De grens over voor de kunst
Diepenheim: het kunststadje van Overijssel
door HARRY MULLER
DIEPENHEIM - Al jarenlang wordt in het Overijsselse stadje Diepenheim veel geld beschikbaar gesteld voor de kunst. Die mag best modern zijn, maar wordt dan niet altijd door de 2800 inwoners van dit 'stedeke' begrepen. Zo had eens iemand in een park een compositie met tenten gemaakt en daar gingen enkele jongelui toen maar in slapen.
Diepenheim mag gerust het kunststadje van Overijssel genoemd worden, want daar begint ook de grensoverschrijdende kunst- en cultuurroute naar het Duitse stadje Schöppingen. Met een lengte van ongeveer 65 kilometer kan die met de auto of fietsend afgelegd worden, afhankelijk van de tijd die men beschikbaar heeft.
Onderweg komt u door een streek met heel wat cultuur als kastelen, molens en boerderijen uit het verleden, maar ook met kunst die pas enkele jaren geleden langs deze route werd gezet. En dat alles in een landschap met een overvloed aan natuurschoon.
Het was een idee van de Euregio, een samenwerkingsverband tussen Nederland en Duitsland, om het Nederlandse Diepenheim en het Duitse Schöppingen door middel van een kunstroute met elkaar te verbinden. Er kwam zelfs een subsidie van de Europese Gemeenschap van een miljoen gulden en daarvoor konden vier gemeenten langs de route ieder twee nieuwe kunstwerken kopen.
Diepenheim ligt prachtig verscholen tussen veel natuurschoon en daarom lieten adellijke families hier eens een kasteel of een havesathe bouwen. Het kasteel Warmelo is het meest bekend, omdat daar eens prinses Armgard (de moeder van prins Bernhard) woonde. Op het grondgebied van de gemeente staan ook nog kolossale huizen en kastelen als het Huis te Diepenheim, het Nijenhuis, Westerflier, Wegdam en Weldam. Wel wat veel voor zo'n kleine plaats....
De Kunstvereniging van Diepenheim heeft aan de grote weg die dwars door het stadje loopt, een eigen expositieruimte. Ervoor staat een hoge mast met het woord 'NIEUW' in neon-letters. Loop eens naar binnen en verbaas u over de scheppingen, die daar tentoongesteld zijn. Nog tot eind oktober heeft Charl van Ark bezit van de ruimte genomen. Hij maakte een kast met hout en glas, hing er kleren in en zette daar ook een beeld met een zwarte jurk in. Maar u mag ook in zijn archief neuzen met heel wat persoonlijke dingen.
De Belgische kunstenaar Urbain Mulkers is even buiten Diepenheim met zijn landschapskunst aan de slag gegaan. Op een driehoekig stuk land plantte hij een dubbele rij rode beuken en daartussen komen over enige tijd hosta-planten in verschillende kleuren groen. Ze komen uit heel wat verschillende landen. Dat er nog een pompstation van de waterleiding op het terrein staat, deert de kunstenaar niet. De duurste planten worden namelijk achter de hekken van het gemaal gezet.
Vanuit Diepenheim gaan we op weg naar Haaksbergen, eens een belangrijke plaats voor de textielindustrie in Twente. Aan die tijd herinnert het 'Textielmonument', een verzameling grote spoelen van roestvrij staal. Helaas wordt rondom deze kunst nu druk gebouwd en is het omgeven met hekken, een bouwkeet en in aanbouw zijnde flats. Als de werkzaamheden voorbij zijn, zal deze kunst misschien wat meer fleur krijgen en anders zal men er een andere plaats voor moeten zoeken.
Het glazen bos in Haaksbergen vindt iedereen erg mooi.
Heel mooi is aan de buitenrand van dit dorp bij de weg naar Goor het glazen bos met groene, rose en blauwe bomen. Deze zijn op het glas geschilderd en voorbijgangers en het verkeer op straat worden weerspiegeld. Het is zo mooi, dat er nauwelijks iets vernield wordt. In de afgelopen jaren moest slechts één glasplaat vervangen worden. 's Avonds wordt het glazen bos verlicht en dat geeft een speciaal effect. Ook tijdens de wintermaanden als het koud is of bij mist ontstaat een boeiend geheel.
De watertafel op de grens van Nederland en Duitsland.
Even buiten dit dorp begint een uitgestrekt natuurgebied en via Buurse komen we bij de grens met Duitsland. De douane is er niet meer, de slagboom is verdwenen. In plaats daarvan is bij de winkel van Ter Huurne een fraai kunstwerk gekomen: de watertafel. Op een tafel van graniet komt bij de god van de handel water uit de mond en uit een zandloper spuit een fonteintje omhoog. Er staat ook een zwaan op de tafel en rondom is een fraai aangelegde wal met veel bloemen en sierboompjes.
We gaan nu naar Duitsland, passeren het dorpje Alstätte en komen dan in Ahaus terecht. Het is de moeite waard om even naar het kasteel met een groot park er omheen te gaan. Op de fundamenten van een oude burcht werd tussen 1690 en 1698 het huidige barok-paleis gebouwd.
Er is steeds veel belangstelling voor het kasteel in Ahaus.
Nier ver hier vandaan vinden we in een winkelstraat een stukje traditionele kunst bij een fontein met figuren uit de streek als een boer en een boerin, een soldaat en een klompenmaker. Het aardige van deze groep beelden is, dat je allerlei onderdelen kunt verdraaien. Een hoofd of een arm en zelfs de vleugels van de eenden in het water. Het gevolg is dat kinderen hier veel plezier aan beleven en moeders tillen de kleuters omhoog om zo ook even van deze bijzondere fontein te kunnen genieten.
Kinderen vinden de fontein in Ahaus erg mooi.
Echte kunstkenners vinden dit werk maar niets, omdat het uit de toon valt bij de meestal wat modernere kunst langs onze route. Misschien hebben zij gelijk, maar nog nooit zag ik zoveel mensen van een kunstwerk genieten.
Na Ahaus wordt de streek wat heuvelachtiger en lijkt het landschap een beetje op het zuiden van Limburg. Het is dan niet ver meer naar Schöppingen, het eindpunt van deze kunstroute. Dit stadje onderhoudt al jarenlang vriendschappelijke banden met Diepenheim en misschien ook daarom wordt hier wat meer aandacht aan de kunst gegeven als in andere plaatsen.
Schöppingen heeft zelfs een kunstenaarsdorp, twee grote boerderijen waar kunstenaars een aantal maanden kunnen werken en wonen. Ieder beschikt daar over een eigen atelier, maar ook schrijvers zijn daar welkom. Je kunt er zo naar binnen lopen en altijd hangt er wel enige kunst aan de wand. Er is zelfs een galerie en voor slechts vijf Duitse Marken kun je een stukje kunst uit een automaat trekken. Vreemd zijn twee aanrechten, die schuin op een plateau zijn geplaatst en daarna kunnen draaien. De deurtjes van het aanrecht schuiven dan open en dicht en dat maakt nogal wat lawaai.
In het kunstenaarsdorp van Schöppingen kun je ook kunst uit een automaat trekken.
Ergens anders staan kamerplanten op een tegelvloer, die door een aantal inwoners van Schöppingen bijeen zijn gebracht. De planten doen nu dienst als tijdelijk kunstwerk. Tussen de bloemen zijn lampen gezet, die 's avonds als in een disco beginnen te flikkeren. Op de achtergrond wordt muziek van Mozart gespeeld. 't Is even wennen, maar de man die ons door de boerderij leidt zegt, dat deze kunst 's avonds met al dat licht een fantastisch spektakel is.
Niet alle kunst langs de route is modern. In alle plaatsen is ook een overvloed aan traditionele kunstvormen te zien, zoals bijvoorbeeld het beeldje van de wasvrouwen bij de vroegere bleek in Diepenheim. En in de kerk van St. Brictius in Schöppingen is een prachtig drieluik bij het altaar, dat rond het jaar 1455 door een onbekende kunstenaar werd gemaakt.
REISWIJZER
Deze kunst- en cultuurroute door een deel van Overijssel en verder door Duitsland is met de auto in een dag wel te doen. Beter kunt u wat meer dagen ervoor uittrekken, waarbij dan ook een mogelijkheid is een deel van de route te fietsen.
Speciaal voor lezers van De Reiskrant heeft het Overijssels Bureau voor Toerisme een arrangement samengesteld van drie dagen, inclusief twee overnachtingen in een hotel op basis van half pension, een fraai boek over de kunstroute en toeristische informatie. In de omgeving van Haaksbergen kan gefietst worden en daarna gaat men met de auto verder. De prijs is ƒ240,- per persoon.
INLICHTINGEN: Overijssels Bureau voor Toerisme, Het Kolkje 4, Almelo, telefoon 0546-818767 of bij de Vakantie Boekingscentrale Overijssel, telefoon 0546-820306.
Publicatiedatum = 18 oktober 1997
