|
|
THOLEN
Een eiland tussen twee dammen
door Huib Boogert
THOLEN - In het streekmuseum De Meestoof in het dorp Sint-Annaland hangt een eenvoudig wandbordje. "Een goede gast is niemand tot last", zegt de tekst.
Het
stadje Tholen biedt authentiek toerisme.
Waar het bordje oorspronkelijk vandaan komt, is niet helemaal duidelijk. Maar de tekst slaat perfect op de onderlinge verhoudingen tussen de bewoners en de bezoekers van het Zeeuwse eiland Tholen.
Tot dertig jaar geleden had het orthodox-gereformeerde volksdeel op het eiland grote moeite met de opkomende recreatie. Sportduikers, sporthengelaars en rustzoekers begonnen de campings aan de boorden van de Oosterschelde te ontdekken. Notoire kerkgangers vreesden voor de zondagsrust, maar achteraf is dat heel erg meegevallen. Want een goede gast is nu eenmaal niemand tot last.
Een
museale schoolklas, die bij velen nog herinneringen zal oproepen.
Het streekmuseum in Sint-Annaland is overigens een van de opmerkelijkste musea in ons land. Er is een mooie collectie landbouw- en ambachtswerktuigen. Er is een schoolklas zorgvuldig ingericht naar de situatie in grootmoeders tijd. Maar die dingen kunt u in Heerhugowaard of Oldenzaal óók tegenkomen. Het zeldzame aan het streekmuseum De Meestoof is, dat het accent niet op 'museum', maar op 'streek' ligt.
Het museum (in het voormalig gemeentehuis en een aantal gerenoveerde landbouwschuren erachter) is eigendom van een vereniging, die 1000 leden telt, vrijwel allemaal gerekruteerd uit de 22.000 inwoners van het eiland. Een andere zeldzaamheid is, dat eenderde van alle bezoekers telkenjare afkomstig is van Tholen. Het 'eigen volk' laat zijn museum dus niet links liggen, maar komt met grote regelmaat terug. Tholenaars zijn dus niet zoals andere Nederlanders, die wél verre kerken en verre musea tijdens hun vakantie binnenstappen, maar de kerk en het museum in hun eigen woonplaats nog nooit van binnen hebben gezien..
Expositie
Het
dorpsplein van Tholen
Deze zomer bestaat het dorp Sint-Annaland 525 jaar. Voor de eigen ingezetenen is daarom in het museum een expositie opgehangen van foto's die hun voorouders in de Tweede Wereldoorlog moesten laten maken voor pasjes en andere identiteitskaarten. Er volgt nog een expositie van "de wonderbaarlijke walvisvangst", die zich in 1682 voordeed toen op de dijk rond het eiland een potvis aanspoelde. Een toevallige bezoeker uit Zuid-Holland schreef het allemaal op en zorgde er zo voor, dat een hoogtepunt uit het eilandelijk bestaan deugdelijk werd gedocumenteerd.
Bezoekers van buiten het eiland worden deze zomer (t/m 30 oktober) ook verrast met een expositie van aardewerk van de beroemde pottenbakker, glaskunstenaar en kunstschilder Chris Lanooy (1881-1948). De keramist was zijn tijd ver vooruit met de nieuwe kleuren en nieuwe technieken, waarmee hij de markt verraste. Waarom deze overzichtstentoonstelling in Sint-Annaland wordt gehouden? Chris Lanooy werd er in 1881 geboren. Dat wist vrijwel geen enkele dorpeling. Maar nu wel, dankzij het museum.
Het
wapen van de Amerikaanse president Franklin Roosevelt, wiens voorvaderen
uit uit Oud-Vossemeer komen.
Tot voor kort wisten ook maar weinig inwoners, dat de Amerikaanse presidentsfamilie Roosevelt oorspronkelijk afkomstig is van het eiland Tholen. De presidenten Franklin en Theodore Roosevelt zijn afstammelingen van ene Claes van 't Rosevelt die in 1649 vanuit het dorp Oud-Vossemeer naar Amerika vertrok. Het wapen van de Roosevelts hangt nog altijd in het plaatselijke ambachtsherenhuis. In 1948 kwam Eleonore Roosevelt (weduwe van Franklin D.) er op bezoek. Pas toen begreep de plaatselijke bevolking de 'dorpsinvloed' op de wereldgeschiedenis.
De bezoekers van het eiland Tholen moeten er geen blinkende stranden, gouden duinen of zingende bossen verwachten. Het land is vlak. Alleen de dijken zijn hoog. Toen burgemeester H.A. van de Munnik enkele weken geleden afscheid nam, zei hij over Tholen: "Als je komt, krijg je iets. Als je weggaat, mis je wat." Hij wees massatoerisme altijd af. "Ik heb altijd geopteerd voor authentiek toerisme: een recreatieve ontwikkeling naar de aard, de schaal en de maat van het gebied."
Tollenaars
De 'hoofdstad' van het eiland Tholen is het gelijknamige stadje, dat zijn naam ontleent aan het feit, dat de burgerij van ons land van oudsher bestaat uit tollenaars en belastingbetalers. In 1220 (jawel, toen al) werd op het voorbijstromende riviertje de Eendracht een tol gevestigd. De scheepvaart tussen Holland en Antwerpen moest bij 'Ter Tolne' in de portemonnee. Het tolhuis stond op een heuvel, die was opgeworpen op een buitendijks schor. Die heuvel is in het stadsbeeld van Tholen nog altijd flauwtjes te zien: het is de huidige Hoogstraat.
Kinderen
voor een oude landbouwschuur in het streekmuseum van Sint- Annaland.
Een ander superoud gebouw in het stadje is het voormalig gemeentehuis (1460). Het pleintje ervoor kent een macabere historie. In het perkje binnen de cirkelvormige bankjes werden vroeger doodvonnissen voltrokken. Voor het laatst gebeurde dat in 1750, nadat een timmermansleerling in een dronken bui een soldaat had vermoord. De baas van de timmermansleerling moest in opdracht van de baljuw het schavot bouwen. De één z'n dood is de ander z'n brood. Het is nooit anders geweest.
Trouwens, het beulszwaard waarmee in 1750 het doodvonnis over de ongelukkige timmermansleerling werd voltrokken, hangt nog altijd in de hal van het stadhuis. Keurig ingelijst, alsof er reden is voor trots...
REISWIJZER
Het Zeeuwse eiland Tholen is sinds de Deltawerken eigenlijk geen eiland meer. Het zit tegenwoordig met twee dammen vast aan de rest van Nederland.
Het
telt 1 stadje (Tholen) en 6 dorpen (Oud-Vossemeer, Sint-Annaland, Stavenisse,
Sint-Maartensdijk, Scherpenisse en Poortvliet). Bij de watersnoodramp
van 1953 werd vooral Stavenisse zwaar getroffen. Bijna 10% van de bevolking
verdronk. Het eiland is lange tijd geïsoleerd geweest door de ietwat
excentrische ligging.
Sinds de jaren tachtig is vooral de zuidkant van het eiland (langs de Oosterschelde) ontdekt door de recreanten. Er zijn momenteel 10 campings, 1 natuurcamping, 2 zomerwoningterreinen en 2 flinke jachthavens.
Bij Sint-Annaland houdt Staatsbosbeheer wandeltochten (z.g. nattelaarzentochten) over de buitendijkse schorren. De tochten beginnen na hoogwater, als het zeewater zich begint terug te trekken van de schorren. De wandelingen-met-gids duren 2 à 2½ uur.
Museum De Meestoof in Sint-Annaland staat aan de Bierensstraat 6. Het is geopend van di. t/m za. 14-17 uur.
Alle mogelijke toeristische informatie is in te winnen bij de VVV Tholen, tel 0166 663771.
Publicatiedatum = 22 juli 2000
