Lusthoven rond Utrechtse donjons
door THEA DETIGER
Rond 1400 stonden er in het Kromme Rijngebied ten zuidoosten van Utrecht wel 40 donjons. De eigenaren van deze stenen woontorens hadden daarvoor speciaal toestemming gekregen van de bisschop van Utrecht. Ze kregen vaak ook bepaalde voorrechten en werden niet zelden in de adelstand verheven. Dit alles op voorwaarde dat ze in tijden van oorlog de bisschop trouw zouden blijven en zich tegen de graven van Gelre en Holland zouden keren.
Van die torens zijn er nog enkele over. Drie daarvan zijn op de Utrechtse tuinendag 14 juni van dichtbij te bezichtigen. Het zijn Walenburg, Lunenburg en Hindersteyn, allemaal aan de Langbroekerwetering en alledrie omgeven door een mooie tuin.
Het Hof van Walenburg is de bekendste. Deze tuin, die in 1967 werd aangelegd door het echtpaar Canneman-Philipse (architect en tuinarchitecte), wordt sinds 1987 beheerd door de Nederlandse Tuinenstichting. De symmetrisch opgezette tuin, die op een eiland tussen twee grachten ligt, heeft een hoofd-as in het verlengde van de toren en een dwars-as waar verschillende tuinkamers op uitkomen.
De eerste kamer, die achter de taxus- en beukenhagen verborgen ligt, is de Kweektuin waar 144 verschillende plantensoorten voor een kleurrijke aanblik zorgen. Hierin staat ook de kas/oranjerie van de huidige bewoonster gravin M. van Lynden van Sandenburg. De Stille of Witte tuin, die daarop volgt, is juist heel sober. In iedere hoek staat een bloeiende Viburnum en in het midden is de vrouwenmantel in een cirkel rond witte lelies en witte stamrozen geplant.
Oude en zeldzame rozen waren een hobby van Lysbeth Canneman. Ze staan door de hele tuin maar vooral in de speciale Rozenkamer, waar links en rechts twee enorme priëlen van klimrozen staan. De rozen in de perken staan nooit alleen. Ze hebben een bonte onderbegroeiing van vergeet-mij-nietjes, hondsdraf, Lamium, weegbree, en noem maar op. "Mevrouw Canneman vond dat alle planten die opkwamen hun plaats verdienden. Alleen moesten ze wel onder controle worden gehouden", zegt Leen Vellekoop van de Walenburg Commissie.
De laatste kamer is een bonte Bordertuin met uitzicht op het huis. Ook langs de hoofd-as zijn borders gemaakt met vaak zeldzame planten, zeker in de tijd toen de Cannemans de tuin aanlegden. Op het rondeel waar de assen elkaar kruisen staan vier in kolommen gesnoeide goud-iepen.
"Voordat wij hier kwamen wonen, ben ik regelmatig op bezoek geweest in de tuin van het echtpaar Canneman", zegt de gravin. "Het huis behoort bij het landgoed van mijn schoonouders, die in het hier vlakbij gelegen kasteel Sandenburg woonden. Aanvankelijk had ik nauwelijks verstand van planten. Maar als je zoiets moois in de schoot geworpen krijgt, ga je je er wel in verdiepen. Hoewel de tuin wordt bijgehouden door vrijwilligers en een vaste tuinman, blijft er voor ons nog het nodige werk over. Sproeien en verpotten, bijvoorbeeld. Je kunt in de zomer niet met vakantie. Maar dat hebben we er graag voor over."
Lunenburg
De tuin rond Kasteel Lunenburg is meer een wandelpark. Hier zijn twee grote vijvers aangelegd en heeft men overal in de tuin gestreefd naar spectaculaire vergezichten. Via het terras van de bewoners komt men in de Grijze tuin, waar in principe alleen witte en grijze planten staan (langs het pad staan treurperen). En na de Moestuin bestaande uit met buxus omzoomde kruidenperken en een weelderig begroeid rozenprieel, bereikt men de Blauwe tuin (met blauwe sering, hibiscus en akelei) aan het Zwarte water. Overal staan houten poorten met rozen om de vergezichten in te ramen en via de Chinese brug komt de wandelaar in het bosgedeelte, waar varens en hosta zijn geplant en onder meer een 250 jaar oude sequoia staat.
Ook Hindersteyn heeft een parkachtige aanleg. Deze tuin is nog jonger dan die van Lunenburg, die 20 jaar geleden werd aangelegd. Een bezienswaardigheid is de Slangenmuur.
INFO:
Alle tuinen liggen in Langbroek (tussen Doorn en Cothen). Wie vanaf Doorn komt, moet voor Walenburg linksaf richting Overlangbroek, en voor Lunenburg en Hindersteyn rechtsaf (richting Odijk/ Bunnik).
Publicatiedatum = 7 juni 1997
