Adel hangt bordje 'verboden'
steeds vaker in de wilgen
door HARRY MULLER
MARKELO - Kastelen en havezaten staan meestal op de mooiste plekken
van ons land. Deze woonhuizen van adellijke lieden met landgoederen er
omheen waren vroeger nogal eens afgeschermd voor de gewone burgers met
bordjes 'verboden toegang'. Tegenwoordig hebben de baronnen, graven en jonkheren in ruil voor een forse
belastingverlaging hun bezittingen meestal opengesteld voor het publiek
en is alleen het kasteel zelf nog privé.
In Twente kon daarom een wandeltocht uitgezet worden langs verschillende kastelen, waarbij men onderweg genieten kan van kleine dorpen, bossen, tuinen en pachtboerderijen met steeds weer andere kleuren luiken, omdat ze tot verschillende landgoederen behoren.
De
havezate Nijenhuis, eens de woning van raadspensionaris Rutger Jan
Schimmelpenninck. Onze wandeltocht begint bij de Hervormde
Kerk in Markelo en dat is op zich al bijzonder, want dit is een van de
weinige dorpen in Twente waar geen katholieke kerk is. Na ruim een
kilometer staan we al boven op de Markelose Berg, slechts veertig meter
hoog maar die toch voor een fraai uitzicht over de omgeving zorgt.
De heuvel ontstond in de IJstijd en met het ijs werden ook talloze
zwerfkeien naar ons land gebracht. Ze staan rond Markelo nu meestal als
versiering rond de boerderijen en onderzoek heeft uitgewezen, dat ze
uit het noorden van Zweden en Finland afkomstig zijn. Vroeger
dacht men, dat deze stenen in de grond groeiden en weer anderen
beweerden, dat ze daar door de duivel waren neergelegd. Toen ontstonden
ook de mysterieuze verhalen over de witte wieven, die rond deze forse
stenen zweefden. In deze streek was vroeger de familie
Schimmelpenninck erg actief. Allemaal afstammelingen van de beroemde
raadspensionaris Rutger Jan. We komen langs een jachthuis van de
familie, nog net binnen de grens van de gemeente Markelo. Het is nu het
café 'De Viersprong'. De luiken voor de ramen zijn zwart-wit met
een groene rand, de kleuren van de Schimmelpennincks. De eerste
steen werd in 1858 gelegd door het familielid Henriëtte Frederika
Wilhelmina Elisabeth, die toen acht jaar oud was. Binnen hangen nog de
met de hand geschreven pachtcontracten aan de muur. Je kunt er
heerlijke pannenkoeken eten, waarbij men twee iets kleinere serveert in
plaats van een hele grote. Dat is wel zo lekker. De adellijke
familie wilde eens rond het jachthuis een dorp stichten. Er werd een
spoorlijn aangelegd, maar die werd tijdens de Tweede Wereldoorlog weer
afgebroken. Ook een bakkerij verdween en een steenfabriek moest
sluiten, omdat men daar een veel te zachte steen bakte. Zo kwam er van
het dorp niets terecht.
Tol
Niet ver van Huize Westerflier werd eens tol geheven. We wandelen verder en komen
langs de havezate Westerflier. Joan van der Sluys, een rijke koopman
uit Haaksbergen, liet het statige landhuis bouwen op de fundamenten van
het huis Westerflier, dat al in het jaar 1046 in de archieven voorkomt.
Dichtbij deze havezate was vroeger een tol. Er staat nog een bord langs
de weg met de tarieven. Zo moest voor een wagen op vier wielen 10 cent
betaald worden en voor een kar op twee wielen 5 cent. Rijtuigen van het
koningshuis, postwagens, militairen in uniform, ziekenvervoer en
lijkwagens waren vrijgesteld van tol. Langzamerhand komen we dan
in Diepenheim, waar maar liefst zes kastelen te vinden zijn. Ze werden
daar zo dicht bij elkaar gebouwd, omdat het gebied er omheen vroeger
erg moerassig was en men dus veilig zat voor een eventuele vijand.
Huize Diepenheim is een van de oudste kastelen met een fraaie
toegangspoort. Het is eigendom van baronesse De Vos van Steenwijk, die
in Engeland woont en daarom slechts af en toe naar Diepenheim komt.
Prachtig is het park met vijvers rondom het kasteel. Enkele
honderden meters verder is de Hervormde Kerk met herenbanken, de vaste
plaatsen voor de adellijke bewoners van het stadje. Buiten de kerk is
het graf van Gerrit Graaf Schimmelpenninck, de zoon van de
raadspensionaris die ook een tijdje Minister van Financiën
was.
Het kasteel Warmelo, dat vroeger
door onze prinsessen
'Het
warme Loo' werd genoemd. In Huize Warmelo woonde eens Prinses Armgard, de moeder van
Prins Bernhard. Toen onze prinsessen nog klein waren, noemden ze dit
kasteel 'Het warme Loo' en Paleis Het Loo waar destijds grootmoeder
Wilhelmina woonde 'Het koude Loo'. De tuinen rondom Warmelo kan men
bezoeken. De havezate Nijenhuis werd eens bewoond door raadspensionaris
Rutger Jan Schimmelpenninck. Vorige maand werd daar een groot feest
gevierd, omdat het kasteel 200 jaar in bezit was van de familie en ook
de pachters waren daarbij uitgenodigd. De oprijlaan tot aan de rand van
het stadje is schitterend. Watermolen
Jan Oldemenger, molenaar van de watermolen in Diepenheim. Even buiten
Diepenheim komen we langs de watermolen 'Den Haller', die in het jaar
1169 gebouwd werd. In 1912 werd de molen door Graaf Lodewijk
Hiëronymus Schimmelpenninck ter gelegenheid van zijn zilveren
huwelijk cadeau gedaan aan de gemeente Diepenheim. Molenaar Jan
Oldemeijer is daar regelmatig te vinden, maar graan wordt er niet veel
meer gemalen. Oorzaak is de vaak lage waterstand in de molenbeek. De
molenaar woonde eens in de boerderij ernaast, maar nu is er een
restaurant in gevestigd. We overnachten in hotel Pierik in
Hengevelde en op de tweede dag van onze wandeltocht komen we langs een
wel erg fors kasteel: Huize Weldam. Daar woont nu de Duitse graaf
Alfred Solms-Sonnenwalde. Hij is meer dan trots op zijn kinderen, want
bij de oprijlaan naar het kasteel staat een bordje met 'Let op.
Charlotte, Caroline, Isabelle'. Ook hier kan de tuin bezichtigd worden,
maar alleen op werkdagen. De toegangsprijs is drie gulden voor
volwassenen en een gulden voor kinderen. Het geld moet aan de tuinman
betaald worden. Voor het maken van bruidsfoto's wordt vijftig gulden
gevraagd. Bij het kasteel hoort ook de havezate Wegdam. Dit landhuis
werd in 1758 gebouwd. Lange tijd stond het leeg, maar na een
restauratie in 1963 werd het aan een familie verhuurd.
Huize Diepenheim, waar je
verder dan de toegangspoort niet mag komen. Onze
wandeling gaat verder en via een brug over het Twenterijnkanaal lopen
we in de richting van Goor. Langs de zuidkant passeren we dit dorp en
gaan verder over de Herikerberg. Daar zijn de leemkuilen, waar eens de
klei werd uitgehaald voor het bakken van de Rijssense bouwsteen. Nu
zijn de leemkuilen vervallen en het domein geworden van de
motorcrossers. Via een bos met een heuvel bereiken we Markelo.
Op die heuvel stond eens een Mariabeeld en daar zou iets van het heilig
bloed gevonden zijn. Jarenlang kwamen daar bedevaartgangers, maar in
het jaar 1622 werd dat officieel verboden. REISWIJZER
Deze Diepenheimse Kastelen- wandeltocht van twee dagen werd uitgezet
door Twente Natuurtochten. Het begin- en eindpunt is Markelo. Op beide
dagen wordt ongeveer 22 kilometer afgelegd. Overnacht wordt in
Hengevelde. Dit wandelarrangement kost inclusief een uitvoerig
routeboek, de overnachting en de maaltijden f 154,-- per persoon. Op
verzoek wordt een uitvoerige brochure toegezonden.
INLICHTINGEN: Twente Natuurtochten, Drilscholtenstraat 12, 7556
NP Hengelo, telefoon 074- 2431804 of email: tnt.introweb.nl
Publicatiedatum = 19 juni 1999
| 