|
|
|
|
"Klederdracht gewoon mooi" |
 |
|
traditionele wijze botters worden gebouwd gerestaureerd. |
door Henk de Koning
SPAKENBURG - In Spakenburg wordt nog ernst gemaakt met de klederdracht. Het dorp is na Staphorst de tweede plaats in ons land waar de klederdracht het meest in ere wordt gehouden. Ook in Spakenburg hebben alle mannen inmiddels hun traditionele kledij definitief aan de wilgen gehangen, maar de vrouwen denken daar heel anders over.
"Een aantal van 540 vrouwen gaat hier nog dagelijks gekleed in klederdracht. Niet vanwege de toeristen, maar omdat ze het zelf zo mooi vinden", onthult Bort Zwaan, conservator van het Spakenburgse museum 't Vurhuus aan de Oude Haven.
Neem nu dat meisje uit Spakenburg dat op een leeftijd dat de jongens al kijken, toch haar modieuze outfit vaarwel zei om verder in klederdracht door het leven te gaan. Boerenpetje af voor zoveel liefde voor traditie, want u weet hoe slecht het elders in ons land met de klederdrachten gaat.
Verhaal
Het verhaal over dat meisje dat als bij een mooie bekering definitief voor de klederdracht koos, klopt precies want het betreft Steventje van Diermen Hoolwerf, inmiddels de schoonzus van Bort en over dierbaren ga je niet in het openbaar staan jokkebrokken.
Een
typisch Spakenburgs haventafereeltje.
"Kijk daar gaat er weer één!", roept hij uitgelaten, wijzend naar een vrouw in Spakenburgse dracht die langs het museum fietst. Een opwinding die enige verbazing wekt omdat ook Borts vrouw dagelijks gekleed gaat in Spakenburgse dracht en hij op dit punt toch nauwelijks meer voor een verrassing komt te staan. "Wel trekt ze wat makkelijks aan als we bijvoorbeeld een flink eind gaan fietsen, maar dagen van tevoren ziet ze al tegen die moderne kleding op", zo onthult Bort. Vooral in het Spakenburgse verzorgingstehuis 'De Haven' hebben de verzorgsters iedere morgen veel werk om het gros van de bewoonsters weer in klederdracht gestoken te krijgen. Ook de 104-jarige bewoonster. Eerst dan is ze content en neemt ze plaats in haar rolstoel.
Hart
Aan de Havendijk in de ambachtelijke bakkerij van Ru van Wouter van Geurten (een naam met een lange geschiedenis) legt Ru (die eigenlijk gewoon Ru Koelewijn heet) de laatste hand aan een kolossale lekkernij: een Spakenburgs hart. Net als Ru's Spakenburgse 'Plakken' gebakken naar geheim recept. "Het is in Spakenburg gewoonte zo'n hart, versierd met vlaggetjes en een gelukwens, cadeau te doen bij feestelijke gebeurtenissen. Ik maak er zeker honderd per week. Iemand kreeg eens, bij de opening van zijn zaak, in totaal 38 van die harten aangeboden", weet Ru. Vreemd is dat niemand weet hoe en wanneer precies dit gebruik Spakenburg is ingeslopen.
Spakenburg (gemeente Bunschoten) is vanouds een typische vissersplaats. Al in 1450 werd in Amersfoort vis uit Spakenburg verkocht. Hoewel nauw met elkaar verbonden heeft er tussen Spakenburg (het dorp van de arme vissers) en Bunschoten (het dorp van de rijke boeren) altijd een soort haat-liefde-verhouding bestaan.
Ambachtelijk
bakker
Ru van Wouter van Geurten en een winkelmeisje tonen een typische plaatselijke
lekkernij: een Spakenburger hart.
Wie vroeger als Bunschoter jongen vrijde met een Spakenburgse kreeg op zijn kop en andersom. Die tegenstelling ontstond mede doordat de ene dorpskern al kort na 1834 gereformeerd werd en de ander eerst rond 1880. Aan de klederdracht in beide dorpen viel dit onderscheid gelukkig nooit te merken. Daarvoor zit de Spakenburgse krap naar alle kanten voldoende ruim.
Stijl
Tal van schitterende stijlkamers, een ouderwets kruideniers- en snoepwinkeltje, het interieur van een historische boerderij (compleet met stal en werktuigen) en een gerenoveerde originele visrokerij uit 1877, maken het museum 't Vurhuus tot een attractie van de eerste orde. In totaal 55 'kostuumfiguren' van trouwen tot rouwen bevolken de stijlkamers. Prachtig antiek aardewerk en Chinees porselein vullen de vitrines.
Het aan spiesjes rijgen van bakken vol haring om gerookt te worden was in de tijd van de Zuiderzee-visserij het zware en natte werk van vrouwen. Van officiële zijde werd daarop enigszins toezicht gehouden, blijkens een reglement uit 1912 aan de muur, onder andere stellend dat aan deze 'riegers' kosteloos en in voldoende mate koffie moest worden geschonken. Een beginnend CAO'tje dus. Het meer dan 35 jaar oude Spakenburgse Klederdracht- en Visserijmuseum aan de Kerkstraat toont een indrukwekkende collectie miniatuurbotters, handgemaakte kralentassen, merklappen en prachtig geborduurde bijbelse taferelen. Voorts biedt het een overzicht van Spakenburgse klederdracht door de eeuwen heen. Op een gezellige locatie organiseert de VVV speciaal voor groepen een klederdracht-presentatie omlijst door een Spakenburgse koffietafel of visserslunch.
Katoen
'Sits' heet het tweehonderd jaar geleden door schepen van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) uit India aangevoerde beschilderd katoen, waarvan men in Spakenburg de mooiste kraplappen wist te maken. Gekoesterd en zorgvuldig bewaard gingen die stijve, halfkokerige schouderstukken over van moeder op dochter zodat nu nog in Spakenburg kraplappen uit de VOC-tijd worden gedragen.
Heeft het klederdrachtmuseum veel te bieden, 't Vurhuus heeft Oth Dekkers als suppoost. Inmiddels gepensioneerd onderwijzer, stond hij in zijn geboorteplaats Spakenburg ook voor de klas. Intussen schreef hij tal van artikelen en boeken over ZIJN dorp. Het leverde hem een mooie cultuurprijs op. Echt een eervolle onderscheiding, maar Oth blijft bescheiden. Slechts terloops vestigt hij de aandacht op de draagspeld die het knoopsgat van zijn jasje siert. Een soort in donkere toon uitgevoerd wieltje, maar in de kleine gemeenschap van Spakenburg toch blinkend als een ster.
De grootste bottervloot van ons land heeft een vaste ligplaats in Spakenburg.
In de aloude visafslag aan het eind van de Havendijk vinden demonstraties antiek vis veilen plaats. Ook mogen bezoekers hier zelf de veilingklok bedienen. De Oude Haven en de Nieuwe Haven zijn weliswaar van elkaar gescheiden, maar hebben een gezamenlijke uitloper naar het Eemmeer. Spectaculair op dit uitgestrekte water aan de Zuidwal van de voormalige Zuiderzee zijn de jaarlijkse Botterwedstrijden. Na de prijsuitreiking in de feesthal start een daverend schippersbal. In het dorp, rond de havens heerst dan tevens een uitgelaten sfeer met muziek, Beerenburg en tal van evenementen.
Paling
Welbeschouwd heel het jaar zet Spakenburg de bloemetjes buiten. Zo vermeldt de evenementenlijst van de VVV onder andere voor dit jaar nog een reeks folkloristische feestdagen (19 juli tot en met 9 augustus), een standwerkersconcours (16 augustus), een palingrookwedstrijd (23 augustus), admiraalzeilen (1 september), een visserijdag met de 'Bruine Vloot' rond de Oude Haven gekoppeld aan een visserij-wandeltocht (2 september) en de viering van het 50-jarig bestaan van de zaterdagmarkt in Spakenburg (23 september). Dan volgt in oktober nog de Visbeurs 2000 en in november de klassieke schepenbeurs.
- Inlichtingen VVV Bunschoten-Spakenburg, tel: 033-2982156. Botterverhuur, tel: 033-2987348. E-mail: p.weisenbachplanet.nl.
Publicatiedatum = 24 juni 2000
