|
De stad van Koninklijk Oranje
en blauw aardewerk
door Henk de Koning
DELFT - De kleuren blauw en oranje horen bij Delft. Delfts Blauw is het synoniem voor in Delft gefabriceerd en kunstig in die kleur beschilderd aardewerk dat inmiddels zijn weg over de hele wereld heeft gevonden. Oranje, omdat bijna alle verscheiden leden van ons Huis van Oranje in de Nieuwe Kerk van Delft zijn begraven. Willem van Oranje, ook bekend als Willem de Zwijger - of nog mooier Vader des Vaderlands - opende de rij en kreeg in de Delftse kerk zelfs een monumentaal praalgraf dat u gewoonlijk kunt bezichtigen.
Het praalgraf van
Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk ondergaat momenteel een ingrijpende
restauratie.
Al in 1584 toog ene Balthasar Gerards, gewapend met twee pistolen naar de Prinsenhof in Delft om de aldaar woonachtige prins van Oranje gewelddadig van het leven te beroven.
Met koning Philips II van Spanje was Balthasar van mening dat de democratische prins qua geloofsleer lelijk op een dwaalspoor zat en om die reden maar beter uit de weg kon worden geruimd.
Een radicale opvatting die tot op heden wordt volgehouden en leidt tot wat zo mooi heet: 'Heilige Oorlogen'.
Kogels
De kogels die Willem van Oranje doorboorden sloegen forse gaten in de muur bij de trap in het Prinsenhof waar langs de prins was afgedaald om Balthasar te ontmoeten. Die kogelgaten vindt u daar nog steeds, zij het intussen afgedekt door een raampje met glas, want de miljoenen nieuwsgierigen die in de loop der eeuwen kwamen kijken wilden die gaten niet slechts met eigen ogen aanschouwen, maar er ook aan voelen en er zelfs scherfjes van meenemen om thuis trots te kunnen melden: "Kijk, van van Willem van Oranje."
De
vroeger veel betastte en daarom nu afgedekte kogelgaten in de muur bij
de trap waarop Willem van Oranje in 1584 door geloofs-fanaticus Balthasar
Gerards werd neergeschoten.
Een zo bijzonder souvenir overtreft natuurlijk het gewone spul van een aardewerk molentje of dito Hollands klompje, hoe prachtig ook gebakken en in Delfts Blauw beschilderd. Maar de verantwoordelijk conservator kon niet toestaan dat vanwege al dat toeristisch gepulk die kogelgaten almaar groter werden, bijna de omvang van ware kanon-inslagen aannamen, waardoor bovendien de geloofwaardigheid van historische de aanslag ernstig in het gedrang kwam. Dus een afdekplaatje dan maar.
Markten
Delft
moet u echt eens bezoeken op een mooie zaterdag, wanneer de stad met zijn
drukke markten gonst van bedrijvigheid als een bijenkorf in een veld met
koolzaad. Natuurlijk, iedere stad of dorp roemt zijn eigen levendige zaterdagmarkt,
met alle kleurrijke ingrediënten van dien. Maar in het decor van
het oude Delft in het centrum van de stad met zijn uit het jaar 1200 stammende
Oude Kerk (bijgenaamd Oude of Scheve Jan), de vele zorgvuldig gerestaureerde
eeuwenoude pandjes, de dromerige straatjes die zich in linten van antieke
klinkertjes langs de grachten en grachtjes plooien, de vele schilderachtige
boogbruggetjes over spiegelend water en wetend dat beroemde oude meesters
als Johannes Vermeer (in 1660 maker van het nu overbekende schilderij
'Het Melkmeisje') hier het penseel voerden, ontstaat er iets waardoor
je voelt: ja, dit is een stukje Holland op z'n mooist!"
Cultuur
Delft
is Holland op z'n mooist.
Delft met 94.000 inwoners en meer dan 750 jaar oud herbergt 500 gemeente-monumenten en 650 rijksmonumenten. Behalve het Prinsenhof, de Oude Kerk en de Nieuwe Kerk vindt u er cultuurpaleisjes als het Oost Indisch huis, de Waag , het oude raadhuis, de Oostpoort en het Artillerie depot. De getoonde collecties lopen sterk uiteen. In het Legermuseum- en Wapenmuseum bijvoorbeeld zagen we hoe Holland vroeger werd verdedigd en in het gereedschapsmuseum ontdekten we met welke werktuigen de landwerkslieden vroeger de kost verdienden.
Door een systeem van dammen en sluizen beschikte Delft voorheen over heel wat (schoon) oppervlaktewater waarvan vooral de plaatselijke textielnijverheid en de vele bierbrouwerijen de vruchten plukten. Straatnamen als Verwersdijk, de Voldersgracht en het Raam herinneren aan de vroegere lakennijverheid van Delft. De beste kwaliteit laken (puik) kwam uit Delft. Daarin gekleed zag je er (wat men nog noemt) 'puik' uit.
Te voet
Bijna alle Delftse musea bevinden zich in monumentale panden die vanuit het centrum makkelijk te voet bereikbaar zijn. Hierbij is gezorgd voor een duidelijke bewegwijzering. Veertig procent van de Delftse beroepsbevolking is werkzaam in een tak van wetenschap. De huidige wereldberoemde Technische Universiteit van Delft stamt af van de Koninklijke Artillerie-, Genie,- en Marineschool die in 1814 was gehuisvest in het pand Oude Delft 95. In 1842 omgedoopt tot Koninklijke Academie werden er toen al knappe koppen tot ingenieur opgeleid.
Toeristisch
Delft met op de achtergrond het oude stadhuis.
In 1396 werd de eerste steen gelegd voor de sierlijke toren van de Nieuwe Kerk. Tweemaal ging de spits (voltooid in 1496) door brand verloren, maar het schijnbaar geblakerde deel heeft daar niets mee te maken. Het was beslist niet de bedoeling dat de tweede achtkant van de toren als een roetmop de rest zou bederven, maar tijdens de bouw was niet bekend dat de deels gebruikte Bentheimer zandsteen in de loop der tijd zwart zou gaan verweren.
In 1601 werd in Delft een VOC-kamer gevestigd voor de handel met Azië. In de stad herinnert nog veel daaraan, zoals de huidige VOC-zaal in het pand Oude Delft 39. Deze is toegankelijk vanaf de binnenplaats die dan ook Oostindiëplaats is gedoopt. De huidige, ranke Oostpoort, voorheen St-Catharijnpoort geheten, werd in 1400 gebouwd en is zo karakteristiek voor Delft dat het in de loop der eeuwen veelvuldig meesterlijk op doek is uitgebeeld, maar tegenwoordig ook veel op Delftse koektrommels van het betere soort is te zien. Sedert 1988 is het poortgebouw deels als expositieruimte opengesteld.
Klokken
De imposante Oude Kerk werd tussen 1325 en 1350 verrijkt met een circa 75 meter hoge toren. Een gemetselde spits en vier karakteristieke hoektorentjes vormen de bekroning hiervan. De architectuur vertoont Vlaamse kenmerken, zoals de overwegende toepassing van baksteen. In 1605 tooide men de toren bovendien met grote wijzerplaten op een voetstuk met omlijsting. Het waren tijden dat klokken schaars waren en kerk- en torenklokken vaak het enige punt vormden waar de bevolking exact de tijd op kon aflezen.
De
Oostpoort bepaalt mede de vorstelijke sfeer van Delft.
Sinds de eerste tentoonstelling in 1948 is Museum Het Prinsenhof het belangrijkste museum van Delft. Niet uitsluitend vanwege de eigen, historische collectie, maar ook als gebouwencomplex tegen de historische achtergrond van de moord op Oranje. Het prachtige oude stadhuis op de Markt van Delft is een ontwerp van de beroemde middeleeuwse architect Hendrick de Keyser. Het bouwwerk onderging in latere jaren enkele ingrijpende renovaties waarbij het exterieur op betrouwbare wijze is gereconstrueerd volgens 17e-eeuwse architectuur.
Aardewerk
Aan de Rotterdamseweg in Delft vindt u de 'De Porceleyne Fles', de uit 1653 stammende enige overgebleven Delftse aardewerkfabriek. Tijdens een rondleiding krijgen diverse aspecten van het productieproces te zien, terwijl in het bedrijfsmuseum de hele geschiedenis van het Delfts aardewerk met frappante voorbeelden uit de doeken wordt gedaan. Ook zijn er rondleidingen voor groepen.
Het
standbeeld van Hugo de Groot op de Markt in Delft. Bij het slaan van de
volle uren van de de toren van de Nieuwe Kerk zou het beeld telkens een
blad van het boek omslaan....
Delft heeft zoveel te bieden dat het eigenlijk met geen pen valt te beschrijven. U moet het daarom allemaal zelf maar eens bekijken. Echter nog wel dit: op de Markt tussen het oude raadhuis en de Nieuwe Kerk prijkt het standbeeld van Hugo de Groot. In zijn handen houdt hij een boek en een ganzeveer. Heel wat Delftse kleuters hebben in de loop der jaren op deze plek naast het beeld in spanning staan wachten tot de torenklok van de Nieuwe Kerk een vol uur zou slaan,- hét moment, waarop volgens overlevering Hugo telkens weer een blad van zijn boek zal omslaan. Zo leerden veel kleintjes in Delft al vroeg de harde les dat óf Hugo niet echt leest óf dat ook volwassenen kunnen liegen dat ze barsten...
Inlichtingen VVV Delft, tel: 015- 212 61 00.
( eigen foto's en VVV Delft)
Publicatiedatum = 18 maart 2000
