'Bio-boeren' lonken naar vakantieganger
Kamperen op de boerderij is
genieten van rust en natuur
door HENK DE KONING
Conferencier Paul van Vliet maakte er op de planken al smakelijke grappen over: vakantie op de boerderij. Stadse mensen die kamperen op en om de boerderij in de hoop aldus iets te herwinnen van het verloren gegane 'leven bij de bron'. Op toneel ontstond een kostelijke, spotzieke boer, die onder het gluiperig uitroepen: "Dat bin leuke dingen voor mensen", met bedrieglijke geluiden het ouderwetse boerenleven nabootst. En de stadse mens? Die waant zich in zijn onwetendheid weer even helemaal terug in de schoot van moeder natuur. Aldus Paul van Vliet. De werkelijkheid is anders. Wel degelijk genieten massa's mensen van een bijzondere vakantie op het platteland met een echte boer en echte boerin als gastheer en gastvrouw. Wij gingen er kijken.
ECEAT is niet zomaar een naam. Het staat voor 'Europees Centrum voor Eco Agro Toerism' en zoals zo vaak met dingen die goed zijn voor lijf en leden: het klinkt niet naar lekker gebak.
De nog heel jonge stichting (opgericht in 1992) beoogt vanuit een idealistisch standpunt mensen een betaalde vakantie te laten doorbrengen op speciale ECEAT-accommodaties in binnen-en buitenland. Deze voorzieningen voeren de zorg voor het milieu hoog in het vaandel.
Zo moeten de aangesloten boerenbedrijven hun landerijen en tuinen bewerken zonder gebruik te maken van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen, zoals pesticiden. Bij de hotels en pensions ligt in dit verband de nadruk op het serveren van biologische maaltijden samengesteld uit onbespoten producten, veelal van eigen grond.
Zo'n 900 adressen in 20 Europese landen zijn bij het ECEAT-circuit aangesloten. Nieuw is de betrokkenheid van inmiddels 50 Nederlandse boerenbedrijven. Voor elk van de 20 landen bestaat een afzonderlijke 'Groene Vakantie Gids met daarin vermeldt de namen, adressen en alle verdere bijzonderheden van de participanten, met name de 'Bio-boeren'.
Nu we toch over dit pure wereldje zijn komen te spreken: een bio-boer is geen biologisch-dynamische agrariër. De eerste wil op normale wijze respectvol omgaan met de natuur en het milieu in de landbouw; de ander graaft dieper, voegt kruidenpreparaten aan de grond toe en roept zelfs de maan aan of er gezaaid of (bij een sikkeltje aan de nachtelijke hemel?) gemaaid kan worden. Slechts de Bio-boer, die aan de maan niet meer waarde toekent dan een heldere nacht, is bij het ECEAT aangesloten.
Wie als toerist met de stichting in zee gaat brengt zijn vakantie door in kleine pensions, vaak ook bij het boerengezin in huis, in vakantiehuisjes of kleine campings in ouderwets boomgaarden, waar het onbespoten fruit nog aan de takken van ouderwetse hoge bomen hangt.
Gas terug
In hun Amsterdamse hoofdkantoor bedienen Naut Kusters en Hans Geluk de knoppen van de Nederlandse afdeling. Het tweetal schetst somber dat in het jaar 2000 toerisme de belangrijkste exportindustrie ter wereld zal zijn. "Zo'n enorme vakantiebeweging legt een zware druk op de natuur en het milieu. Daarom moet in het massa-toerisme nu al gas worden teruggenomen", zo proclameren ze.
Hans Geluk (omen est nomen) noemt als schokkend voorbeeld een viersterrenhotel met 153 bedden in het Oostenrijkse Seefeld dat jaarlijks 60 ton afval produceert. "Hoewel het gastverblijf slechts 39 weken per jaar is geopend!"
Al in veel landen wordt volgens ECEAT op dit punt actie ondernomen. "Het zogeheten GAST-project in Zwitserland bijvoorbeeld wil zoveel mogelijk autovrije dorpen creëren en in Zermatt rijden al elektrische wagentjes voor het vervoer van massa's toeristen", zo weet de stichting.
"In eigen land wordt in het kader van het nieuwe landbouwbeleid stelselmatig grond onttrokken aan de landbouw om er recreatie- en natuurterrein van te maken. Door het wegvallen van subsidies en gedwongen hoge milieu investeringen worden boeren wel gedwongen hun bedrijf te sluiten. Een alternatief is dan de biologische landbouw, met toerisme als noodzakelijke extra inkomstenbron."
Nu het aantal bio-boeren in ons land groeit, is besloten dit jaar voor het eerst een nationale bijeenkomst te organiseren. Geplande tijdstip: midden mei. Plaats van handeling: het acht hectare omvattend ecologisch landschapspark van Jaap van der Vorm (43) en zijn vrouw Tjarda-Marie Voogt (47) aan de Waaldijk in de Gelderse gemeente Dalem.
Hun met boomgaarden, bos, water en weiden afwisselend bedrijf genoemd naar het sterrenbeeld 'Sirius' bevindt zich in een typisch Betuwe-landschap. "Daar waar Maas en Waal tesamen stromen en Gorkum rijst van ver", zo dichtte Vondel al om nauwgezet aan te geven waar slot Loevestein ligt. Via het raam van het toilet van de boerderij, kijkend langs de fles met 'EcoVer' (wc-reiniger met respect voor het milieu) in de vensterbank, zie je dan ook de torentjes van het prachtige slot Loevestein als puntmutsjes boven de verhoogde Waaldijk uitpriemen.
Tips
De ECEAT spreekt over haar clientèle als 'kritische levensgenieters'. Zij krijgen bij de 'Groene Vakantie Gids' een lijst met principiële tips ter hand gesteld. Een kleine greep hieruit: "Reis milieuvriendelijk met fiets of openbaar vervoer; houdt rekening met de natuur, de cultuur en de bevolking; koop producten uit de regio; laat geen chemisch afval achter, douche niet te lang en gebruik biologische waspoeder, zeep en shampoo."
"Dat bin leuke dingen veur de mensen", zou het boertje van Paul van Vliet in verband hiermee opnieuw smalend hebben uitgeroepen. Maar de bio-vakantieganger geniet wel degelijk van deze leefstijl, waarin geen plaats meer is voor massaproductie en doordraai.
Jaap en Tjarda-Marie tonen het gastenboek van hun boerderij dat uitpuilt van loftuitingen als: "We hebben genoten", "Gewoon fantastisch!", "Heerlijk die rust en vrede", en: "Wat een verrassende ervaring!"
In het gras over de uitgestrooide paardenmest dribbelt een egeltje voor ons uit. Het is een stekelige mini zeppelin op voetjes met witte zooltjes. Een haas kiest tussen de beplanting van hazelnoten, walnoten, moerbeien en kersen snel het naar hem genoemde pad. Een fazant, opgeschrikt in zijn rust, vliegt met mopperende vleugelslag op. We wandelen over het terrein van Tjarda-Marie en Jaap, dat ook grenst aan Fort Vuren, een oud verdedigingswerk, waarin thans een vleermuiskolonie hangt ingekwartierd.
De Bio-boeren overal in het land bieden hun gasten elk wat wils. Thema rondleidingen met uitleg over wijnrassen, snoeien van wijnranken, oogsten van druiven en zelf wijn maken (Wijnerij Cheers in Nijverdal); het bekijken van op de boerderij aanwezige buizerds, vossen, dassen en haviken (Klein Boeschoten bij Garderen); rondleiding met uitleg over vee, vissen en vogels (De Hoop in het Friese Hiaure); bezichtigen van het steken en consumptieklaar maken van asperges (De Morene in het Drentse Drouwen). Alles teveel om op te noemen.
In 1994 hebben Jaap en Tjarda-Marie op hun landschapspark drie hectare bosplantsoen aangelegd met circa 12000 bomen. De omschakeling in 1990 van gangbaar fruitteeltbedrijf naar een puur ecologische onderneming, annex recreatie, geschiedde met hulp van het Ingenieursbureau 'De Groene Ruimte' uit Rijssen. In 1995 werd in de walnotenboomgaard gestart met een ruimte voor tenten.
De boomgaard is omgeven door pruimenbomen, een schuur en appelbomen. Bij de camping is een modern toiletgebouw aanwezig, voorzien van twee douches, twee wastafels, twee toiletten en kranen (binnen en buiten) voor het wassen van groenten.
Een afwisselende wandeling van 20 minuten voert de bio-toerist naar het mooie vestingstadje Gorinchem, waar 's zomers tal van activiteiten voor jong en oud worden gehouden. Tjarda-Marie laat ons een kopje heerlijke, zelfgemaakte linzensoep proeven, die zij met rode pepertjes Javaans pittig heeft gemaakt. Jaap overziet zijn werk met tevredenheid. Dan steekt hij een sigaretje op. Een mooi fabrieksmatig exemplaar. Met filter. Een schoon milieu heeft vele gedaanten...
REISWIJZER
Voor inlichtingen over ECEAT-locaties in binnen- het buitenland is de Groene Vakantie Gids verkrijgbaar bij: ECEAT Nederland, tel: 020-6681030. ECEAT biedt zelf geen georganiseerde reizen aan. Reisorganisaties met ECEAT-accommodaties zijn: SNP-Natuurreizen in Nijmegen (tel: 024-3605222); Dobry Den Reizen in Leiden ( tel: 071-5141782); Les Ami(e)s de Mô in Amsterdam (tel:020-6891082) en Reisclub De Argonauten in Amsterdam (tel. 020-6628546)
Publicatiedatum = 29 maart 1997
