|
|
Museum
kan toestroom kerkelijke kunst niet aan
PRONKEN MET
 |
|
'Gebed in zijde en brokaat'. |
RELIGIEUZE GEWADEN
door NICO VAN DER ZWET SLOTENMAKER
UDEN - Het is geen wonder dat het knaapje dat door zijn vader is meegevoerd naar het Museum voor Religieuze Kunst in het Brabantse Uden, over Sinterklaas begint. Normaal ligt de naam van die heilige van Myra in deze omgeving al voor de hand, maar nu er in de kelders ook nog de thema-expositie 'Gebed in zijde en brokaat' aan vast is geplakt, kan je er met al die rijk geborduurde gewaden, mijters en andere bij de kerkdiensten gebruikte kledingstukken al helemaal niet meer omheen.
De man corrigeert zijn telg dan ook niet, al laat hij niet na erop te wijzen dat niet alles om de nobele en vrijgevige gestalte van onze jaarlijkse 5 december-bezoeker heeft gehangen. Dat is trouwens ook nauwelijks mogelijk. Het was in een grote verkleedpartij uitgelopen en ook al qua bescheidenheid zou de heilige Nicolaas nooit over zulk een garderobe hebben willen beschikken. Wat een pracht.
Dat zie je vandaag de dag niet veel meer. Begrijp me goed, het moment dat de paters in spijkerbroek en t-shirts aantraden was een logische stap in de ontwikkeling van de kerk, maar het mystieke, de waas van het ongrijpbare en ook onbegrijpelijke is ervan af. Als de priester al door zijn uitrusting aantoont dat hij ook maar een gewone jongen is, mag je je toch wel ergens afvragen wat hij dan eigenlijk komt doen of heeft toe te voegen. Het is te snel gegaan, de gelovigen hebben het nauwelijks kunnen bijbenen.
Schaduwzijde
In Uden kunnen ze zich weer eens ouderwets thuisvoelen. Alles van vroeger is er en er komt nog steeds meer. Dat is voor een museum een goede zaak, maar de schaduwzijde is natuurlijk dat er vooral veel materiaal beschikbaar komt omdat het aantal godshuizen in ons land in rap tempo afneemt. Dat zie je bij veel stukken aangegeven.
De
preekstoel van de Amsterdamse kerk 'De Liefde' heeft in Uden een goed
plaatsje gekregen.
Bij de monumentale en uitzonderlijk fraai bewerkte preekstoel uit de Amsterdamse kerk 'De Liefde' bijvoorbeeld. In 1990 gesloten en daar is destijds in Mokum heel wat over te doen geweest. Waar moest men met alles naar toe? Het pronkstuk staat inmiddels in Uden. Ik zou er de reis voor over hebben. Met het hoogaltaar uit 1902 is het niet anders gesteld. Vroeger deel uitmakend van de gebedsruimte in de onderwijsinrichting 'De Ruwenberg' in St. Michielsgestel. Ook inmiddels ter ziele, geschiedenis.
Wat dat betreft heeft het gebouw waarin het museum is ondergebracht, ook wel het een en ander te vertellen. We bevinden ons namelijk in de birgittijnse abdij Maria Refugia, die hier in 1713 werd gevestigd. De zusters birgittinessen (genoemd naar de stichtster, de heilige Birgitta van Zweden) moesten in dat jaar hun klooster in Koudewater bij 's-Hertogenbosch verlaten omdat in gebieden onder gezag van de Staten van Holland sinds 1648 geen kloostervestigingen meer waren toegestaan. Kloosters met mannelijke bewoners werden meteen gesloten, kloosters met vrouwen mochten uitsterven.
De
tuin van het museum, de artsenijhof, leent zich goed voor een rustig wandelingetje.
Dit 'uitsterven' hebben de zusters zo lang mogelijk weten te rekken, maar op een gegeven moment was het toch zo ver en verhuisden ze naar het Vrije Land van Ravestein, tot de Franse tijd (1794) een van de vele zelfstandige stadstaatjes gelegen in het noordoosten van de huidige provincie Noord-Brabant. Het is het oudste nog bestaande klooster van de in de veertiende eeuw gestichte Orde van de Allerheiligste Zaligmaker, nu eenvoudigweg de Orde van de Birgittinessen genoemd.
En er is in die eeuwen heel wat verzameld. Ik lees in de folder:
'De collectie van dit museum, een beschermd nationaal monument, geniet grote internationale faam. Dit is niet in de laatste plaats te danken aan de zeer uitgebreide verzameling middeleeuwse beeldhouwkunst. Vermaard is ook de collectie edelsmeedkunst die tot de top binnen de Benelux wordt gerekend.'
Natuurlijk ontbreken de schilderijen niet en er hangt werk van Jeroen Bosch, Pieter Coecke van Aalst en Hendrik Goltzius.
Wie moegekeken is aan al dit moois, kan een wandelingetje maken in de artsenijtuin met enkele beeldhouwwerken en 250 verschillende kruiden. Misschien worden die wel gebruikt door de horeca van Uden, want iemand als ik die hier een dikke tien jaar niet is geweest, wordt verrast door de groei van het aantal restaurants en kleinere eetgelegenheden. Het lijkt wel of overal de barbecue brandt en zelfs in een eenvoudige pijpenla als 'De Koperen Cent' zet men binnen enkele minuten een prima maaltijd op tafel. In het winkelcentrum en op het Marktplein is het trouwens een vrolijke boel met gezellige terrassen en Brabantse hartelijkheid, ook al laat hier de professionaliteit van het bedienend personeel veel te wensen over. Dat zie je trouwens overal waar het geld in een paar maanden per jaar moet worden verdiend en iedereen voor vier dagen ober moet zijn.
Piet Mondriaan
Uden is trouwens wel de stad van de kunstschilder Piet Mondriaan (1872-1944), die hier heeft gewoond en gewerkt. De V.V.V. heeft dat item opgepakt en voor de fietsers een Mondriaan-route op papier gezet van ongeveer 36 kilometer.
Van
dit soort prachtige zaken heeft het museum er veel in de aanbieding.
Ver voor zijn abstracte composities was de jonge kunstenaar destijds in de ban van boerderijen, molens en landschappen. Uiteraard voert de fietstocht langs plekjes die Mondriaan op het doek heeft gezet of waar hij zich moet hebben opgehouden. Daar hij gezien zijn werk een goede neus voor de juiste plaatsen moet hebben gehad, kunt u nu in het zadel aan zijn hand de omgeving prima verkennen.
Nu we het toch over de natuur hebben, ben ik ook maar even langsgegaan bij het bezoekerscentrum Slabroek op de provinciale weg (N265) tussen Uden en Nistelrode. Dit is het centrum van het natuurpark De Maashorst, waar alleen maar fiets- en wandelpaden zijn. Bij het centrum, waar u uitvoerig over de omgeving wordt geïnformeerd, is een buitenterrein waar de bijenteelt achter glas kan worden geobserveerd. Er zijn speelmogelijkheden voor (kleine) kinderen en mogelijkheden om te picknicken. Heel leuk is ook het kabouterpad waar dwergen kinderen leren de natuur te ontdekken.
Het is te hopen dat het jongetje dat ik vanmorgen met zijn vader in het Museum voor Religieuze Kunst trof, hier ook is geweest.
Want naast bisschoppen moeten er natuurlijk ook doodgewone aardmannetjes zijn.
Daarom dragen ze ook andere mutsen.
|
REISWIJZER: Het Museum voor Religieuze Kunst in Uden is geopend van dinsdag t/m vrijdag van 10 tot 17 uur en zaterdag en zon- en feestdagen van 13-17 uur. Gesloten op maandag, eerste kerst-, paas en pinksterdag, nieuwjaarsdag en tijdens carnaval. De thema-expositie 'Gebed in zijde en brokaat' is wegens succes verlengd t/m 17 september. Het adres is Vorstenburg 1, 5401 AZ Uden, telef. 0413-263431, fax 0413-253706. Op aanvraag zijn exclusieve openstellingen mogelijk, eventueel in combinatie met een rondleiding. |
- Het bezoekerscentrum Slabroek van het natuurpark De Maashorst is open van mei t/m oktober zondag t/m vrijdag van 10 tot 17 en zaterdag van 13 tot 17 uur. Overige maanden dicht op zaterdag. Eveneens gesloten van 15 december tot 15 januari. Tweede kerstdag wel geopend. Adres: Erenakkerstraat 5, 5388 SZ Nistelrode, telef. 0412-611945.
FOTO'S: RUUD VAN DER LINDEN
Publicatiedatum = 19 augustus 2000
