Restaurantkok en sigarenfabrikant lanceren uniek tabaksarrangement

Opsteker voor Kampen

door HENK DE KONING

KAMPEN - De oude Hanzestad Kampen in Overijssel komt met een bijzondere primeur: cultureel en culinair genieten van tabak. Alles in één!

Sigarenfabrikant Thomas Klaphake (links) en keukenmeester Stef Klappe samen aan de tabak voor een toeristische attractie. (Foto Freddy Schinkel)

Directeur Thomas Klaphake van de laatste Kamper tabaksfabriek 'De Olifant' en keukenmeester Stef Klappe van restaurant 'De Bottermarck' in de binnenstad hebben de handen ineen geslagen voor het lanceren van een even uniek als ludiek 'tabaksarrangement'.

Bezoekers beginnen het arrangement met een rondgang door de antieke, in 1883 gebouwde, maar nog vol in bedrijf zijnde sigarenfabriek aan de Voorstraat. Bij Stef in het restaurant kan men vervolgens prachtige gerechten proeven, bereid met tabak. Zoals op tabak gerookte zalm. Dit in combinatie met een mooi glas wijn. Ook speciale middag-en avondarrangementen staan in het teken van de tabak. Ossenhaas met een mosterdsaus en bruine suiker en een snufje Brasil tabak bijvoorbeeld.

Geschiedenis

"Ons initiatief voert terug op de geschiedenis van Kampen als sigarenstad", zo verklaren de vindingrijke kok en de fabrikant. "Kampen telde sinds het midden van de vorige eeuw tot zo'n 20 jaar geleden meer dan 200 tabaksfabrieken en sigarenmakerijen. Daaronder veel eenmansbedrijfsjes en thuiswerkers. Kampen werd daarom ook wel het Mekka van de Nederlandse sigarenindustrie genoemd."

De Kamper tabaksfabriek de 'Olifant' is nog vol in bedrijf. Deels met moderne machines, deels met machines daterend uit de vorige eeuw, zoals deze voormalige droogmachine voor pruim en pijptabak uit 1888.

Die belangrijke industrie ging in de tachtiger en negentiger geheel verloren. Hogere grondstofprijzen en een andere cultuur ten aanzien van het roken bezorgden de bedrijfstak de doodsteek. In Kampen rest nu nog de 'De Olifant'. Als industrieel museum heeft het een productie van 2,7 miljoen sigaren per jaar.

Culinair koken met tabak is een idee van de laatste tijd. Stef Klappe is er specialist in geworden. In die mate zelfs, dat hij er een kookboekje over heeft gepubliceerd. "Bij tabak denkt iedereen ogenblikkelijk aan rookgenot, maar het kan ook heel goed als smaakmaker in de keuken worden toegepast. Vergelijk het met laurierblad dat ook als blad een smaakmakend ingrediënt is", verklaart Stef.

De beste tabaksbladeren voor de keuken betrekt hij van 'De Olifant". Zo ontstond het idee samen iets op het gebied van de tabak te gaan doen. Weldra was de geboorte van een nieuw toeristisch evenement een feit. De eerste bezoekers hebben al enthousiast het gastenboek bij Stef en Thomas getekend.

Tabaksmuseum

Wie op de rustieke Botermarkt van Kampen in restaurant 'De Bottermarck' aan tafel schuift, heeft bovendien direkt zicht op het Kamper Tabaksmuseum, aan de overzijde van het historische pleintje. Een flink brok geschiedenis over de Kamper sigarenmakerij ligt hier opgeslagen. Honderden historische sigarenbandjes, sigarenpijpjes, pakjes pruimtabak, uithangborden, reclamebiljetten en heel wat werktuigen uit de tijd dat sigarenmaken nog volledig handwerk was. Tevens prijkt er de grootste sigaar ter wereld.

Zo'n rondleiding in 'De Olifant' begint meteen al heel gezellig met een kopje koffie en een welkomstsigaartje in de historische tabakswinkel aan de Oudestraat. Hier heerst de sfeer van de jaren dertig. Het kruidige aroma van de negen soorten tabak die de fabriek gebruikt vermengt zich heel aangenaam met de peperige geur van de vele cederhouten sigarenkistjes.

Ook het modernere machinepark van 'De Olifant' wordt met trots getoond. (Foto Henk De Koning)

Dertig procent van wat 'De Olifant' maakt is voor de export, maar ook het binnenlands gebruik is volgens Klaphake weer groeiende. De fabriek heeft 25 werknemers in dienst. Meest vrouwen. Moderne machines hebben deels de handenarbeid overgenomen, maar meisjes zitten ook wel aan houten tafels bij het raam om bij daglicht handmatig de zojuist voltooide sigaren op 'miskleur' en lekjes te controleren. Speciale 'melancheurs' paffen voor het bedrijf de ene na de andere sigaar weg. Zij controleren het product op smaak.

Doolhof

De oude fabriek is zo boeiend om te bekijken, mede vanwege het doolhof van werk-en opslagruimten, vloeren van klinkertjes, tegels en plavuizen, onbepleisterde muren, tal van trapjes en verbindingsgangen. Tabak ligt ouderwets ingesnoerd in gevlochten balen je verneemt meteen het zwiepende geluid van drijfriemen, waarmee diverse machines nog uit de tijd rond 1900 dapper hun werk blijven doen. Een roterende droogmachine, in 1888 gebruikt voor het drogen van pruim-en pijptabak, sorteert nu 'binnengoed' voor sigaren. Ria Bos leidt u rond, draait er tussendoor met de hand ook nog een prima sigaar en vertelt: "Bezoekers vragen na afloop vaak, is dit nu een fabriek of een museum? Maar het is toch echt een fabriek!"

Hier in de 'oude tabakswinkel' van de fabriek worden de bezoekers ontvangen met een sigaartje en een kopje koffie, alvorens aan de rondgang te beginnen.

"Al die geuren bewijzen hoe lekker je met tabak kunt koken", benadrukt Stef Klappe, juist bezig met het roken van een mooie Zalmforel op pittige Brasiltabak. Verklaart: "Op het eerste gehoor schrikken mensen wel eens, omdat ze denken bij dit soort koken stukken tabak in het eten te zullen aantreffen. Niks ervan. Voor een compleet diner wordt nog geen gram tabak gebruikt!

Proef

De gezondheid van de consument schaadt er beslist niet door. Studenten uit Wageningen stelden dit proefondervindelijk vast. Sterker nog: gedoseerd en met verstand gebruikt is tabak zelfs een heilzaam kruid. Rond 1570 werd de tabaksplant, behalve als genotmiddel, vooral als geneesmiddel vanuit Amerika naar Europa gebracht", weet Stef. De kok en de fabrikant zijn razend enthousiast over de eerste resultaten hun unieke samenwerking. "Een opsteker voor Kampen", menen ze bovendien.

Inlichtingen: tabaksfabriek 'De Olifant', tel: 038-3312155 of restaurant 'De Bottermarck' tel: 038-3319542.

Publicatiedatum = 30 januari 1999