Terrasjes, musea, hofjes, winkels, kerken,
en veel historische panden, dus...

De bisschop van Utrecht is na de bisschop van Myra (voor vrienden Sint Nicolaas) de bekendste bisschop uit de historie van ons land. Alleen daarom al is Utrecht een bijzondere stad. Centraal gelegen is Utrecht het bolwerk van de Nederlandse Spoorwegen. Van hier lopen zoveel rails naar alle richtingen dat doorgaande treinen via Utrecht soms weer lijken te vertrekken in de richting vanwaar ze net zijn gekomen.

Utrecht is ook de Jaarbeurs, de hoog oprijzende uit 1382 daterende en 465 treden tellende Domtoren, alsmede de diep liggende grachtengordel met zijn unieke werven en kelders. De meeste van die voormalige pakhuizen fungeren nu als internationale restaurantjes. Maar ook veel terrasjes, musea op loopafstand, verscholen hofjes, gezellige winkelcentra, de mooiste kerken en veel historische panden rechtvaardigen de opvatting:Terrasjes, musea, hofjes, winkels, kerken,
en veel historische panden, dus...

Een dagje Utrecht zo 'dom' nog niet!

door Henk de Koning

UTRECHT
"Dit pand is verbouwd omdat het oud was, maar ook omdat studenten feestend massaal door de vloer zijn gezakt", zo meldt een Utrechtse horeca-ondernemer, als we nog maar net de stad verkennen. Bij een tapperij elders bericht een briefje naast de deur: "Geen vrijgezellen-avonden!" Veel zwakke vloeren blijkbaar in Utrecht...

Het fietscafé. Dé uitkomst bij studentenfeesten als men niet door de vloer wil gaan...

Uitkomst biedt dan het fiets-café, een uitvinding van de gebroeders Zwier en Henk van Laar uit Barneveld, maar overal inzetbaar, dus ook in Utrecht. We zagen een groep jongeren er uitgelaten mee door de binnenstad fietsen.

De bankjes aan weerszijden van de kar bieden plaats aan tien personen. Acht bedienen de pedalen, die met kettingen de wielen in beweging zetten. Een tap met 50 liter bier is het voornaamste meubilair aan boord. Alleen de stuurman op de bok moet het droog te houden.... De rest kan 'heerlijk helder' fietsen...

Groeit de Domtoren? Ik overdenk dit aan de voet van dit machtige gotische bouwwerk in het centrum van de bijna 900 jaar oude stad. Twee cijfers mocht je nooit vergeten: 1600 slag bij Nieuwpoort en met 110 meter is de Dom van Utrecht de hoogste toren van ons land.

Nu blijkt dat deze tot 112.5 meter reikt! Geen groot verschil zult u zeggen, maar voor wie het midden van de roos een heilig doel is toch een afzwaaier om je druk over te maken. In bewondering opkijkend naar de hoogste bouwwerken ter wereld en dit afzettend tegen de Dom in Utrecht, heb ik er toch een leven lang ruim twee meter naast gezeten! Wat is hier aan de Utrechtse knikker?!

"Het zit 'm in de spits", verklaart onze gids Wil Winkelman van de Stichting 't Gilde Utrecht. "Men zegt wel 110, maar tot en met de windvaan is de toren 112.5 meter." Ah, zo simpel is dat dus!

De sierlijk vergulde windwijzer verbeeldt Sint-Maarten, de schutspatroon van Utrecht. Voor onderhoud wordt de 'heilige' tegenwoordig per helikopter van zijn hoge post gehaald. Sint-Maarten was de Frankische bisschop van Tours die een stuk van zijn rode mantel deelde met een kreupele bedelaar. De rood-witte kleuren in het wapen van Utrecht verwijzen naar dit (ware?) voorval uit de 4de eeuw.

De oude binnenstad van Utrecht heeft met zijn vele terrasje soms veel weg van Parijs. Utrecht kreeg in 1122 stadsrechten.

Bij een van de aardigste etablissementen van Utrecht, 'Stadskasteel Oudaen' aan de Oude Gracht, wacht de koffie. Nicole van der Schraaf van het Utrechts Bureau voor Toerisme geeft een rondje. Ridders, patriciërs, adellijke families, studenten en bejaarden woonden hier eens. Nu, na een grondige restauratie, is het café-restaurant, annex stoombier-brouwerij en proeflokaal in beheer bij Krasnapolsky.

Ouwe Daen

Dagelijks vinden in het pand rondleidingen plaats. Utrecht gold vanwege zijn grachten als een echte bierbrouwersstad. Kasteel Oudaen brouwde al bier in de middeleeuwen. De huidige micro-brouwerij dateert van 1989. Brouwmeester Nico Derks vertelt: "We brouwen zes soorten bier naar eigen recept. Maar 'Ouwe- en Nieuwe Daen' zijn de favoriete merken. De jaaromzet bedraagt 1000 hectoliter. Export van 'Ouwe Daen' een ongefilterd tarwebier vindt zelfs naar Engeland plaats. Hoe vindt u dat!?"

Bij de koffie hoort een echte Utrechtse botersprits met een zoutige botersmaak. Er zijn ook baksels in de vorm van een Utrechtse Dom. In de winkel van Andree & De Laat aan de Vismarkt (al 105 jaar bakkerij) mogen we er een proeven. Banketbakker Bernhard Bakker bedacht nóg een andere plaatselijke lekkernij: 'het Utrechtse Vijgje'. En bij Theo Blom in de Zadelstraat koopt men enorme bonbons, die hier ook als 'Domtorentjes' over de toonbank gaan.

Rondvaart

Veel over Utrecht komt u aan de weet tijdens een circa 1 uur durende rondvaart door de grachten. De boten van rederij 'Schuttevaer' zijn comfortabel en lijken veel op die in Amsterdam. De tocht, met uitleg door een gids voert langs de resten van middeleeuwse wasplaatsen, brandtrappen uit 1100 en veel historische panden.

Rondvaart door de grachten van Utrecht. De Oude Gracht heeft laag gelegen kaden en kelders die uit de 12e en 13e eeuw dateren. Bij mooi weer staan de kaden vol met terrasjes.

Via de stadsbuitengracht bereiken we het groene hart van de stad. Prachtig zijn de stadswallen met 19e eeuwse, in Engelse landschapsstijl aangelegde parken. De 1000 bomen in 14 verschillende soorten zijn hier in 1840 aangeplant. Nu hangen veel stammen van ouderdom krom boven het donkere water en zijn bijna te ernstig voor vogelgeluiden. We passeren maar 25 van de 150 Utrechtse bruggen, waarvan de mooiste in de zomermaanden zijn verlicht. Ook per kajak en waterfiets kan men de grachten op. Alleen al de Nieuwe Gracht (hoewel 600 jaar oud) is 1750 meter lang!

Als enige stad in Nederland telt het centrum nog 8 middeleeuwse kerken. Getuigend van het politieke en religieuze centrum van de Noordelijke Nederlanden dat Utrecht eens was. De namen Catharijnebrug en Catharijnesingel duiden op de Johannieteridders die in de 13de eeuw in Utrecht hun kerk, klooster en gasthuis aan de Heilige Catharina van Alexandrië wijdden. Het oude Utrecht is sterk veranderd. Uitgebreide woonwijken verrezen tot ver buiten de singels en het aantal inwoners steeg van 10.000 in 1900 tot ruim 234.000 nu.

Het oer gezellige stadscafé-restaurant Broers aan het Janskerkhof ademt de sfeer van versleten romantiek toen de stoommachine nog dampte. Maar op vrijdag en zaterdag is er dansen met een moderne DJ achter de knoppen. De kleurrijke fresco's op de muren ogen echt "maar zijn het niet" moet bedrijfsleidster Mireille de Leeuw bijna blozend bekennen. "Een moderne kunstenaar heeft ze aangebracht, compleet met (namaak) scheuren in pleisterwerk, waardoor het allemaal nog echter lijkt. Zo slim zijn ze in de Domstad ook.

'De Winkel van Sinkel' was een beroemde warenhuisketen in de vorige eeuw. In 1839 kreeg Utrecht een vestiging aan de Oude Gracht. Het pand draagt nog steeds die naam, maar doet nu dienst als 'Grand Café'. Met zijn hoge omlopen en prachtige glas-in-lood lichtkoepel is er gelukkig veel van het oorspronkelijk interieur bewaard gebleven. Imponerend zijn de metershoge, in Engeland gegoten vrouwenfiguren (kariatiden) die de entree stutten. Je lijkt hier waarlijk een tempel van Bacchus te betreden.

Feestelijk verlicht Utrecht.
foto's Utrechts Bureau voor toerisme

Hoog Catharijne is het overdekte winkelcentrum (185 winkels onder één dak) maar bij goed weer flaneren de Utrechtenaren graag in de oude binnenstad. De Twijnstraat is de oudste, Oudkerkhof (achter het stadhuis) de sjiekste winkelstraat van Utrecht. Ruuds kaarsenmakerij de 'Waskit' is in de Donkerstraat. Ruud, gekluisterd aan een rolstoel, toont u graag een van zijn toppers: een kolossale waskaars. Ook die in de vorm van de Dom.

Kerken en musea te over in Utrecht. De stad herbergt zelfs een compleet museumkwartier! Hier vindt u bijeen: het Centraal Museum Utrecht; het Universiteitsmuseum; het Spoorwegmuseum; het Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement en het Museum Catharijneconvent voor religieuze kunst.

"De Domtoren, mooi hé, maar weet u ook hoe hoog die is?" Een Utrechtenaar met pientere oogjes stelt ons die vraag. Maar we hebben ons lesje intussen geleerd en antwoorden wijs: 112.5 meter." "Fout!" glorieert de man: "110 meter!" "U rekent het vaantje er bij, maar de toren zelf is 110 meter!" De afschuwelijk kreet die dan door Utrecht klinkt, dat zijn wij....

Inlichtingen: VVV Utrecht, tel: 0900-4141414 Utrecht en Stichting 't gilde Utrecht, tel: 030-2343252. Het bezoekerscentrum voor Cultuurhistorie 'RonDom' op het Domplein verstrekt alle informatie over Utrecht en verzorgt onder andere rondleidingen in de Domtoren.

Publicatiedatum = 26 september 1998