 |
PRALEN MET KLEDERDRACHT
Landelijke manifestatie 'Textiel 2000'
door Nico van der Zwet Slotenmaker
NOORDHORN
- De Volendamse fotowinkel waar Amerikanen en Japanners zich in de plaatselijke
klederdracht op de kiek laten zetten heeft nog nooit over gebrek aan klandizie
te klagen gehad. En omdat niets menselijks mij vreemd is, heb ik me jaren
geleden in de filmstudio's van Los Angeles eens laten vereeuwigen als
premiejager, een stiel die wel heel ver van mijn bed en vermogen ligt.
Laatst was in mijn dorp trouwens een feest waarop je gekostumeerd diende
te verschijnen en louter uit gemakzucht heb ik in de toneelshop toen maar
een pij uit het rek gepakt, want je hoeft zo'n ding maar over je hoofd
te laten zakken om voor monnik te worden uitgemaakt. De meeste mensen
hadden er echter veel meer werk van gemaakt en de bar-hulp verscheen zelfs
als fatale vrouw zonder aanvankelijk te worden herkend. Hij zag er uit
om in te bijten.
Verkleden is in. Er zijn themapartijen waarbij iedereen iets in de cowboysfeer aan moet hebben, anderen willen alleen maar kabouters op bezoek en een derde zou het leuk vinden als u als middeleeuwer verscheen.
In dit licht gezien is het eigenlijk een vreemde zaak dat onze nationale klederdrachten langzaam maar zeker naar de knoppen gaan. Als ze al gedragen worden, is dat voornamelijk om toeristen te plezieren of meer paling te verkopen. De jeugd begint er echter niet meer aan, al was het alleen maar omdat er ook nog eens veel geld en tijd in gaat zitten.
Textiel
Schoenmakerswerkplaats
lang geleden.
Niemand die dat beter weten dan Sytze en Hyke Pilat die aan het hoofd staan van het kostuummuseum 'De Gouden Leeuw' in het Groningse Noordhorn. Het is een van de tien musea in de provincie die de hele zomer onder de titel 'Verweven verleden' aandacht schenken aan klederdrachten, naaldwerk, beddengoed en andere zaken uit een ver en nabij verleden. En dat gebeurt dan allemaal weer in het kader van de landelijke manifestatie 'Textiel 2000', want zoals u hieruit zult begrijpen, we leven in het jaar van het textiel. Dat is tegenwoordig altijd zo, het jaar van het een of ander. Speciale dagen heb je ook. Fietsdag, molendag, aspergedag, je kunt er je agenda ruim mee vullen.
Het
kostuummuseum van Noordhorn is gevestigd in een herberg uit 1622 met een
prachtige tuin.
Te zeggen dat er in de voormalige herberg (1622) in Warffum uitsluitend sprake zou zijn van een expositie zou veel te kort door de bocht zijn. Men maakt in het atelier nog zelf de kleding van vroeger of restaureert als dat nog mogelijk is. Hetzelfde gebeurt met bij de kostuums horende sieraden als oorijzers en dergelijke. Een tijdrovend en kostbaar karwei. Prijzen van ƒ15.000,- voor een kostuum met toebehoren zijn vrij normaal.
Schitterend
uitgedost op de bok.
De vraag wie dat dan nog zou willen kopen ligt dus voor de hand. Liefhebbers genoeg weten Sytze en Hyke Pilat die in het atelier inmiddels versterking hebben gekregen van hun dochter. Ze staan bijvoorbeeld iedere januari in Leeuwarden op de dag van het Friese paard. Die paarden zijn zeer in trek en mensen die er een paar willen hebben kopen er ook meteen een sjees bij. En dan ga je niet in een spijkerbroek op de bok zitten natuurlijk. Dan moet het helemaal echt zijn en wil je ook een pak en een jurk van tweehonderd jaar terug. Daar kunnen ze in het museum in Noordhorn dus voor zorgen. Het valt op dat er onder de klanten veel naar Amerika, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland geëmigreerde Nederlanders en/of hun nazaten zitten. Die hebben dan goed geboerd en hebben er wel een paar centen voor over om toch in iedere geval deze band met het oude vaderland nog vast te houden. En ermee te pralen in optochten of op feesten natuurlijk.
De
dame die deze luifelhoed droeg was wat moeilijk te kussen.
Voorbeelden van vroeger gedragen kleding zijn er uiteraard zat in het museum en opvallend is de aandacht die de hoofdbedekking daarbij krijgt. Van eenvoudig tot heel sjiek en ik bewonder een luifelhoed die als een afdak naar voren staat. Het zal niet gemakkelijk zijn geweest om de draagsters van dit hoofddeksel een kusje af te snoepen.
Hemelbed
De
woonkamer van een doorsnee gezin telde vroeger weinig gemakken zoals in
het Openlucht Museum in Warffum is te zien.
Textiel is er niet alleen om aan het lijf te hangen en in de Menkemaborg in Uithuizen gaat de aandacht in de eerste plaats uit naar het hemelbed dat daar al drie eeuwen staat. Het is gemaakt van grenenhout en bekleed met goudgele Chinese zijdedamast. 'Het is uniek dat de gordijnen en de stof van dit pronkbed origineel zijn en niet zijn vervangen door een nieuwe bekleding' zeggen ze in de borg.
Een
schoenmakerswerkplaats lang geleden.
Het Museum-Klooster in Ter Apel doet ook mee en de gewaden van priesters en misdienaren hebben het hier voor het zeggen. Schitterend geborduurde priesterkleding, altaardoeken en vaandels komen in deze historische omgeving prima tot hun recht. In het Veenkoloniaal Museum in Veendam zien we de verschillen van de kledingdracht van de boerinnen en die van de dames die regelmatig met het schip van hun man naar verre havens voeren en dus leerden wat daar in de mode was.
Het nautische verleden van het noorden van ons land wordt nogal eens onderschat, al laten de cijfers zien dat er destijds veel veenkoloniale zeeschepen actief waren. Het Universiteitsmuseum van Groningen houdt het uiteraard op de kledij die in de middeleeuwen, toen de universiteiten ontstonden, door de heren docenten werd gedragen en dan vooral bij academische plechtigheden. Hoe koetsier, palfreniers en paarden in het verleden werden uitgedost is terug te vinden in het Nationaal Rijtuigenmuseum in Leek.
Al dwalend door de provincie waar niks boven gaat, kom ik altijd even in Niehove terecht, het museumdorp waar je als vanzelf je adem inhoudt. Een zeldzame parel.
Strakke
koppies hangen in Warffum in het gelid.
Ik besluit in Warffum, waar het Openluchtmuseum Het Hoogeland al in de gang laat zien wat de mensen vroeger allemaal op het hoofd hadden. Strakke koppies in het gelid, een prima idee. Overigens is het hier vooral de bedoeling in antieke huisjes het leven van vroeger uit te beelden. Hoe zag een schoenmakerij eruit, wat was de inventaris van de slager en op welke manier sloeg de grondwerker zich door het leven. Een prima stek om ook een paar uurtjes door te brengen.
Dan ben je pas echt verweven met het verleden.
Inlichtingen over 'Verweven Verleden', de tentoonstelling die de hele zomer nog in tien Groningse musea is te zien, zijn te verkrijgen bij de Federatie van Musea in de provincie Groningen, Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen, tel. 050-3130052. E-mail: fmgcastel.nl
Foto's: Joop Fenstra
Publicatiedatum = 27 mei 2000
