Gehandicaptenreis door Noorwegen was 'onvergetelijk' door Thijs Jansen BERGEN - In hartje zomer rollen in de eeuwige sneeuw. Met een paraglider van een berg afspringen. Op een bobslee met een vaart van bijna honderd kilometer per uur van de berg afsuizen en met een kano een wilde rivier afzakken. Allemaal spannende activiteiten die een goede lichamelijke conditie vereisen? Vergeet het maar. Jong en oud kunnen de was doen, dus ook zwaar gehandicapte mensen die doorgaans aan een rolstoel zijn gekluisterd. Er was maar een deelnemer die de huivering- wekkende sprong met een paraglider aandorst. Hier wordt de sprong voorbereid. Het bewijs werd afgelopen zomer geleverd in Noorwegen. Een tiental lichamelijk gehandicapten uit ons land en evenzoveel vrijwillige begeleiders trokken drie weken door het midden van Noorwegen. "Erg zwaar, maar onvergetelijk", luidt het na afloop in koor. Ze hebben hun avonturen gebundeld in een presentatie op een cd-rom schijf; weinig tekst en veel foto's. Wie het wil zien, die moet contact opnemen met het Noors Verkeersbureau in Amsterdam. Busjes De groep vertrok vanuit ons land met twee busjes. De boot naar het Scandinavische land was prima in orde. Aanvankelijk had het gezelschap zich verkeken op de afstanden in Noorwegen en de bochtige wegen door het vaak schitterende fjordenlandschap. Directeur Ron Heeren van het Noors Verkeersbureau en directeur Henk van der Kooi van reisorganisatie BBI in Groningen stippelden een nieuwe route uit: een rondje door het midden van het land, Noorwegen in een notendop. Tijdens een trip met de Flamtrein wordt een stop gemaakt bij deze schitterende waterval. Hoogtepunten zijn onder meer een tocht met een trein. Voss ligt langs de route Oslo-Bergen. Treinreizigers worden vervoerd over een spectaculair traject de Hardangervidda. Vandaar gaat het met een veerboot door de imposante Sognefjord. De deelnemers aan de trip: "Noorwegen in een notendop is een absolute aanrader." Er is ook kritiek. De reizigers waren niet overal even welkom (de invalidenwagens namen in sommige restaurants te veel plaats in). En het station in Voss had geen eigen oprijplank om in de trein te komen. Ook de gereserveerde coupé was niet echt aangepast. De rolstoelen waren te breed voor het gangpad daarom moesten de deelnemers een beetje ongelukkig bivakkeren op het balkon. Klimmen De conducteur moest letterlijk over de invalidenwagens heen klimmen. Op het station in Myrdal werden we geholpen met het uitstappen. Er waren daar oprijplanken aanwezig. "Maar het bleef behelpen. Het had wel effect op onze lachspieren. Met veel tilwerk hebben we toch onze zitplaatsen bereikt. Onze inspanning werd beloond met een schitterende tocht. Wat een uitzicht! Een absolute aanrader. Ben je hier in de buurt dan mag je dit niet missen", aldus de deelnemers unaniem. Voor het eerst sinds tijden was hij vrij als een vogel in de lucht. Daarna ging de trip verder met de boot. Tip van de reizigers. Neem ook in de zomer warme kleding mee. Want als de boot in de schaduw van de bergen vaart is het best fris. Om te weten hoe aan rolstoel gekluisterde mensen een vakantie ervaren kunnen we ze het best zelf aan het woord laten: "Hotels zijn goed te doen. Veel zijn toegankelijk voor rolstoelers. Maar ondanks hun brede toegangsdeur zijn ze niet echt aangepast." "Vaak kun je de badkamer niet in, omdat de deuren te smal zijn. Geen aangepast toilet. Een douche is in vele gevallen beter is dan een bad, want daarbij is meestal weer een lift om te tillen nodig." Een ander probleem is volgens de groep dat er dikwijls veel te veel spullen in een hotelkamer staan. Hierdoor kan in de kamer moeilijk met rolstoelen worden gemanoeuvreerd. Zo valt er altijd wel wat op te merken, waaraan gezonde mensen gedachteloos voorbij gaan. Gastvrij "De mensen in Noorwegen zijn zeer gastvrij en behulpzaam, zo leert de praktijk. Met een kleine inspanning zou je een aantal hotelkamers rolstoelvriendelijker kunnen maken. Maak net zoals bij de vele Noorse jeugdherbergen een aparte invalidentoilet of douche." Een bezoek aan een bobsleebaan in Lillehammer was fantastisch. Met veel tilwerk van rolstoel naar busje en van bus naar bobsleebaan was deze attractie een zeer enerverende ervaring! "Deze afdaling was goed te doen met een groep jonge niet mobiele mensen", aldus de begeleiders. "Voor de helpers is het zaak wel goed op de rug letten bij het tillen. Voor de laatste persoon in de bob is het aan te raden om een kussentje of zoiets achter je rug te doen ongeveer ter hoogte van je schouders. Dit kan eventueel blauwe plekken voorkomen." Het Olympisch museum ten zuiden van Lillehammer is leuk voor de echte sportliefhebber, vinden de reizigers. Het is met de auto goed bereikbaar. Er zijn veel aangepaste toiletten. Maar de inhoud museum is hoofdzakelijk gericht op Noorse deelnemers. "Misschien kan dit museum interessanter worden gemaakt voor niet-Noren zoals wij. Bijvoorbeeld, hoe doe je een training voor schansspringen? Op welke leeftijd kan je beginnen? Laat hier bijvoorbeeld iets van zien. Wat voor technieken worden bij het schansspringen gebruikt?" Lef Musea zijn leuk, zo blijkt ook hier. Er gaat echter niets boven spanning en sensatie. Thom, een spastische jonge man, had het lef om een duosprong met een parachute te maken. Wel moest hij onder meer met spanbanden goed worden vastgezet om niet ongevraagd de instructeur te assisteren. De minder dapperen kijken op het topje van deze berg naar Thom, die als enige van de groep de sprong maakte. "Petje af voor de ervaren instructeur", aldus Thom. "Het was voor hem de eerste keer dat hij een sprong waagde met een ernstig gehandicapte. Onvergetelijk", luidt zijn reactie. De minder grote durfals krijgen de handen op elkaar bij het ijs- en schaatspaleis het Vikingschip Hamar, een plaats ten zuiden van Lillehammer. Voor de schaatsliefhebber een verplicht nummer. Het is goed toegankelijk. De natuur elders in de regio bood het gezelschap een grote verrassing: eeuwige sneeuw binnen handbereik. De rolstoelers werden daar uit hun wagens getild en in de sneeuw gelegd, terwijl er een weldadig zonnetje scheen. Dit is Genieten met een hoofdletter, zeiden ze. Het is 's zomers in het noorden van Europa dikwijls bijzonder zonnig weer. Alles lijkt er omgekeerd te zijn. 's Nachts wordt het niet donker en hoog in de bergen ligt zoals gezegd in de zomer zelfs sneeuw. Links en rechts van de bergwanden torenen vaak metershoge sneeuwwanden. Tillen De Sognefjellsveien (rijksweg 55), een van de nationale toeristische routes, voert van Sognedal naar Lom. Het reisgezelschap vanuit de invalidenwagens: "Lom heeft een prachtige staafkerk en is een zeer leuk plaatsje. De kerk is helaas niet toegankelijk voor rolstoelers. Maar met tillen doe je wonderen. Er is een aangepast toilet aanwezig bij het benzinestation." Het is voor de groep moeilijk kiezen tussen al die natuur- en cultuurschatten in het Scandinavische land. De reizigers komen uiteindelijk uit in de kustplaats Bergen. Daar wil het nog wel eens regenen. Dat komt door de ligging aan de oceaan. De stad Bergen maakt deel uit van de trip Noorwegen in een notendop. Bergen is een oude Hanzestad. Er is een vismarkt, waar onder meer broodjes met zalm kunnen worden gekocht. Het is vaak meer zalm dan brood, wat wordt geserveerd. De plaats heeft een veel bezienswaardigheden en musea. Bovendien zijn er een heleboel restaurants. En daar wil het gezelschap nog even een kanttekening bij plaatsen. "Onze groep was niet in elk restaurant welkom." Maar tevredenheid overheerste ook in Bergen. Als je pech hebt met de rolstoel bel dan de Hjelpemiddelsentrale. Er moet meer reclame voor deze organisatie worden gemaakt. Gehoopt wordt dat er meer van dit soort hulpinstanties in Noorwegen zijn. De weg van en naar Bergen met de vele tunnels is schitterend. Maar in verband met de vele neerslag behoort regenkleding tot dé standaard uitrusting. Tevreden Dik tevreden zijn de reizigers in Voss Vandrerhjem. Het is schitterend gelegen en bijzonder goed rolstoeltoegankelijk. De eetzaal is met behulp van een speciale lift bereikbaar. Er is veel keuze uit verschillende menu's en de prijzen zijn voor Noorse begrippen schappelijk. Komende zomer trekt het gezelschap er weer op uit. Het reisdoel is nog niet bekend. Veel hang af van de vrijwilligers. Nu is de verhouding een vrijwilliger op een invalide. Maar dat is eigenlijk te zwaar, vinden de deelnemers. Want je hebt gedurende de reis geen moment rust voor jezelf. Gidsjes waarin alle faciliteiten voor gehandicapten staan vermeld, zijn verkrijgbaar in Oslo, Bergen en Trondheim; ze zijn helaas uitsluitend Noorstalig. Inlichtingen Noors Verkeersbureau. Telefoon 0900 8991170. Internet: www.noorsverkeersbureau.nl. (eigen foto's) Publicatiedatum = 18 december 1999