Alkmaar

Van Pietje Bell tot Kippenvel

door Nico van der Zwet Slotenmaker

ALKMAAR - Er is niks mis met kaas en als je in Alkmaar bent, krijg je het min of meer automatisch op je bordje. Het Kaasmuseum, de kaasmarkt en zo kan je nog wel een tijdje doorgaan. Een jaar of vijftien geleden bleek ineens dat een aantal Noord-Hollanders zich aan de lekkernij hadden overeten. Ze hadden er genoeg van. Het kwam hen de neus uit.

De Waagtoren is een markant punt in Alkmaar.

Die kaasdragers iedere vrijdagmorgen met hun rare hoedjes op, het moest maar eens afgelopen wezen. Alkmaar werd altijd zo oubollig neergezet, zo boers, zo dorps. Er moest meer cultuur komen en het geld om toeristen te trekken kon beter worden gebruikt om kunstexposities en dergelijke te organiseren. Gelukkig hielden de vroede vaderen van de stad waar de victorie begon hun hersens bij elkaar en weken ze niet voor de nieuwlichterij, anders was het leed waarschijnlijk niet te overzien geweest.

Want dan had misschien ook het schitterende Biermuseum moeten verdwijnen (als kaas al niet deugt, kan weinig tot de gezondheid bijdragend gerstenat al helemaal niet door de beugel). Nooit meer iets aan veranderen is mijn standpunt en bij een beetje dorst kun je je altijd verontschuldigen met de opmerking dat de vroegere regeerders van onze natie het volk tot het drinken van deze alcoholische consumptie hebben aangezet. Destijds deugde het water namelijk voor geen druppel en om pest, tyfus en cholera buiten de deur te houden, was je wel gedwongen naar de fles te grijpen.

Het is een van de vele wetenswaardigheden die in het museum zijn opgetekend en als u de proef op de som wilt nemen, daalt u af naar de kelder waar u in het proeflokaal kunt kiezen uit honderd soorten Nederlands bier. Tenminste, zoveel waren het er de laatste keer dat ik er binnenwipte. Met al die fusies in de brouwerijwereld zal het langzamerhand wel moeilijk worden honderd aparte etiketten op de kop te tikken.

Toeristen brengen graag een bezoek aan het Hof van Sonoy.

Het centrum van Alkmaar is meer dan mooi. Vandaag taal ik echter niet naar het Waaggebouw, het Huis met de Kogel, de Remonstrantse schuilkelder, het Accijnstorentje, het Huis met de Gouden Ster en alle andere historische bouwwerken. Ik zal er nog wel terugkomen, maar ik ben nu in de eerste plaats gekomen voor het nieuwe Stedelijk Museum. Zelfs de juffrouw van de VVV heeft het nog niet op de kaart staan. Op de stadsplattegrond maakt ze met balpen echter even snel wat aantekeningen en als ik maar goed links aan blijf houden, kom ik er vanzelf. Dat is in mijn geval over de Koningsstraat en Koningsweg, waar ik bij toeval stuit op een tatoeshop waar je je ook van een piercing kan laten voorzien. De ondernemer adverteert met de woorden 'permanente make-up', geen slechte vondst, al krijgt hij mij niet als klant. Ik geloof trouwens dat ik langzamerhand de enige Nederlander ben die niets anders draagt dan kleding. Zelfs een horloge is me te lastig.

Schuin tegenover de huisschilder bevindt zich in deze tijd van centrale verwarming nog een echte kachelfabriek en dan schiet me ineens te binnen dat Alkmaar (als enige?) ook nog beschikt over een Kachelmuseum. In het pand van een voormalige brouwerij. Wat zullen veel lieden dat hebben betreurd.

Smullen

Maar ja, de tijd staat niet stil, al heeft men daar in het Stedelijk Museum aan het Canadaplein schuin tegenover de Grote Kerk de grootst mogelijke moeite voor gedaan. Ik heb wel meer een expositietje bezocht, maar dat is smullen.

De kaasstad heeft een gezellig winkelcentrum

We beginnen met een diashow die het ontstaan van de stad op afdoende wijze belicht. Uiteraard komen niet alle van de 400 monumenten van de stad aan de beurt, maar het scheelt weinig. Het museum heeft ook een prachtige maquette die de situatie in de Middeleeuwen duidelijk maakt en ons de opkomst toont van de nijverheid en handel, waarbij de kaas uiteraard niet ongenoemd kan blijven.

Vanaf de wanden staren de heren die vroeger in de stad de dienst uitmaakten de bezoekers afwisselend nors en goedkeurend aan en de mannen die de Spanjaarden een lesje leerden, willen dat krijgshaftig weten ook. Overigens is men wel zo eerlijk er even bij te zeggen dat de Alkmaarse verdedigers een steuntje in de rug kregen van de elementen, zodat de Spanjaarden wel min of meer werden gedwongen op te breken.

Alkmaar had al eerder een stedelijk museum waarin je je billen echter nauwelijks kon keren en veel materiaal in de kelders of kasten moest blijven. Nu er wel ruimte is, zie je in een oogopslag hoeveel meer je ineens kunt doen. Wisselexposities houden bijvoorbeeld. Ik tref het, want alle aandacht gaat vandaag uit naar de uitgeverij Kluitman en wie nog nooit een onder deze naam uitgebracht boek heeft gelezen, is geen kind geweest. 'Van Pietje Bell tot Kippenvel' heet de tentoonstelling en het is in één woord af.

De Molen van Piets is niet te missen. FOTO:'S MARTIN MOOIJ

Dat had onderwijzerszoon Pieter Kluitman ook niet kunnen bedenken, toen hij in 1864 zijn eerste kinderboek 'Een Klein Klein Jokkentje' liet verschijnen, vrijwel onmiddellijk gevolgd door 'De avonturen van Dik Trom' van C. Johan Kievit dat in die tijd een zeer vooruitstrevend werkje mocht worden genoemd. En Pietje Bell natuurlijk. De ouders waren in die tijd niet zo blij met dit boek, omdat er vrij veel deugnieterij in voorviel en het dus wel een slechte invloed op onze jeugd zou hebben. Daar denken we tegenwoordig wel iets anders over. Trouwens, wie drogist Geelman een poets kan bakken, heeft mijn zegen.

Veel kinderboeken van Kluitman zijn verfilmd en worden momenteel ook in het museum gedraaid. Als ik binnentreed, is net Dik Trom aan de beurt. Hij wordt achtervolgd door de veldwachter en als dat goed is afgelopen, krijgt Bruin Boon de pandoering die hij verdient. Aan het eind verzucht vader Trom voor de zoveelste keer dat Dik een bijzonder kind is en-dat-is-ie. Dat geldt ook voor Alkmaar als stad. Zeker nu het er met het nieuwe museum zo'n fraaie kroon bij heeft gekregen.