Fietstochten langs historische veerdiensten
Het veer keert weer....
door THIJS JANSEN
VALKENBURG (Zuid-Holland) - Enkele jaren geleden zag het ernaar uit dat deze eeuwenoude manier van reizen zou verdwijnen. Maar het tij heeft zich ten gunste van de varende oeververbindingen gekeerd. Veel historische overzetveren zijn weer terug in de vaart.
Met de hernieuwde belangstelling voor de fiets zien ook steeds meer mensen de waarde in van vervoer op menselijke maat: het aantal kilometers op het water is minder, maar de ervaringshorizon des te breder.
Michiel de Visser zet in het boekje Het veer keert weer... twaalf verkenningstochten over historische veerdiensten op een rijtje. Ook de verhalen zijn weer terug; over het verre en het minder verre verleden. Ze laten zich in één adem lezen.
Het is daarom jammer dat het voetveer over de Oude Rijn in het Zuid-Hollandse Valkenburg niet wordt besproken. Want over dit eeuwenoude veer pal naast de plaats waar ooit een Romeins castellum heeft gestaan, valt toch heel wat te vertellen. Dat geldt ook voor het gegeven dat het veer aansluit op één van de oudste straten van de Randstad.
Deze straat liep al aan het begin van onze jaartelling van het Romeinse fort naar de burgernederzetting enkele honderden meters van het fort. Langs de weg is een aantal jaar geleden een compleet Romeins grafveld blootgelegd. Bovendien zegt de bevolking van het plaatsje de oudste paardenmarkt van ons land binnen haar grenzen te hebben.
Maar het boekje bevat tal van andere interessante tochten langs historische veerdiensten. Ook het ontstaan van de veerdiensten wordt helder beschreven: wie vroeger op pad ging, zag zijn weg al snel versperd door de eeuwige metgezel van de mens. Meestal zijn vriend, soms zijn vijand, vaak een obstakel: het water.
De mens kon het water eerst alleen op die plaatsen oversteken waar zijn voeten nog contact met de aarde hadden. Zo'n doorwaadbare plaats noemde men een voorde, een wed of een wad. Later, afgeleid van het Latijnse trajectum, kwamen de namen tricht en drecht in zwang. Ze zijn in veel plaatsnamen terug te vinden.
Op een gegeven moment kwamen er mensen met vaartuigen die met enige regelmaat
een oeververbinding verzorgden. De eerste veerdienst was geboren. De oudste
vorm van openbaar vervoer, schrijft Michiel de Visser. Niemand heeft volgens
hem opgeschreven wie het eerste veer bediende en tussen welke oevers het
de verbinding legde.
Het oudste bekende veer is die bij Gorinchem over de Merwede. Al in 1330 werd het veer genoemd. Rond dit pontje is een fietsroute van 36 kilometer samengesteld. Het leuke van fietsroutes via voetveren is dat de wegen er naar toe bijna nooit bereikbaar zijn voor het autoverkeer.
Terwijl er enkele jaren geleden nog veerdiensten verdwenen en de Vereniging Vrienden van de Voetveren in Ridderkerk werd opgericht, komen er ook weer nieuwe bij, zoals over De Zijl in Leiderdorp. Met behulp van dit veer kunnen wandelaars en fietsers schitterende tochten bij en rond de Kagerplassen maken.
Dit veer staat overigens niet in het boekje Het veer keert weer..., zoals ook andere veerdiensten niet worden vermeld. Wellicht een idee voor een nieuw werk, met als titel Het veer vaart door. Het boekje is verkrijgbaar bij de boekhandel: ISBN 9060649516.
Publicatiedatum = 4 april 1998
