Zelfs een kleurenblinde ziet dat in
deze stad alles om Oranje draait
Zo koningsgezind is Buren
door HENK DE KONING
BUREN - In het Betuwse plaatsje Buren aan de Linge mag u van alles roepen maar niet: "Leve de Republiek". Want dan vergeten de zeer koningsgezinde circa 3.000 inwoners van het aloude vestingstadje even hun voorkeur voor oranje en lopen zij rood aan van woede. Want koningsgezind, dat zijn ze daar in Buren. Een band die in de 12e eeuw begint met de broers Otto en Alard van Buren. De relatie met ons vorstenhuis vangt aan in de 16e eeuw wanneer Anna van Egmond gravin van Buren huwt met Willem van Oranje, de 'Vader des Vaderlands'. Stuur gerust een Jansen of Pietersen naar Buren voor een reportage over deze 'parel van de Betuwe'. Iedereen is er van harte welkom. Maar ondergetekende had toch een streepje voor. Want....
Hoewel over de relatie Buren en ons vorstenhuis al veel is gepubliceerd en zelfs het lijvig boekwerk: 'Buren, Egmond en Oranje' van de hand van Thera Coppens is verschenen, bedienen de Oranjes zich ook vandaag de dag nog van hun titel Graaf of Gravin van Buren met het oog niet op te willen vallen.
Zo reed onze kroonprins Willem-Alexander in 1986 de Friese Elfstedentocht uit onder de schuilnaam: 'W.A. van Buren'. Dit uiteraard met weglating van de adellijke titel: Jonkgraaf. Desondanks werd de over het ijs zwoegende heer van Buren al snel ontmaskerd als zijnde de Prins van Oranje. Toch was het niet een oplettende inwoner van Buren die deze vroegtijdige demasqué bewerkstelligde.
"Jazeker, wij moesten dit nieuws ook via de media vernemen", bekent de aristocratisch ogende Jan Thijsen, voorzitter van de stichting 'Oud Buren' en conservator van het Museum 'Buren en Oranje'. Het museum vindt u in het historische, monumentale raadhuis midden in de stad.
Hier, in een speciale vitrine, samen met een afdruk van zijn startkaart, liggen ook de Vikingschaatsen (geschatte en verzekerde waarde ƒ5.000) waarop de huidige Prins van Oranje die ijselijke krachttoer in het Friese volbracht. Die koninklijke schaatsen koestert het museum als een hoogtepuntje naast de duizenden andere bijeen vergaarde, soms gekochte voorwerpen, die specifiek met Naussau en Buren te maken hebben. Zelfs een kleurenblinde ziet dat in Buren en het museum alles om Oranje draait.
Geschiedenis
Om ten volle van Buren en het Oranjemuseum te kunnen genieten is het handig
iets te weten over de voorgeschiedenis van de betreffende adellijke families
en hun uiteindelijke versmelting. Al in 1472 schonk Arnold van Egmond als
hertog van Gelre de (door hem overwonnen) heerlijkheid Buren aan zijn trouwe
neef Frederik van Egmond. Zelfs werd Frederik voor zijn toewijding in 1498
door de Duitse keizer Maximiliaan tot Graaf van Buren en Leerdam verheven.
Foto: Een 7.5 meter lang antiek kanon naast het Oanje-museum gericht op..... de bank.
Frederik wordt in 1521 opgevolgd door zoon Floris. Deze Egmond erft dan tevens de adellijke titel Graaf Van Buren. Als Floris in 1539 overlijdt zet diens zoon Maximiliaan (genoemd naar de Duitse keizer) de erfopvolging voort. Uit zijn huwelijk met Françoise de Lannoy wordt Anna van Egmond gravin van Buren geboren. De latere echtgenote van de ons zo bekende Willem van Oranje. Het verdere verloop is u, tot en met Willem Alexander, bekend.
Niet zo verwonderlijk dus dat Buren, waarvan de historie op perkament al in 772 begint, Oranje hoog in het vaandel voert. Zelfs de uit 1716 daterende, maar nog altijd actieve stellingmolen op de stadswal draagt als naam: 'Prins van Oranje'. Vernoemd naar Philips Willem, zoon van Willem de Zwijger. Hoewel de prins in kwestie alles behalve malende was.
Op de menukaart van restaurant' De Swaen' in de Voorstraat van Buren heet een gewone aspergesoep 'Pruissische soep' en boven een varkenshaasje met calvados en appeltjes prijkt het kopje: 'Willem de Rijke'. Wie flensjes gevuld met ijs blieft hoeft hier maar te roepen om 'Burense crêpes'. Oranje boven hier ook in culinair opzicht dus.
Dipje
Maar de kok van 'De Swaen' heeft op de dag dat wij er zijn kennelijk een dipje. Het door ons bestelde stoofpotje bestaat namelijk uit vette zolen vlees hopeloos opgevrolijkt met uitgeteerde uien, lusteloze champignons en een reeds lang gestorven garnituur. Al na een paar happen werkt het gerecht peristaltisch tegen.
Een tijdelijke inzinking ongetwijfeld want Buren telt in totaal vijf restaurants waar duizenden toeristen jaarlijks graag een vorkje komen prikken. Het meest geroemd is....jawel: restaurant 'Gravin van Buren', vlak bij de St. Lambertuskerk. Liefhebbers van pannenkoeken kunnen goed terecht bij de 'Pannenkoekenbakker' aan de Buitenhuizenpoort. Keuze uit maar liefst 230 verschillende smaken. De hotelaccommodatie in Buren zelf is uiterst beperkt.
"Het stadje met zijn stratenpatroon uit 1500 staat onder bescherming van de Rijksdienst voor Monumentenzorg en bezit het predikaat 'beschermd stadsgezicht", vertelt M.A. Tinga, hoofd van de Technische Dienst. In de periode van 1972-1978 is het totaal verkrotte centrum voor de somma van in totaal 70 miljoen gulden grondig gerestaureerd en gerenoveerd. "Er waren in die tijd allerhande subsidies voor en daar heeft Buren optimaal van geprofiteerd", bekent Tinga enigszins schalks.
De mooie, in drie stijlen opgetrokken toren van de historische Sint Lambertuskerk, de indrukwekkend opgeknapte 'muurhuizen', het eeuwenoude poortgebouw en het voormalig Koninklijk Weeshuis (Hollandse renaissance). Het vormen in Buren nog maar enkele van de vele waardevolle pronkstukken uit het verleden. Daarbij telt het stadje tal van leuke snuffelzaakjes, popperige brood -en krakelingenwinkeltjes en robuuste stadspompen waarvan de laatsten eerst in 1950 in onbruik raakten. Pas toen kreeg Buren zijn waterleiding.
Wandelen en fietsen
Prachtig wandelen en fietsen kun je over de 4 km lange, door honderden bomen omzoomde wegaanleg 'De Toeren' rond Buren. Andere bezienswaardigheden zijn: het Boerenwagenmuseum in de Huizenpoort, het Museum der Koninklijke Marechaussee in het voormalige Koninklijke Weeshuis aan de Weeshuiswal en de uit 1608 daterende stadswaag.
Bijzonder is ook het 7,5 meter lange kanon dat naast het museum in de Rodeheldenstraat staat opgesteld. Het is een replica van het origineel dat zich in Engeland bevindt. Ooit werd dit bronzen geschut door Maximiliaan van Egmond Graaf van Buren aan Koning Hendrik VIII cadeau gedaan als dank voor de prima samenwerking tijdens een bloedige veldtocht tegen Frankrijk.
Vraag Jan Thijsen hoe hij aan al die bijzondere relikwieën voor zijn museum komt en hij hult zich in een geheimzinnig zwijgen. Feit is dat het er is. Zoals op een pop het originele uniform van opperstalmeester W.F.K. Bischoff van Heemskerck en het speciale uniform van de stationschef van Baarn die de NS-man hij altijd aantrok als de koninklijke trein moest vertrekken.
Voorts de originele robe van Wilhelmina van Pruisen ( 1775), verworven uit de privé-collectie van prinses Juliana en het enige wapenschild (er zijn namelijk nooit koninklijke rechten aan verleend) dat ooit voor Prins Claus werd gemaakt. Zelfs de originele vlag van paleis Soestdijk die werd gestreken bij de inval van de Duitse bezetter is in het Oranjemuseum van Buren terug te vinden.
Prins Willem-Alexander neemt een ferme teug Chablis uit de vergulde zilveren pronkbeker die zijn verre 'voorvader' Maximiliaan Graaf van Buren in 1547 van Karel V ten geschenke kreeg. De beker bevindt zich in het stadhuis van Veere, maar Buren wil hiervan een replica in zijn Oranjemuseum.
Heel bijzonder en van grote waarde in het museum zijn de 148 Oranjeportretten ten voeten uit van de complete Nederlandse Nassau-tak. Een artistieke prestatie van de hand van de inmiddels overleden tekenaar Piet Kooman uit Zandvoort. Toch koestert Buren nog een hartewens: ooit in het Oranjemuseum de verguld zilveren pronkbeker een vaste plaats te kunnen bieden die Maximiliaan Graaf van Buren in 1547 uit waardering van Karel V ontving. Al was het maar een replica. Maximiliaan vermaakte de beker eertijds echter aan zijn neef Maximiliaan van Bourgondië, Markies van Veere. En ja, wat de Zeeuwen eenmaal in handen hebben....
Verdere inlichtingen tijdens kantooruren Museum Buren, Oude Raadhuis, Markt 1, Buren. Tel: 0344-571389 of 0344-571922.
Publicatiedatum= 7 juni 1997
