|
Willemstad: een mooi stukje levend verleden
door Jos van Noord
 |
WILLEMSTAD - Overspannen westerlingen met managersziekte, stress, verkeerde aandelen of burn-out, die zouden op een door-de-weekse dag eens naar Willemstad moeten gaan. Een beetje op een bankje zitten aan de haven, een rustige wandeling door het vestingstadje met z'n molen en gerestaureerde gevels, stukje lopen |
Da's nou Willemstad, op het uiterst noordwestelijke puntje van Noord-Brabant.
Hier maken ze zich niet druk. Zelfs het gemeentehuis staat te huur.
Strategisch
Aan
de sfeervolle binnenhaven van Willemstad is het goed toeven na een wandeling
door of om het vestingstadje.
Vroeger, ja vroeger maakten ze zich hier heel druk, van de Tachtigjarige Oorlog tot en met de Tweede Wereldoorlog was Willemstad aan de zuidflank van Holland en aan de waterverbinding tussen Holland en Zeeland strategisch van cruciaal belang. Dikwijls in oorlog: je vind hier nu nog de inslagen van Franse granaten uit 1793 en sommige huizen zijn getekend door het tiendaags beleg in de Tweede Wereldoorlog, toen er zwaar werd gevochten om de zogenaamde Waterlinie.
Willemstad: vier eeuwen vestingbouw.
Maar sinds de afronding van onze veelgeroemde Deltawerken is Willemstad, vlakbij de Volkeraksluizen en dus nog wel volop aan de hectische maar geruisloze vaarroute tussen Antwerpen en Rotterdam, een slaperig forensenstadje, dat in het voorjaar uit z'n winterslaap komt om met z'n intieme jachthaven het vooral watersporters maar ook andere toeristen en dagjesmensen naar de zin te maken.
Het moet maar meteen gezegd worden: je bereikt Willemstad het beste over het water, of met de auto, want het openbaar vervoer is belabberd. Het dichtst bijzijnde station is aan de rand van Zevenbergen en bussen...? Ik ben er een etmaal geweest en ik heb geen bus gezien. Dat heeft ook z'n voordelen, want het is er daardoor, buiten het hoogseizoen, erg rustig. Willemstad is bepaald geen Volendam en dat willen ze aan het Hollandsch Diep ook graag zo houden.
Wandelgebied
Omdat Willemstad een vestingstadje is, zijn de toegangswegen eenvoudig te controleren. Komend vanaf de Volkeraksluizen kun je er komen via de Lantaarndijk, door de Waterpoort bij de binnenhaven, of je kunt er in via de Landpoort, de tweede plek waar je de hoofdgracht of singel kunt oversteken. Beide poorten zijn door een druk op de knop af te sluiten. Dan schieten er blokken uit het wegdek omhoog en kan er geen auto meer in of uit, wat erg bevorderlijk is voor een ongestoorde wandeling. Elk weekeinde is heel Willemstad wandelgebied.
De
begraafplaats bij de Nederlands-Hervormde Koepelkerk biedt een romantisch
uitzicht op diverse geveltjes rondom.
Een lief stadje, waar de bewoners veel aan hun huizen en tuinen doen en waar ook de gemeente (tegenwoordig verzamelgemeente Moerdijk onder aanvoering van burgemeester Henk den Duijn) veel geld en energie steekt in onderhoud, vooral ook van het openbaar groen.
Willemstad straalt vooral rust uit. Rust en geschiedenis. Hier laten ze zich niet opjutten. Mensen die hier werken, gaan tussen de middag thuis eten. Van die dingen.
Willemstadse mensen houden van hun stadje en dat voel je er alom. Ze zijn er trots op. Neem nou Anton Rotte, oud-bankdirecteur en inwoner van Willemstad. Hij stuurde onze krant spontaan een brief: wanneer komen jullie nou eens langs?
Wie Willemstad binnen stapt, duikt in de vaderlandse geschiedenis. Willemstad dankt zijn ontstaan niet aan Willem de Zwijger, naar wie het is vernoemd, maar aan de Markies van Bergen op Zoom, die het dorp De Ruigenhil stichtte. Pas 17 jaar later, in 1582, kwam dit dorp aan Willem van Oranje, die er een vesting van maakte: Willem's Stad, nu Willemstad.
Luiken
Maar het was vooral zijn zoon, prins Maurits, die dikwijls in Willemstad vertoefde en ervoor zorgde dat de verdedigingswerken van de stad werden afgerond. Hij liet er in 1623 de "Princehof" bouwen, nu het Mauritshuis dat van 1973 tot 1997 in gebruik was als stadhuis. Het prachtig gerestaureerde huis met z'n rode luiken is nu te bezichtigen en er is een museumzolder.
Prins Maurits droeg zelf ook bij in de bouwkosten van De Koepelkerk, een dominerend bouwwerk midden in het vestingstadje.
Het was de eerste, voor de protestantse eredienst gebouwde kerk van Nederland. Maurits, die zijn buik vol had van de katholieken, schreef voor dat de kerk achtkantig moest worden, in afwijking van de traditionele kruisvorm van roomse kerken. In 1607 was de kerk klaar, al werd de vierkante toren nooit afgebouwd.
In de Tweede Wereldoorlog, toen de Canadese bevrijders in Willemstad van over het Hollandsch Diep door de Duitsers werden beschoten, werd het dak zwaar beschadigd. In 1950 werd de kerk gerestaureerd, maar net voordat alles klaar was, brandde het gebedshuis geheel uit.
Preekstoel
Weer werd de kerk herbouwd, het laatste deel van deze restauratie duurde van '96 tot '97 en de restaurateurs vonden een passende eiken preekstoel te koop in de oude kerk van Hoogvliet, waar ze nu nog de haren uit hun hoofd trekken van spijt.
Zo heeft elke gevel, elk huis, elk gebouw in Willemstad z'n verhaal, keizer Napoleon en koning Lodewijk-Napoleon drukten er ook hun stempel. Napoleon liet er een kruithuis bouwen, dat nu in gebruik is bij de padvinderij.
"Vorstelijke banden hebben we nog steeds", meldt stadshistoricus Cees van Mastrigt als we een aangeklede uitsmijter eten bij Bellevue. "Koningin Beatrix draagt de titel Vrouwe van Willemstad. Zij deed ons voor de gerestaureerde kerk een grote vlag cadeau."
Het complete stadsdeel binnen de verdedigingswallen, de wallen zelf met hun prachtige meidoornhagen, maar ook de singels en zelfs het 'schootsveld' buiten de omwalling, zijn nu beschermd stadsgezicht. Daar zijn alle 3600 inwoners van Willemstad, van wie er overigens slechts 1200 binnen de vesting wonen, het van harte mee eens: ze willen Willemstad beschermen en dat doen ze goed.
De
jachthaven aan het Hollandsch Diep trekt zomers tienduizenden watersporters.
Onlangs is de voor het stadje zo kenmerkende ronde stenen stellingkorenmolen "D'Orangemolen" als herboren uit z'n renovatie gekomen en nu woont er de warme bakker van Willemstad, dat overigens ernstig lijdt onder het uitsterven der kleine winkeliers. Met z'n imposante verdedigingswerken heeft zelfs Willemstad de oprukkende legers van niets ontziende grootgrutters niet buiten z'n stadspoorten kunnen houden. Het enige 'Waren Huis' van Willemstad, Vogelaar, houdt opheffingsuitverkoop.
Maar gelukkig doet Pieter de Koster het prima met zijn kunst- en antiekwinkel Poseidon aan de Voorstraat. Hij verkoopt vooral maritieme kunstvoorwerpen en zowel moderne als oude schilderijen. Dat hij succes heeft, is niet zo'n wonder in een stadje dat in de zomermaanden vooral wordt aangedaan door 'bootvluchtelingen' en andere watersportliefhebbers.
Tegendraads
In de binnenhaven, tegen een rijtje bruine cafés, ligt Willem met zijn prachtschip De Falter. Willem is van nature een beetje tegendraads, maar je kunt ook wel met hem lachen. Aan het stadsbestuur heeft hij de pest, want die willen hem het vel over z'n oren trekken door hem in de zomermaanden het drievoudige aan liggeld te laten betalen. Zegt-ie. Willem weigert en vertrekt daarom 's zomers steevast naar de werkhaven, buiten de dijk. Wie met Willem wil gaan varen, het machtige Hollandsch Diep op, kan hem mobiel bellen voor een afspraak op: 06 504 867 87. Het is een beetje kinderachtig van het stadsbestuur dat hij met z'n schip niet binnen de vesting mag liggen. Want Willem met z'n nukken, z'n grijze haren en z'n gelooide zeemanskop hoort een beetje bij Willemstad, bij het interieur en dus bij de binnenhaven. Binnen de sociale vesting van Willemstad, zogezegd.
|
|
| Willemstad: 20 minuten rijden van Rotterdam, een uurtje van Antwerpen. Jachthaven: 06-50678236. Maandag marktdag. Fietsverhuur Saarloos: 0168-472373. Camping Bovensluis: 0168-472568. Hotels/pensions, wandelroutes en fietsroutes via de VVV: 0168-476055. Lekker eten bij Bellevue, De Rosmolen of 't Wapen van Willemstad. Reisinfo: 0900-9292. |
Publicatiedatum = 25 maart 2000
