Fietsroute langs zwerfstenen en
door smelwaterdalen
door Henk de Koning
WINTERSWIJK - Het komen en gaan van het landijs, dat 200.000 jaar geleden met veel kracht en smeltwater gepaard ging, zorgde er voor dat op tal van plaatsen in ons vlakke landje toch nog aardig wat dalen heuvels ontstonden.
Ook liet het smeltende ijs heel wat kolossale zwerfkeien achter, zoals de beroemde Amersfoortse kei en ook de alom bekende Drentse hunebedden zijn gevormd uit zwerfkeien die in de oertijd met de oprukkende ijskap zijn meegekomen.
Het landschap van de Achterhoek is een plaatje op zich.
De afdeling Oosthoek van de Landelijke Koninklijke Vereniging voor Veldbiologie is al sedert 1918 in de ban van wat zich in de natuur rond Winterswijk afspeelt. Vooral de Nederlandse Geologische Vereniging afdeling Winterswijk komt flink aan zijn trekken, want volgens de leden van die club is er voor bodemonderzoek in ons land geen interessanter gebied denkbaar dan juist de veelbewogen streek rond Winterswijk.
"De hele geschiedenis van die streek in en na de ijstijd vind je al terug in grondlagen tot op een diepte van slechts 100 meter", verklaart Maarten van den Bosch (56) tot voor kort als geoloog verbonden aan het Nationaal Natuur Historisch Museum in Leiden, doch inmiddels tijd met eigen Geologische Veldlaboratorium actief in Winterswijk.
Zijn specialistische kennis kwam van pas bij het door de afdeling Oost-Achterhoek samenstellen van een 'IJstijdroute' ter onderstreping van het 80-jarig jubileum van de Vereniging voor Veldbiologie. Het gaat dan om een circa 50 km fietsroute die bezoekers in het meeslepende en afwisselende landschap van de Achterhoek langs tal van restanten uit de ijstijd voert.
Een zwerfkei
Bij de fietstocht hoort een bij de VVV in Winterswijk te verkrijgen routebeschrijving. Behalve een heldere uiteenzetting van de tocht, levert de tekst tal van bijzonderheden over markante punten.
"Tijdens de voorlaatste ijstijd moet bij Winterswijk een pak ijs van een paar honderd meter dik hebben gelegen. Net als bij de tegenwoordige gletsjers zaten er gaten en scheuren in waardoor het smeltwater van de oppervlakte door de massa zakte. Al dat water stroomde onder het ijs weg en vormde diepe dalen in de grondlagen.
Zwerfstenen
In de ijstijdroute zijn enkele fraaie voorbeelden van die typische 'smelwaterdalen' opgenomen. Een niet gering aantal kleine en kolossale zwerfstenen, die door het ijs zijn meegenomen, vinden de deelnemers aan IJstijdroute op hun pad", vertelt Ed Grotenhuis, leraar geschiedenis en oudheidkunde in Winterswijk en dus voorzitter van de afdeling Oost-Achterhoek van de Vereniging voor veldbiologie.
Geoloog
Maarten van den Bosch en Ed Grotenhuis (links), voorzitter van de
Vereniging voor veldbiologie in Winterswijk bekijken de slijtgroeven in
een grote zwerfsteen.
De natuur in de Achterhoek is op zich al een plaatje. Dit stukje Nederland is bij de hectiek van deze moderne tijd zeker een beetje in het vergeetboek geraakt, want veel wegen zijn nog smal en landelijk, hier raast geen verkeer en op het platteland zetten de mensen zonder mankeren even de motor van hun landbouwtrekker af om je vriendelijk te woord te kunnen staan.
Wie 50 km fietsen aan een stuk te veel vindt kan overstappen op de gehalveerde tocht die als zodanig ook staat aangegeven. Fietsend door het landschap is op gezette tijden aan het hoger liggend en glooiende landschap goed te zien dat we hier met zo'n richel uit de ijstijd te maken hebben. "Zodra je de geschiedenis kent wordt zo'n heuvel meteen veel interessanter", vindt Ed Grotenhuis. "Er gaat dan een wereld voor je open."
De IJstijdroute voert door glooiend
landschap gevormd door de ijskap van 200.000 jaar geleden.
De hoogteverschillen zijn soms aanzienlijk, maar toch niet lastig om te fietsen. Essen zijn terreinhoogten van beperkte omvang waarop veelal akkerbouw plaatsvindt. De ligging van sommige beken is het gevolg van diepere structuren in de ondergrond. In de routebeschrijving leest u er alles over.
Het begin- en eindpunt van de tocht ligt bij de VVV in Winterswijk. In de circa 4 tot 5 uur durende fietstocht is gezorgd voor voldoende 'afstappunten'. Die bevinden zich bijna altijd op een plaats waar iets zeer bijzonders in het landschap valt waar te nemen. De kolossale zwerfkei bij het gehucht Ratum bijvoorbeeld of de op twee na grootste zwerfkei van ons land pal naast de deur van de sportclub van Medda.
Ook zijn markante tekens in de route opgenomen die eigenlijk niets met het ijs te maken hebben, maar toch interessant genoeg zijn om in de IJstijdroute te worden vermeld en bekeken. Zoals het oorlogsmonumentje langs de weg op de grens tussen het Korenburgerveen en het Vragenderveen er nagedachtenis aan weggevoerde joodse onderduikers of het Stoffels huisje aan de Stoffelseweg, waar volgens de buurt Hendrikje Stoffels zou hebben gewoond voor zij de vrouw van onze beroemdste schilder Rembrandt werd. Het dorp Bredevoort doet u ook aan hoewel dit plaatsje vooral de aandacht vraagt om zijn pittoreske sfeer en het feit dat er veel boekenwinkeltjes zijn neergestreken.
Publicatiedatum = 27 maart 1999
