De mosselman kwam gewoon uit YERSEKE
door Huib Boogert
YERSEKE/BRUINISSE - Volgens het aloude kinderliedje is de mosselman afkomstig uit Scheveningen. Maar dat is een vorm van geschiedvervalsing. De mosselman komt gewoon uit Yerseke. Zijn bronzen standbeeld staat er aan de ingang van de vissershaven.
Het bijna levensechte standbeeld van de mosselman
in Yerseke.
De man lijkt zó te zijn weggeplukt van een van de mosselkotters, die de haven in- en uitvaren. Lieslaarzen om de benen, schipperspet op de kop, een mand met mosselen in de hand. Wie het krachtige, metershoge beeld op de vierkante sokkel bekijkt, komt onwillekeurig in de verleiding om tegen de man te zeggen: "Doe mij maar een paar kilo".
De punt van het havenhoofd levert een prachtig uitzicht op. Aan de ene kant de vissershaven, waar de tientallen schepen rusten na gedane arbeid. De YE 42 'Anna Elizabeth' en de YE 23 'Janne' zijn in koeienletters zijn getooid met de reclameslogan 'Ja, wij willen de mosselpan!'.
De
Vissersvrouwe in Vlissingen, bij stormachtig weer aan de haven wachtend
op de terugkeer van man en zonen.
Aan de andere kant het wijde water van de Oosterschelde, met op de bodem de onafzienbare visserijakkers waar de Zeeuwse mosselmannen hun schelpdieren kweken. Zo ver het oog reikt, staan er houten staken in het water. Een soort boomstammen zonder loof. Het zijn de tuinpaaltjes van de visgronden. Je mag nu eenmaal niet op het perceel van de buurman vissen.
Er zijn nog veel mosselschepen op het water aan het werk. Kleine mosselen worden opgevist en elders weer uitgezaaid. De grote mosselen worden naar de wal gebracht voor de verkoop. Nog een paar weken maar, want in de loop van april stopt het mosselseizoen.
Vismijn
Algemeen overzichtje van de vissershaven van Breskens.
De VVV van Yerseke organiseert (uitsluitend voor groepen) bezoeken aan de vismijn van het dorp. Meestal niet tijdens de echte veilingen, want dan lopen nieuwsgierigen maar in de weg. Maar als de kopers en de verkopers weg zijn, wordt er wel eens 'droog' geveild. "Dan worden denkbeeldige partijen mosselen aangevoerd en dan mogen onze gasten kopen via de veilingklok. Goede mosselen op de kop tikken tegen een attractieve prijs: dat is de kunst", aldus de mevrouw van de VVV.
De rondleiding van de VVV duurt zo'n twee uren, maar individuele toeristen met zeeën van tijd kunnen moeiteloos een hele dag volmaken in Yerseke. Vaak parkeren ze de auto aan de rand van het dorp, nemen de fiets van het bumperrek en gaan op zwerftocht, desgewenst aan de hand van een 'rondleiding op papier' die bij de VVV te koop is.
Hoe de commerciële mosselkweek ruim honderd jaar geleden begon, is nog het meest authentiek te zien rondom de oester- en mosselputten langs de Havendijk. 'Mosselen te koop', staat op veel van de aftandse schuurtjes. Dat laten veel toeristen zich geen tweemaal zeggen. Of ze stappen binnen in een van de vele mosselrestaurants.
Het beeld van de gigantische geopende mossel in
Bruinisse is een machtig speelobject voor de jeugd.
De mosselman heeft echter nog een andere woonplaats: Bruinisse. Op de dijk langs de vissershaven staat daar een gigantische opengeklapte mosselschelp, met een appetijtelijke gele mossel erin. Kinderen gebruiken de mossel als klimrek . Fietsers stoppen er voor het maken van de onvermijdelijke foto."Ik geloof niet, dat in Bruinisse een gebouw of object zó vaak gefotografeerd is als dit beeld. Talloze keren! Het is een blikvanger vanjewelste", aldus oud-burgemeester A. Vogelaar.
De inwoners van het vissersdorp zijn zelf ook apetrots op het boegbeeld van hun mosselmannen. "Veel bruidsparen willen op hun huwelijksdag met alle geweld gefotografeerd worden bij dit toonbeeld van onze visserij. Mijn eigen dochter onlangs óók", vertelt de oud-burgemeester. Het hapklare kunstwerk werd nog onder zijn bewind voorbereid, maar uiteindelijk geplaatst onder regie van de nieuwe gemeente Schouwen-Duiveland.
Het Zeeuws-Vlaamse vissersdorp Breskens wilde met een eigen herkenningspunt niet achter het net vissen. Het kroop uit de schulp met een kolossale schildering (20 meter breed en 22 meter hoog) op de graansilo van de CZAV. Het 'doek' beheerst de hele omgeving van de vissershaven en is de afgelopen twee jaar een formidabele publiekstrekker geworden.
Beschildering van de
graansilo aan de vissershaven van Breskens. Het thema is afkomstig uit
de Bijbel: het spijzigen van een enorme mensenmassa met 'vijf broden en
twee visjes maar'.
De plaatselijke Rembrandt, beeldend kunstenaar Johnny Beerens, koos een bijbels thema, dat alles met de visserij te maken: het verhaal van de 'vijf broden en twee visjes maar'. "We waren hard op zoek naar een beeldbepalend kunstwerk, dat goed moest passen bij de nieuwe uitstraling, die de omgeving van de vissershaven heeft gekregen", laat de gemeente Oostburg weten. "Bovendien moest het origineel en vakkundig zijn. We hadden het gevoel dat we dat wel aan Johnny Beerens konden overlaten. Hij heeft voor ons ook de watertoren in Oostburg beschilderd".
Twee andere 'uitroeptekens voor de visserij' staan aan de oude vissershaven in de binnenstad van Vlissingen. Een vissersvrouw tornt daar tegen windkracht 10 op, naar de zee, want er is gevaar. Zullen de schepen terugkomen? De vis wordt soms duur betaald.....
Mensenredder Frans
Naerebout. Beeld te Vlissingen.
Maar waar de nood hoog is, is de redding nabij. Op enkele tientallen meters verderop (Bellamypark) staat de plaatselijke mensenredder Frans Naerebout (1748-1818). Geen zee ging hem te hoog. 'Moedig redder van schipbreukelingen en onverschrokken loods', staat er op de sokkel van zijn standbeeld.
Hij redde honderden vissermannen en zeelieden het leven, en bracht ze terug in veilige haven. Hij is dynamisch uitgebeeld, met een touwreep in de hand. Jammer, dat de man uiteindelijk zijn leven eindigde als armetierig garnalenvisser. Hij had te veel kosten gemaakt bij het redden van mensen en het bergen van schepen. Maar bergingsloon kreeg hij nooit. De reders lieten hem 'zwemmen'......
In Zeeuwse vissersplaatsen kunnen toeristen spierinkjes uitgooien om een kabeljauw te vangen. Ze kunnen veel onbekende ervaringen binnenboord halen. Zelden zullen ze aan de waterkant bot vangen: vissers halen hun vangsten op, toeristen hun hart.
Het zuidwesten van ons land telt diverse vissershavens: Stellendam, Bruinisse, Zierikzee, Yerseke, Colijnsplaat, Vlissingen en Breskens. In dit verhaal hebben we ons beperkt tot enkele Zeeuwse havens.
Het lossen van de vangsten en het aanvoeren op de vismijnen (Stellendam, Vlissingen, Colijnsplaat, Yerseke) levert vaak spectaculaire beelden op. Bezoekers lopen echter algauw in de weg. De toegang is daarom op eigen risico.
Er zijn geen vaste
'openingstijden' van de visafslagen te geven. De meeste kans van slagen
hebt u op donderdagmiddag en vrijdagmorgen. Dan lopen de kotters
doorgaans binnen.
Op de mosselveiling in Yerseke worden buitenstaanders geweerd. Alleen toegang voor groepen, op afspraak via de VVV (0113 571864). Het mosselseizoen loopt echter in de loop van april af.
Algemene informatie over Zeeland: Bureau voor Toerisme Zeeland, Middelburg, tel 0118 659965.
(foto's Jaap Wolterbeek)Publicatiedatum = 27 maart 1999
