Openluchtspel rond zeventien Kazematten
Nederlands leger van 1940 weer even uit mottenballen
door Albert van Keimpema
KORNWERDERZAND - Een van de meest bijzondere musea in ons land zijn ongetwijfeld de zeventien Kazematten op de Afsluitdijk bij Kornwerderzand. Deze bunkers vormen een verdedigingsveste, die door noeste vrijwilligers weer in volle glorie is gebracht.
Al sedert de jaren tachtig worden de Kazematten opengesteld voor het publiek, dat van mei tot oktober iedere woensdag en zaterdag een bezoek kan brengen aan het monumentale verdedigingsbolwerk, dat in de jaren van 1932 tot 1934 is opgeworpen.
De reden tot de bouw was heel opmerkelijk. Al in 1667 werd in verband met overstromingen het belang van het afsluiten van de Zuiderzee onderkend, maar was het aanleggen van een dijk dwars door zee technisch nog niet mogelijk.
Toen er in de vorige eeuw weer over werd gesproken en het technisch wel mogelijk was, gingen de plannen niet door omdat het toenmalig departement van Oorlog er een stokje voor stak. Via een dijk tussen Friesland en Holland kon namelijk de zo vertrouwde Hollandse Waterlinie worden omzeild en zou Nederland in defensief opzicht kwetsbaar worden.
Begin deze eeuw kregen de plannen van ir. C. Lely eindelijk hun beslag en werd van 1928 tot 1933 de Afsluitdijk aangelegd. Uiteraard onder het beding van Defensie dat Rijkswaterstaat op eigen kosten een verdedigingslinie moest aanbrengen. Vandaar, dat bij Kornwerderzand en bij Den Oever bunkers werden gebouwd, die in de grond werden weggewerkt en die via loopgraven met elkaar in verbinding staan. De Kazematten hebben muren van drie meter dik gewapend beton en zijn dus nu nog erg veilig.
'Dodendam'
Dat de bouw geen overbodige luxe was, bleek al na enkele jaren toen de Duitsers ons land binnenvielen. Neerlands modernste verdedigingsveste was door de bezetter niet te breken. Zelfs niet toen Kornwerderzand op 13 mei zwaar werd beschoten en gebombardeerd. De aanval werd met succes afgeslagen. Er vielen dan ook zeker 330 Duitse slachtoffers, terwijl niemand van de 225 gelegerde Nederlandse militairen sneuvelde. De Kazematten hadden hun nut bewezen en de Duitsers noemden de Afsluitdijk tot hun verschrikking "de dodendam."
Op 15 mei capituleerde Nederland en was Kornwerderzand de enige plaats waar het verzet nog niet was gebroken. Onder begeleiding van de Duitsers verlieten de Nederlanders hun bunkers en werden ze overgebracht naar Hippolytushoef.
Hun aanvoerder en commandant kapitein C.J. Boers, die enorm inspirerend was, werd twee jaar later in Sachsenhausen gefusilleerd vanwege spionage en verzet. In 1946 heeft de inmiddels overleden weduwe Boers een monument ter ere van haar man onthuld en in 1990 was zij nog present bij het 50e herdenkingsjaar van de Duitse inval.
De Kazematten zijn in de loop der jaren hersteld en opgeknapt, waardoor ze er nu precies zo uitzien als in 1940. Alle voorzieningen zitten er nog in: de spreekbuizen, de radiokamer, het noodaggregaat, het sanitair, de hutten, de munitie-opslag, het geschut etc. Een en ander is verlevendigd met poppen, die zijn aangekleed met originele uniformen en uitgerust met het destijds gebruikelijke wapentuig.
Renovatie en inrichting hebben geresulteerd in een levensecht museum, waardoor de bezoeker zich heel goed kan verplaatsen in de sfeer van toen.
Publicatiedatum = 24 mei 1997
