Wandelhoofd net niet naar de haaien

Scheveningse pier
weer springlevend

door Jos van Noord

SCHEVENINGEN - Vandaag is het Vlaggetjesdag in Scheveningen, traditioneel de dag waarop in de haven met veel vlagvertoon en ambachtelijke presentaties wordt gevierd dat de vissersvloot uitvaart voor de jacht op de nieuwe haring. Uiteraard liggen de nieuwe maatjes in de stalletjes klaar om, geheel in Scheveningse stijl, bij de staart te worden genomen.

Ons nationale wandelhoofd ziet er nú, na een verbouwing van z'n slordige 40 miljoen gulden door het Van der Valk-concern, weer aantrekkelijk uit. FOTO: KOEN SUYK

Ook het nieuwe badseizoen is in volle hevigheid losgebarsten en er is dit weekeinde een internationale zandkastelenwedstrijd op en rond de pier. Bij het herleven van de 'dooie pier', het Wereldvermaarde Scheveningse wandelhoofd dat voor vele tientallen miljoenen werd opgeknapt, is er een leuke tentoonstelling:

Pierewaaien.

Geen strand zo charmant: Scheveningen bruist weer.
Je moet van goede huize komen om een dooie pier nieuw leven in te blazen. Zo'n slordige 40 miljoen gulden heeft de familie Van der Valk intussen verspijkerd aan de zowat aan betonrot bezweken Scheveningse Pier, en het begint er nu op te lijken dat de reanimatie gaat lukken: onder de Toekanvlag wordt er in het restaurant op de pier, vooral in de weekeinden, gevochten om een tafeltje. En het juist geopende rockcafé Stairway to Heaven belooft ook al een succes te worden. Het roemruchte, karakteristieke wandelhoofd van 410 meter in zee ziet er na een opknapbeurt, die al bijna drie keer zoveel heeft gekost als was geraamd, weer aantrekkelijk uit voor toeristen, badgasten, dagjesmensen en ander uitgaanspubliek.

De Nederlandse badmode is in de loop der jaren nogal veranderd.

De gemeente Den Haag, ach ja die gemeente van getalenteerde tunnelbouwers, die is nog steeds aan het denken, aan het "bekijken of het misschien mogelijk is" om het bovendek van de pier, het zonnedek, direct te laten aansluiten op de eerste verdieping van de Palace-promenade, de winkelboulevard. Maar Van der Valk wil veel meer. Die wil nu al tien jaar een hoteltoren bouwen op de pier, met een helikopterdek. Net als in Bahrein, het oliestaatje in de Perzische Golf waar zo'n exclusieve hotelpaal in zee staat.

Schroot

Het hotel moet verrijzen op de plek van het vierde, stalen Piereiland, dat Zwolsman ooit door Verolme liet bouwen en waarvan nu niet meer over is dan een roestig stuk schroot. Door allerlei inspraak is er nog steeds geen beslissing. "Dat hotel zal er wel niet zo snel komen", aldus de verantwoordelijke Haagse wethouder, die een verrijking wil van de horizon. "En zeker niet zo hoog." Daardoor is de pier voor het Van der Valk-concern nog steeds een reusachtig betonblok aan het been.

"Het water stijgt ons in Scheveningen soms tot de lippen, maar dat gebeurt op locaties elders, in het centrum van Den Haag ook wel eens", zegt Martien van der Valk.

Zijn oom Gerrit van der Valk, de inmiddels 70-jarige godfather van het Toekan-imperium, kocht de pier in 1991 na 'onderhandelingen' van minder dan een uur tijd voor de prijs van een ansichtkaart van de verzekeringsmaatschappij Nationale Nederlanden. De verzekeraars waren de pier liever kwijt dan rijk, want het totaal verloederde, verroeste en verrotte wandelhoofd was op dat moment geen piek meer waard. Martien van der Valk herinnert zich nog hoe zijn eigenzinnige oom hem direct na de aankoop opbelde: "We hebben de pier, Martien, en je moet er maar wat mee doen."

Het werd een geldverslindende reddingsoperatie, waar de hele familie Van der Valk voor moest bijspringen, want de zwaar verwaarloosde pier, zo bleek na de overdracht, stond eigenlijk op instorten.

Nu, tien jaar later, is de bijna dooie pier weer springlevend: restaurants, de uitkijktoren, het zonnedek, het schateiland met z'n attracties, feest- en vergaderzalen en winkels zijn weer open en voor het komende badseizoen zijn er tal van evenementen en activiteiten georganiseerd om van de fris geschilderde dubbeldeks pier weer een echte publiekstrekker te maken.

Het 'piertje pakken' is een echte Haagse bezigheid geworden.

Omdat er een driedubbel jubileum is, honderd jaar geleden dat de eerste Scheveningse Pier - Wandelhoofd Wilhelmina - door prins Hendrik werd geopend, veertig jaar geleden dat prins Bernhard de nieuwe pier in gebruik stelde en omdat het al weer tien jaar geleden is dat Van der Valks toekan op de uitkijktoren in zee neerstreek, is er in de expositieruimte van het Haags Gemeentearchief een tentoonstelling: Pierewaaien.

Het leuke van de Scheveningse Pier is dat hij eigenlijk nergens toe dient. Het ding is er uitsluitend ter vermaak. Je kunt er lekker in de zon zitten, of flaneren: kijken en bekeken worden.

"Een uitsteeksel in zee zonder functie, zoals bijvoorbeeld een havenhoofd of een golfbreker, of een steiger", zo schrijft Mariët Herlé als inleiding bij de door haar ingerichte expositie, een aandoenlijke terugblik in de tijd. "Je loopt op de pier het water op zonder aan boord te gaan. Je loopt over zee in de volle wind, de volle zon. Je geniet van de kust en je neemt er tegelijk meteen ook afstand van, alsof je er niet meer bijhoort. Je bent vrij! Op de pier kun je pierewaaien."

Charmant

De openingsrede, zoals prins Hendrik die in 1901 uitsprak, is er terug te vinden in oude kranten als Het Vaderland. Volop foto's, knipsels, oude menu-kaarten, ansichten en andere nostalgia van het vooroorlogs café-variété, cabaret en ander amusement in het Pier-paviljoen, dat met z'n 1200 zitplaatsen toen nog deel uitmaakte en ook rechtstreeks in wandelverbinding stond met het Kurhaus. Geen strand zo charmant. En andere meezingers als 'Weekend in Scheveningen', door Louis Davids:

De bewogen geschiedenis van twee pieren. Hoe het 'piertje pakken' een echte Haagse bezigheid werd. Hoe er voor de oorlog rondvaartbootjes aanlegden aan de pier waarop het overdag een geflaneer van klasse was, hoe Scheveningen 'spergebied' werd in de Tweede Wereldoorlog en het oude wandelhoofd in 1943 afbrandde, de afbraak van de restanten, de ontwerpplannen voor de nieuwe pier van Euromast-architect H. Maaskant, de opening in 1961, de eerste brand op de nieuwe pier in 1962, de patatcultuur, concerten van Muziek Express, van Q65 en de Golden Earrings, de Miss Pier-verkiezingen en de modeshows van het blad De Lach, hoe de 'Exploitatie Maatschappij Scheveningen' en eigenaar Reinder Zwolsman met de pier omsprongen en er een vierde eiland bij kwam, de geschiedenis van de City-Pier-City halve marathon van Den Haag, hoe betonrot de pier in z'n greep kreeg en hoe er in de hele wereld geen pier is zo mooi als de Scheveningse: het is allemaal terug te vinden in nostalgische beelden van het Haags gemeentearchief.

• De tentoonstelling 'Pierewaaien' in het Atrium van het Haagse stadhuis (t/m 7 september, dagelijks behalve zondag van 9.30 tot 17.00 uur) is gratis toegankelijk. Het entreegeld voor de pier is een riks. Meer informatie op de websites: www.pier.nl en www.scheveningen.nl