Oostenrijk heeft afgerekend met wijnschandaal
Klinkend door Burgenland
door HENK DE KONING
EISENSTADT
Ze praten er niet graag meer over de Oostenrijkers, over het wijnschandaal
van 1985. Maar ze hebben het 'gewusst'.
De export van de Oostenrijkse wijnen stortte wereldwijd als een kaartenhuis ineen. Inmiddels is er weer vertrouwen in de Oostenrijkse wijnen. De daders zijn gestraft, de controle verscherpt. Vorig jaar exporteerde Oostenrijk toch weer 23 miljoen liter wijn. In het rampjaar was de uitvoer gedaald tot nul-komma-nul.
Grote supermarktketens in Duitsland wilden destijds wel lekkere Oostenrijkse wijn inkopen, maar dan wel ook lekker goedkoop. Happige handelaren wisten daar raad mee. Wijnen van bedenkelijk allooi werden 'lieblich gemacht' door bij het bottelen toevoegen van de chemische stof Glykol. Het 'wonder' werd doorzien en het wijnschandaal 'war da'.
Veel mooie Oostenrijkse wijnen komen uit Burgenland. Oorspronkelijk 3977 vierkante kilometer Hongaars grondgebied, dat met 270.00 inwoners na de Eerste Wereldoorlog door verdragen bij Oostenrijk werd gevoegd. De nieuwe provincie zou Vier-Burgen-Land gaan heten, ter ere van de 4 voormalige Hongaarse districtshoofdsteden: Pressburg, Wieselburg, Ödeburg en Eisenburg. Het werd eenvoudig Burgenland, met Eisenstadt als nieuwe hoofdstad.
Burgenland koppelt wijnbouw (32 % van het land) aan veel natuurschoon. Vanwege de geringe omvang is het gebied bij uitstek geschikt voor boeiende wandel- en fietstochten.
In het noorden een licht glooiend landschap, het midden bosrijk en het zuiden afwisselend bergen, weiden, wouden, boomgaarden en uitgestrekte wijngaarden. Gast-verblijven volop naar keuze. Van dure top-hotels tot goedkope familie-pensions. Ook wijnboeren lonken met: 'Zimmer frei."
Het Nationale Park 'Neusiedler See-Seewinkel' is het meest imposante deel van Burgenland. Grote delen staan getemperd toerisme toe. Het Neusiedler meer is met diepten van 1 tot 2 meter en een omvang van 300 vierkante meter de grootste waterplas van Oostenrijk. Tevens het enige echte steppen-meer van midden-Europa.
Een gedroomd paradijs voor strand- en waterrecreatie. Met als belangrijkste plaatsen: Neusiedl am See, Weiden am See, Illmitz en Podersdorf am See. Met eenvoudige tot luxe hotels, pensions, kleine winkelcentra, cafés en tienduizenden vierkante meters zonneweiden. Ware vakantie-stadjes, die gelukkig hun dorpskarakter hebben behouden.
Regelmatig vinden in dit uitgestrekte natuurgebied excursies in groepsverband plaats. De enorme waterplas is voor de helft begroeid met riet. Als 'warmte-buffer' beïnvloedt het de temperatuur in de omgeving. Zachte, vorstvrije maanden in de herfst zijn het gevolg, waardoor de druiven op de velden lang kunnen rijpen. Dat vind je terug in de vele mooie, zoete plaatselijke wijnen.
Slot Esterházy in Eisenstadt. Hier in feestzaal bracht Haydn veel van zijn composities voor vorstelike gezelschappen ten gehore.
Het gecultiveerde natuurgegebied Seewinkel ligt tussen de Neusiedler See en de Hongaarse grens. Een landschappelijke regio met 4500 boerenbedrijven. Uit respect voor de rijkdom der natuur bewerken de boeren hier hun land uitsluitend met milieu vriendelijke middelen. Het motto huldigend: 'Oogsten voor het Leven'. Kris-kras door Seewinkel lopen idyllische fiets- en wandelpaden.
Daar waar de grond poreus is, welt zout grondwater op. Dat vormt grote en kleine pekelmeren, die in hete zomers droogvallen als hagelwitte craquelé-spatten in een kleurrijk schilderij van de natuur.
Het zout in de bodem zorgt tevens voor een typische biotoop. Zo leeft hier de 'Knoflookkikker'. Een amfibie die bij gevaar een knoflookachtige geur afscheidt, waardoor vijanden liever de menukaart nog wat verder doorkijken. Overdag leeft deze 'stinkerd' ondergronds; 's nacht duikt hij op om te foerageren.
Op en rond het Neusiedler meer rusten en broeden 300 vogelsoorten. Zangvogels, waadvogels, watervogels. Maar ook roofvogels, waaronder de kolossale zeearend. In een gesloten deel van Seewinkel huizen de laatste 12 paren reuzen-trapganzen. De mannetjes van deze, op de rand van uitsterven staande vogelsoort, kunnen een gewicht van 20 kg bereiken. Hun balts? Twee bommenwerpers doen de tango.
Haydn
Oostenrijk is ook het land van Haydn. Een beroemd componist en losbol. Gestorven in 1809 raakte kort daarna in Wenen Haydns schedel aan de zwier. Ontvreemd uit het graf. Het werk van een hoogleraar, die wilde onderzoeken, waar dat geniale talent van de musicus nu wel in school. Eerst in 1920 werd de roof ontdekt. Toen namelijk werden in Wenen de stoffelijke resten van Haydn weer opgegraven voor herbegraving in Eisenstadt. Daar, waar Haydn 12 jaar werkte en woonde. De schok was fortissimo.
In het karakteristieke wijndorp Heiligenbrunn plaatsen de wijnboeren houten richtingwijzers langs de wegen, voorzien van hun naam, een wijntak en twee linten. Een teken aan waar men plaatselijke wijnen kan proeven.
Zoeken hielp eerst niet. Pas in 1895 dook de schedel van Haydn weer op. Gevonden door een clubje muziekvrienden in Wenen. Die stonden trots hun vondst niet af aan Eisenstadt, maar schonken hem aan een museum in Wenen. Haydns hoofd stond daar lange tijd in een vitrine voor het publiek te kijk.
Eerst in 1954 lukte het Eisenstadt de schedel alsnog in bezit te krijgen. Met enig ceremonieel werd het hoofd gevoegd bij de overige resten van de componist, die al die tijd incompleet rustten in het Haydnmuseum van Eisenstadt. Sindsdien ligt de grote meester daar nu weer compleet.
Zijn woning in Eisenstadt dient thans als Haydn-museum. Veel oorspronkelijk voorwerpen; ooit eigendom van de componist, zijn er tentoongesteld. Muziekstukken, meubilair en het originele orgel, waaraan Haydn musiceerde.
Nog regelmatig vinden in de Haydnzaal van slot Esterházy in Eisenstadt klassieke muziek-uitvoeringen plaats, zoals hier door het 'Haydn-kwartet'.
Van wel heel bijzondere schoonheid is de feestzaal van slot Esterházy in Eisenstadt. Daar bracht Haydn veel van zijn composities voor het eerst ten gehore. Als hofkapelmeester van vorst Nikolaas II.
Adellijke gezelschappen verkeerden hier,- wandelend met een goed glas wijn in de hand, koutend en genietend van Haydns opwekkende muziek. De kunstzinnige fresco's met mythische voorstellingen, die toen de wanden en het hoge plafond van de Haydnzaal kleurrijk sierden, zijn er nu nog.
Golf
Sportief Burgenland, dat ook. Getuige de vele riante hotels met kuurbaden en golfterreinen. Hotel Rogner ( 4 sterren) bij Stegersbach in Zuid-Burgenland is ware topklasse. Een ontwerp van de beroemde Australische architect Gottfried Kumpf. Bouwkosten 100 miljoen gulden. Dat mag ook wel met 86 super-de-luxe kamers, thermische binnen- en buitenbaden en 190 hectare golfterrein. Bovendien een golfschool en een 'avonturenbos' voor de jeugd.
Wie van historie houdt: Burgenland is rijk aan machtige burchten en kastelen. Sommigen daarvan ingericht als hotel-restaurant. Dineren doe je dan bij kaarslicht in de ridderzaal en je slaapt in een hemelbed, met een tv en een harnas in de hoek van de kamer.
Samen met Nico van Splunter, Nederlands wijnexpert en uitgever van het gedegen naslagwerk 'Drankenkennis' gaan we op wijnavontuur. Volgens Van Splunter zijn de Oostenrijkse zoete dessertwijnen van topkwaliteit. Bovendien prettig geprijsd.
In een van de vele vinotheken is juist een proeverij aan de gang. Men slurpt, smekt en gorgelt. Neuzen worden diep in het glas gestoken om het bouquet (aroma) ten volle te kunnen opsnuiven. Er wordt geroepen dat een afdronk kort, breed of talmend is, de geur gecompliceerd en de smaak stoer. Van Splunter vindt het soms maar niks.
Let wel, het zijn 'geijkte' termen, al die benamingen over smaak en geur. Niet door andere gevoelswaarden te vervangen. Het overkwam een Amsterdammer tijdens zo'n proeverij, dat hij door de keldermeester achter een fust discreet terzijde werd genomen voor de uitleg, dat een mogelijk overjarige wijn in het jargon officieel als 'passé' wordt aangeduid en niet met de Amsterdamse variant: "Deze wijn staat me recht in de bek." Met de mooie Oostenrijkse wijnkoningin Helga (Mandl) II drinken we na afloop nog gezellig een mooi glas Güner Veltliner. "Jong, charmant en prachtig rondborstig", roepen we geestdriftig. We hebben het dan nog steeds over wijn!
Voor meer inlichtingen, telf 020-6672564. Wijnadviezen op reis: Nico van Splunter: 038-3330662.
Publicatiedatum = 29 november 1997
