|
|
onder de veilingklok door
door Nico van der Zwet Slotenmaker
BROEK OP LANGEDIJK - Het is dat we nog een beetje aan het oefenen zijn en de fijne kneepjes niet kennen, want anders zou de man die in koopmansstoeltje 55 plaats heeft genomen mooi met 65 kilo aardappelen in zijn maag hebben gezeten. Hij heeft de klok op de Broeker Veiling op 91 cent per kilo stil laten staan en dat is meer dan het dubbele van de normale prijs. Het betreft hier trouwens geen gewone piepers, maar Langedijker eerstelingen en die krijg je niet iedere dag op je bord.
Net
als vroeger gaat ook nu nog alle handel per schuit onder de klok door.
De veilingmeesteres en haar helpsters dragen klederdracht.
Echte handel is er sinds 1973 al niet meer in Broek op Langedijk. Voor de toeristen zijn de veilingbankjes echter open gebleven en als de aardappelaankoop als beginnersfoutje door de vingers is gezien en er enige uitleg is gegeven door in klederdracht gehulde dames, doet men het heel wat rustiger aan met het indrukken van de knoppen. Veel meer dan wat heel kleine partijtjes gaan er trouwens niet onder de hamer. Een bos wortelen, een paar tomaten, radijs en nog wat zaken die hier vroeger ook al per platte schuit onder de klok doorgingen. Ik mis een paar kooltjes, want daar hebben ze hier in gegrossierd. Nog wel trouwens. Zo'n stronk is echter wat moeilijk meenemen voor de dagjesmensen, die nu zelfs een bod kunnen uitbrengen op een meloen en een paar bananen, producten die toch wel heel ver van het Broeker bed liggen.
Het gaat er echter maar om dat de bezoekers een idee krijgen over hoe het hier vroeger toeging en daar is men prima in geslaagd. In het museum uiteraard veel oude landbouwwerktuigen, en die horen hier ook. Veel te veel tref ik ze tegenwoordig aan in kroegen die er hun wanden mee versieren of ze aan het plafond hangen. Zo krijg je de indruk dat de stamgasten zojuist stuk voor stuk van weerbarstig grondwerk op de velden zijn weergekeerd en hun gereedschappen mee de gelagkamer in hebben genomen omdat de kastelein niet over een schuurtje zou beschikken.
Nou, een grote schuur is de Broeker Veiling wel. En geheel boven water gebouwd op 1900 palen. Strak liggen de op hun beurt wachtende schuiten in het gelid, al schieten ze dan al jaren geen meter meer op en bestaat de opgetaste handelswaar uit iets te helder geschilderd nep. Op bijgeplaatste borden lees ik dat vooral het stapelen van kool op zo'n scheepje nog een hele kunst geweest moet zijn. Want u begrijpt, als er één ging rollen was er met de rest geen houden meer aan.
Hoewel de samenhang me een beetje ontgaat, is er in het museum ook een poging gedaan uit de doeken te doen hoe het onderwijs zich destijds in deze streken voltrok en er is een klasje leerlingen en een juffrouw die er zo te zien de wind goed onder heeft. Dat bestond toen nog. Nee, het was zelfs de gewoonste zaak van de wereld.
Zo
liet de groenteboer vroeger weten welke zuurkool hij in huis had.
Wel heel ter zake zijn de emaille reclameborden die winkeliers vroeger aan hun gevel hingen om aan te kondigen wat voor merk zuurkool ze in huis hadden. 'Kramer', 'Burcht', het zijn inderdaad de namen die ik me herinner en misschien bestaan ze trouwens nog wel.
Ook buiten heeft de Broeker Veiling wel het een en ander te bieden. Natuurlijk is er zo'n typische Langedijker loopbrug, waarvan er vroeger vele tientallen waren. Ook de geiten van de kinderboerderij maken er graag gebruik van, want het zijn nu eenmaal dieren die gek zijn op klimmen. Daarom zitten bokken dan ook altijd op de haverkist.
Het
'gevoel, of 'gemak' hangt boven de sloot.
In het buitenmuseum mag een specifiek gebouwtje natuurlijk niet ontbreken. Het 'gevoel' of 'gemak' dat, compleet met hartje in de deur, boven de sloot was gebouwd, zodat de toiletgang wel iets van een tewaterlating had. Mijn tante, die in deze streken woonde, beschikte destijds ook over zo'n sanitaire inrichting, al besef ik ineens met schrik dat het al weer een halve eeuw geleden moet zijn.
Rondvaart
Een bezoek aan de Broeker Veiling dient te worden afgesloten met een rondvaart, waarbij veel duidelijk wordt over de structuur van dit land dat 'Het Rijk van de Duizend Eilanden' werd genoemd. Door iemand die kennelijk slecht kon tellen, want er waren wel 15.000 van deze door water omgeven stukjes land. Vroeger was dit alles moeras waar de zee niet zelden nog wat water bij deed om het nog onaantrekkelijker te maken. Toch verschenen er bewoners die aan het ophogen sloegen en steeds weer wat prut op de hogere deeltjes schepten en zodoende kanalen creëerden.
De
paardjes hebben het prima naar hun zin op de beschermde eilandjes.
Van de 8000 hectare is nu nog 120 hectare over en daar wordt door eigenaar Staatsbosbeheer zeer zuinig mee omgesprongen. Sommige eilandjes zijn nog verpacht aan landbouwers, maar veel zijn er louter broedgebied voor de talloze watervogels die zich hier in het paradijs mogen wanen. Behalve onze rondvaartboot mag zich hier geen gemotoriseerd verkeer vertonen en als je toch op eigen houtje rond wilt kijken, moet je een kano of een roeibootje huren. Vlak bij de plek waar dat mogelijk is, staat een bord met 'Nederland Groentetuin van Europa' en ik vraag me af in hoeverre dat nog waar is. Overal tref je tegenwoordig de meest exotische zaken en als ik een appeltje wil happen moet ik eerst het stickertje verwijderen dat duidelijk maakt dat we met een product uit Nieuw-Zeeland te maken hebben. Een groenteboer heet trouwens allang geen groenteboer meer. Hij heet de oentevakman', de 'Verswinkel' of 'Appelsientje'. De neringdoende waar wij inkopen, heeft zelfs 'Primeurshop' boven zijn onderneming hangen, terwijl toch iedereen hoort te weten dat primeurs uitsluitend in deze krant staan.
Een
typische Langedijker voetbrug, zoals er vroeger vele tientallen waren.
Onze rondvaartboot doet het uitermate rustig aan en gunt ons ook een kijk op een van de twee molens die de waterhuishouding in dit gebied onder controle moeten houden. Vroeger waren er zestien stuks van. Zompig en drassig is het er trouwens nog altijd, al komen de watervogels daarmee uiteraard goed uit de voeten. Een aantal kleine pittige paardjes ook. En de sikbokken natuurlijk, ook hier zijn ze volop aanwezig.
Want in het sparen van kolen en geiten ligt nu eenmaal het sterkste punt van Broek op Langedijk.
Het
museum Broeker Veiling is geopend van 1 april tot 1 november. Maandag
t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur en zaterdag en zondag van 11.00 tot
17.00 uur. Entreeprijzen ƒ17,50 met rondvaart of ƒ10,50 zonder.
Bejaarden en kinderen krijgen korting.
Iedere maandag in juli en augustus om 12.00 uur demonstratie paling roken. Kindermiddagen elke woensdag in juli en augustus. Historische modeshow op 25 juli en 22 augustus. Kinderweekeinde 16/17 juli. Oude ambachten en lichtjesavond op 11 augustus.
Adres: Museumweg 2, 1721 BW Broek op Langedijk, tel. 0226-313807, internet www.broekerveiling.nl
Eigen foto's
Publicatiedatum = 8 juli 2000 