"Plukken kan geen kwaad, maar laten staan is beter"
Dr. Bas 'mist' nog zo'n 400 paddestoelen
door THIJS JANSEN
LEIDEN - Herfst in Nederland is voor veel mensen de mooiste tijd van het jaar. De bladeren veranderen van kleur en door de dikwijls optredende mist worden foutjes in het landschap aan het oog onttrokken. Ons land lijkt in het najaar dan ook lang niet zo vol als in de zomer.
Het najaar levert zoals hier schitterende plaatjes op. Het lijkt of de wandelaar alleen met zijn huisdieren op de wereld is en daar volop van kan genieten.
En langs bijna elk bospad valt in de herfst- en de wijnmaand wel wat te beleven. Het najaar is ook bij uitstek het seizoen van de paddestoelen. Vooral de IJsselmeerpolders blijken voor zwammen een goede voedingsbodem. Het is ongelooflijk wat daar in de loop van enkele tientallen jaren aan paddestoelen is gekomen.
"Er valt daar een hoop te bewonderen," zegt dr. Cornelis Bas. Hij houdt zich al ruim 40 jaar bezig met paddestoelen. En nog kent hij
niet alle in ons land voorkomende soorten. "Er zijn hier naar schatting
zo'n 4000 soorten. Daarvan zijn er zo'n 3600 beschreven. Ongeveer 400 typen
paddestoelen kennen we dus nog niet."
Dr. Bas is voor halve dagen werkzaam bij het Rijksherbarium van de Leidse universiteit. Onlangs ging hij met pensioen, maar om een onderzoek af te ronden werkt hij nog 'buiten bezwaar' bij het Rijksherbarium; hij krijgt geen salaris, maar mag wel gebruik maken van de faciliteiten van het instituut.
Zijn onderzoek gaat over een type paddestoel waarvan hij dacht dat er slechts twee soorten zouden zijn. Dit blijken er inmiddels al veel meer te zijn. Bij het Leidse instituut liggen maar liefst 400.000 verschillende paddestoelen uit binnen- en buitenland in de schappen van het magazijn.
Of 1997 een goed paddestoelenjaar wordt, valt volgens Dr. Bas moeilijk te zeggen. Dat komt mede door de warme en droge augustus. "Maar als het vanaf nu normaal blijft regenen, verwacht ik dat de meeste paddestoelen zo rond half september hun kopjes boven de grond steken", aldus dr. Bas.
Vooral de IJsselmeerpolders zijn een goede voedingsbodem voor paddestoelen.
Om paddestoelen te vinden moet rekening worden gehouden dat elke soort op een bepaalde plaats groeit. Sommige alleen onder loofhout, andere alleen in naaldbossen, weer andere in open grasland. Waar ook maar dood hout of gras en voldoende vocht aanwezig zijn zullen over het algemeen zwammen te vinden zijn.
Dit lijkt een gunstig beeld, maar het gaat nog steeds niet goed met de paddestoelen in ons land. Sinds het begin van de jaren 50 is het bestand achteruit gehold. Volgens de Leidse paddestoelen-specialist is milieuvervuiling de oorzaak van de vergeleken met die tijd schamele hoeveelheid paddestoelen in ons land.
Het plukken van paddestoelen blijkt volgens dr. Bas overigens geen enkele invloed op de aantallen te hebben. Bas: "We hebben ontdekt dat cantharellen, die veel worden gegeten, geen schade ondervinden van het plukken." Dat ze verdwijnen komt door de milieuvervuiling.
Wat dood hout in een vochtige omgeving en de zwammen komen te voorschijn.
Dr. Bas ziet dan ook geen kwaad in het plukken van paddestoelen. Hij verbindt er echter één maar aan. "Als je niets met paddestoelen doet, laat ze dan staan. Een ander heeft er dan ook plezier van. Maar het plukken op zich is niet schadelijk", verzekert hij nogmaals.
Ook het feit dat veel mensen huiverig zijn voor paddestoelen om ze te eten is volgens dr. Bas koudwatervrees. Dat komt omdat veel mensen hier niet weten wat ze plukken. De kennis over paddestoelen hier is bedroevend. "Bijna alle paddestoelen zijn eetbaar. Er zijn maar enkele soorten die voor ons giftig zijn."
In landen zoals Rusland is de kennis van paddestoelen bij de bevolking er wel. Daar worden mensen al op zeer jonge leeftijd vertrouwd gemaakt met deze delicatesse. Ze weten dus precies wat ze wel en wat ze niet kunnen eten.
In ons land komen ook paddestoelen voor die de laatste tijd in het nieuws zijn vanwege de hallucinerende werking. Wie weet waar hij moet zoeken kan ze volgens dr. Bas gemakkelijk vinden. Hij denkt dat gebruik van deze zogenaamde paddo's niet schadelijk of verslavend is voor de gebruiker. "Zelf heb ik ze echter nooit gebruikt", zegt hij.
Hoewel het met het paddestoelenbestand in ons land volgens dr. over het algemeen slecht gesteld is, kan herstel vrij snel optreden als het milieu voor de paddestoelen goed is. De sporen (zaad) worden gemakkelijk door de wind verspreid. Als het milieu waar ze terecht komen goed is, dan komen de paddestoelen vanzelf. Hij wijst daarbij op de IJsselmeerpolders.
Andere plaatsen waar paddestoelen nog volop kunnen worden bewonderd zijn onder meer de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug, de Waddeneilanden en over het algemeen in de duinen langs de kust. Vooralsnog maakt de Leidse wetenschapper zich over de paddestoelen in ons land geen echte zorgen. "Ik ben niet bang dat we hier over 20 jaar geen paddestoelen meer zullen hebben."
Publicatiedatum = 20 september 1997
