-6253570.
Publicatiedatum = 21-12-1996
