Kleinste stad ter wereld bestaat 700 jaar
Kasteel met de Witte pauwen viert feest
door THEA DETIGER
STAVERDEN (gem. Ermelo) - De meeste toeristen, die in de zomer de omgeving van Uddel en Elspeet bezoeken, kennen Kasteel Staverden als 'het kasteel met de witte pauwen'. Oud-medewerkers van Nedlloyd herinneren zich met name het doolhof van dit voormalige vakantie-oord en zelfs koningin Beatrix schijnt als 8-jarig meisje op het landgoed te hebben gekampeerd.
Minder bekend is het feit dat Staverden het kleinste stadje van de wereld is. De stadsrechten voor Staverden werden 700 jaar geleden, op 25 maart 1298, door de Duitse koning Rudolf verleend aan graaf Reinoud van Gelder I. Met het bouwen van die stad kwam Reinoud echter niet verder dan zijn eigen stenen huis. Hoewel zijn zoon Reinoud II dat huis na 1320 uitbreidde tot een burcht met een slotgracht en een ommuurde tuin, werd in die tijd het idee om daadwerkelijk een stad te stichten al verlaten. Vanaf 1400 woonden de graven van Gelder er niet eens meer zelf. Het Huis Staverden werd beheerd door leenheren (de eerste was Gaedert van Staveren) die verplicht waren om witte pauwen te fokken om witte pluimen te leveren voor de helmen van de graven.
Kasteel Staverden, zoals het in 1905 werd opgetrokken door ir. s' Jacob op de fundamenten van drie eerder kastelen.
Momenteel vallen onder de stadsrechten van Staveren de 42 bewoners van het kasteel zelf plus de boerderijen en de dienstwoningen op het landgoed. Volgens Henk Bakker, die sinds anderhalf jaar de scepter zwaait in kasteel Staveren, waar behalve een hotel het opleidingscentrum ACM College is gevestigd, is er nergens anders een stad te vinden met zo weinig inwoners. Hij heeft zijn stadje op internet gezet en daagt andere steden, die voor de titel in aanmerking willen komen, uit te reageren.
Ter ere van het 700-jarig bestaan zijn vanaf 25 maart tal van activiteiten gepland. Van middeleeuws dineren met troubadours en een High Tea met vossejacht (28 en 29 maart) tot een midzomernacht met ridders (20 en 21 juni), een Veluwse Castle Fair (3,4 en 5 september), een wijnfeest (oktober) en kerstmarkt (december). Bovendien zijn er vastomlijnde plannen om het kasteelpark in oude luister te herstellen.
"Het kasteel dat er nu staat is in 1905 gebouwd door de oud-burgemeester van Rotterdam ir. F.B. s'Jacob", zegt Henk Bakker. "Het is het vierde kasteel dat op deze plek werd opgetrokken, steeds op de fundamenten van het vorige. s' Jacob liet in 1907 een prachtig park aanleggen, waarvan helaas niet veel meer over is. Hij liet ook een orangerie bouwen voor de vele kuipplanten die hij had. Zijn landgoed van 718 hectare groot, dat nu beheerd wordt door de Stichting Het Geldersch Landschap, grensde aan de kroondomeinen en de koninklijke familie was hem schatplichtig."
Kasteelheer Henk Bakker met zijn vrouw Cathy en kinderen. Uit de acte blijkt dat Reinoud van Gelder in 1298 van de Duitse koning Rudolf de stadsrechten kreeg voor Staverden.
In het kasteel is vanaf 25 maart permanent een expositie te zien over de historie van Staveren en de plannen die men heeft voor het park. Specialist in historische tuinen Carla Oldburger-Ebbers zal het ontwerp maken en men is naarstig op zoek naar sponsors. Momenteel is het park en het omringende bos zeer intrek bij wandelaars. Een geliefd doel is de Lenora-pol, een gedenksteen op een klein eilandje in de Stavernse beek. De steen herinnert aan Vrouwe Leonora, die volgens een legende in de 14de eeuw uit liefdesverdriet op Staverden is gestorven.
Deze Leonora van Barchem beloofde op haar moeders sterfbed om met Zweder van Wisch te trouwen. Maar toen ze werd gered door een zekere Herman besloot ze hem tot echtgenoot te nemen. Het echtpaar woonde op Kasteel de Wildenborch in de Achterhoek tot Herman door Zweder werd vermoord. Leonora trok in bij haar pleegmoeder Eleonora van Engeland, die met hertog Reinoud van Gelder getrouwd was, en kwijnde op Staverden langzaam weg. Volgens omwonenden doolt haar ziel nog steeds 's nachts rond.
Kasteel Staverden ligt aan de Staverdenseweg 283 in Staverden (gemeente Ermelo), telefoon: 0577-407868.
Publicatiedatum = 4 april 1998
