|
|
Boekelo, het zout in de pap van Twentedoor Henk de Koning BOEKELO - Fietsen, wandelen en per antieke stoomtrein door een prachtig stuk Nederland. Wethouder E. Helder van Economische Zaken van de gemeente Enschede, waaronder de Nederlandse zoutstad Boekelo valt, hield vrij onlangs bepaald geen flauw betoog bij de officiële presentatie van nieuwe grootscheepse plannen, die de regio toeristisch nog aantrekkelijker moeten maken. Pittig schetste hij voor genodigden al hetgeen al is bereikt en wat de gemeente nog voor ogen staat, zonder echter ook de problemen die zich daarbij kunnen voordoen uit de weg te gaan.
Zo ligt het
doortrekken van de toeristische buurtspoorweg Haaksbergen-Boekelo
richting Hengelo via een oud, nog resterend tracé van 3 km
nogal problematisch. Eenmaal die droom in vervulling zou het hele
traject nu 7 km in totaal ruim 13 km beslaan en de toeristische
trein van de Stichting Museum Buurt Spoorweg (MBS) bij Twekkelo
aansluiting vinden op het normale spoorwegnet van de Nederlandse
Spoorwegen. Overleg Met de drie betrokken gemeenten, Hengelo, Boekelo en Haaksbergen is hieromtrent al wel druk overleg gaande, maar de antieke trein bij de stichting op handen gedragen door 72 vrijwilligers, 3 betaalde krachten en 3 banenpoolers moet voor het laatste stuk op de een of andere manier de A35 passeren en dat kost handen vol geld.
En om in spoorwegtermen te blijven: ook sommige omwonenden treden op als dwarsliggers. Zij vrezen dat het staccato van de wagons op de rails de rust in de pastorale omgeving zal verstoren en de locomotief met zijn uitstoot bovendien de omgeving zal bevuilen. De MBS voert aan dat de lijn jaarlijks maar liefst 60.000 betalende toeristen vervoert; een economische injectie, waarvan de hele regio profiteert. De stichting vindt het tevens van essentieel belang dat met het lokaalspoor een belangrijk stuk cultureel historisch erfgoed voor het nageslacht blijft behouden. Los hiervan: petje af voor het
gemeentebestuur van Enschede en al die medewerkers in stad en streek
die spectaculaire plannen ontvouwen om Twente voor veel Nederlanders
toch een wat afgelegen post toeristisch meer onder de aandacht te
brengen. Routes
In en om Boekelo vindt u 6 prachtige fiets- en wandelroutes via verharde paden. Voor de toeristen zijn zelfs speciale parkeervoorzieningen aangelegd en het oude station uit 1884 in Haaksbergen dat voor de buurtspoorweg tevens dienst doet als museum van authentieke spoorwegattributen heeft een fraaie opknaptbeurt ondergaan. Ook bestaan er plannen voor het openen een casino in de binnenstad van Enschede en de aanleg van een toeristisch labyrint op het voormalige parkeerterrein van Bad Boekelo.
Dit alles onder de noemer van het recreatief actieplan: "Zout op 't Spoor". Want rijdend of te voet door deze streek kom men altijd wel iets tegen dat herinnert aan de omvangrijke zoutwinning in dit gebied. In het verleden, maar ook nu nog. Het zoutbedrijf van AKZO NOBEL HENGELO bijvoorbeeld zorgt tegenwoordig voor de productie en verwerking van circa twee miljoen ton zout per jaar. Het moederbedrijf AKZO NOBEL CHEMICALS is met een totale productie van 15 miljoen ton per jaar zelfs de grootste producent van bulkzout ter wereld. Behalve in Nederland wordt dit zout gewonnen in Duitsland, Denemarken, Noord-Amerika en het Caraïbisch gebied. Zouttoren We fietsen langs de zouttorens en zouthuisjes van het buurtschap Twekkelo. Een afstand van 32 km tussen Hengelo en Enschede. Een rustgevend, afwisselend gebied van weilanden, bossen en oude boerderijen. Ook hier vindt zoutwinning plaats, temidden van verstilde zandwegen en lommerrijke berkenlaantjes.
In Delden, hartje Twente, werd in 1886 op een diepte van 566 meter voor het eerst zout in de Nederlandse bodem gevonden. Het bestaande drinkwater was toen slecht zodat men besloot verse bronnen aan te boren. Tot ieders verrassing kwam pekelwater en bijna zuiver steenzout naar boven. Door de vondst van grote zoutlagen bij Twickel kwam echter eerst in 1918 bij Boekelo de Nederlandse zoutindustrie tot stand. Het zoutmuseum aan de Langstraat 30 in Delden vertelt met permanente exposities heel boeiend over de geschiedenis, de winning en de toepassing van zout in Twente. Ook staan er meer dan 2000 verschillende zoutvaatjes tentoongesteld; verstrooiing genoeg dus.
Veel klassieke zoutboortorens in Twekkelo zijn inmiddels omgedoopt tot industriële monumenten. Bij de zoutwinning stroomt lauw water via kilometers lange leidingen naar de boorlocaties. Onder de zogeheten 'zouthuisjes' zoekt het pompwater 400 meter diep contact met de 50 meter dikke zoutlaag, hier honderden miljoenen jaren geleden gevormd door een tropische zee. Met een zoutgehalte van 300 gram per liter water keert het mengsel terug naar de fabriek, alwaar grote verdampingsketels zorgen voor het scheidingsproces van zout en water. Als u thuis even in het zoutvaatje kijkt kunt u meteen ook het fraaie resultaat bewonderen. Treinen Veel mannen hebben iets met treinen. Opmerkelijk is dat de hang om met treinen te spelen zich blijkbaar heftiger manifesteert, naarmate het opleidingsniveau vordert. Het bij herhaling uitgelaten aan de stoomfluit mogen trekken zorgt hierbij meestal voor de hoogst bereikbare voldoening. Het was dan ook een bedrijfsarts die voor het eerst als machinist dienst deed op de stoomtrein Enschede-Haaksbergen. De oudste, nog in leven zijnde MBS'er is de 78-jarige, nog 6 dagen per week meewerkende R. Stamkot. Jawel, ingenieur van beroep.
De initiatiefnemers richtten in 1967 de stichting op en schaften zich de eerste locomotief aan voor ƒ3.600,- "Dat geld kwam uit eigen middelen", zo weet de huidige voorzitter van de Stichting Museum Buurt Spoorweg, Marinus Bezema. Eind vorige eeuw werd de spoorweg voor goederenvervoer aangelegd. Op initiatief van de regionale textielfabrikanten, die voor de energie-voorziening van hun bedrijven met deze treinen kolen uit Duitsland haalden. Later vervoerde het spoor onder andere zout van Boekelo naar Hengelo, vanwaar het met schepen verder ging. Groei De Stichting MBS groeide in sneltreinvaart en telt momenteel 7 stoomlocomotieven, acht diesellocomotieven en 40 historische rijtuigen en wagons. Het merendeel is uit Duitsland en België afkomstig. "Maar ook daar wordt de spoeling nu dun om nog wat bruikbaars te vinden", weet voorzitter Bezema. Inmiddels is de stichting een heel bedrijf geworden. Bezema: "De exploitatie wordt bekostigd uit de opbrengsten van de treinritten, donaties en individuele giften. De MBS krijgt normaal geen subsidies. Eenmalig kreeg zij die van de Europese Unie en de gemeenten Enschede en Haaksbergen voor verbetering van de stations Haaksbegen, Boekelo en Bad Boekelo. De restauratie en het onderhoud van rijtuigen en locomotieven geschiedt met geld van enthousiaste sponsors."
"De oude stoomlocomotieven die geregeld op het traject naar Boekelo rijden, zijn voor het publiek ook te bezichtigen in het Museum Buurt Spoorweg in Haaksbergen. Het opknappen, onderhoud en de bezetting van al het rijdend materieel geschiedt eveneens door eigen mensen, hetgeen de kosten uiteraard aanmerkelijk drukt. De locomotieven en de wagons blinken als ware zij geroepen te verschijnen in een reclamespot. Een duidelijk bewijs hoe groot de liefde voor dit historisch materiaal is." Pet De MBS-conducteur is jong en dus duidelijk van na de oorlog, maar zijn uniform met spoorwegpet gaan duidelijk al wat langer mee. "Die komen uit het museum van de MBS", zo laat hij mededeelzaam weten. Op het perron puft de antieke trein, klaar voor een rit met passagiers. De rijtuigen hebben een hoge instap via dubbele lange houten treden. De reizigers zitten op houten banken, de deuren van de rijtuigen zijn solide als brandkastdeuren en vallen met een dreun dicht.
De conducteur geeft het vertreksignaal, blaast lang en hard op de fluit, lucht happend uit een bron van hartstocht. Bokkig zet de trein zich in beweging. Zo reisde men dus vroeger, met een karbiesje in plaats van een koffer. De locomotief, echt nog een ijzeren paard, trekt de rijtuigen met een kalm vaartje door het schilderachtige Twentse landschap. De machinist studeerde kennelijk af cum laude want de stoomfluit gilt keer op keer. Koeien in de weilanden springen zottig op. Flarden stoom, vermengd met de lieflijke geur van vuur, kolen en jeugdherinneringen dringen via de geopende raampjes de schuddende compartimenten met reizigers binnen. Iedereen is gelukkig. Inlichtingen: VVV Enschede, tel: 053-432 32 00. Stichting MBS, tel: 053-572 15 16. (eigen) foto's.
Publicatiedatum = 31 juli 1999 
|
Op de fiets kom je fraaie boerenhoeven tegen.
Op de stations van de Stichting Buurt
Spoorweg
Rugzak om en dan er op uit in prachtig
Twente
Tientallen kilometers fietsroutes liggen voor u klaar.
Veel klassieke zoutboortorens in Twente
zijn inmiddels omgedoopt tot industriële monumenten.
Wandelend door de fraaie
natuur rond Boekelo verwijzen tal van bouwsels naar de zoutwinning in
dit gebied. Links een zouthuisje en op de achtergrond de contouren van
een zouttoren.
Een Jan Plezier met paardenkracht begint aan een
nieuwe dag.
Vakantiepret in Twente,
Ook de tractorbestuurder geniet.