Sabah, de top van Borneo

door HENK DE KONING

BORNEO - Het spektakel met de Fransman die door een orang oetang in het regenwoud spiernaakt werd uitgekleed, speelde zich af op Sabah, de noordelijkste staat van Maleisië op het eiland Borneo.

De zonderlinge striptease bezorgde de orang oetang-kolonie in het natuurreservaat Sepilok, aan de noord-oostkust van Sabah, op slag meer bekendheid dan de taak waarvoor men daar staat: training voor terugkeer in de jungle van orang oetangs die in langdurige gevangenschap hebben verkeerd en daardoor hun natuurlijke leefwijze hebben verloren.

Wie bekijkt wie, maar wel afstand bewaren....

"Het verhaal klopt. Ik was er bij en heb het doodsbange slachtoffer mijn schoenen nog geleend", vertelt Sylvia Alsisto, hoofd van het 43 vierkante kilometer omvattende reservaat.

Ze verklaart: "De orang oetangs leven hier vrij in de jungle. Regelmatig worden ze in de bomen bijgevoerd. Een trekpleister voor het publiek dat met de entreegelden mede zorgt dat ons werk kan doorgaan. De heropvoeding van een orang oetang kost circa ƒ16.000 per jaar. In de loop van 5 jaar konden 200 herstelde orang oetangs in de jungle worden teruggezet."

"Soms wandelt zo'n dier vrolijk tussen de bezoekers van het park. De kolossale orang oetangs doen niemand kwaad, maar je moet niet te dicht bij ze in de buurt komen. Ze zijn nieuwsgierig en pakken graag wat van je af. Vraag het die Fransman. Geen afstand bewarend greep het dier hem stevig bij zijn shirt. Los laten was er niet mee bij."

Op een speciaal platform in de bomen worden orang oetangs door parkwachters bijgevoerd. Het zijn orang oetangs uit gevangenschap die moeten leren weer zelfstandig te worden.

"De Fransman kon kiezen: eeuwig aan die aap gekluisterd of het shirt uit. Beter het shirt maar. Maar nu eiste de aap ook de broek, ondergoed, sokken en schoenen van het doodsbange slachtoffer op." Sylvia: "Stel je de ontzetting van de andere bezoekers eens voor! Inplaats van een orang oetang komt daar een man poedelnaakt de bossen uitrennen...."

Het orang oetang domein van Sepilok is een van de populairste toeristische attracties van Sabah. Borneo telt nog circa 3000 orang oetangs in het wild. Sumatra 3500. Dat is al! De regering van Maleisië steunt met geld de bescherming van de laatste orang oetangs.

Koppensnellers

De traditionele dracht van Borneo, vroeger het land van de koppensnellers.

Borneo was ooit het land van de koppensnellers. Hoofdzaak is nu dat de toerist het naar de zin heeft. Avontuur en afwisseling genoeg. Met keuze uit wild-water rafting, onderwatersport, golf, moutain biking, tennis, paardrijden en zo meer. Neem uw rust aan goudgele zandstranden, alwaar de Zuid-Chinese Zee u met een badwarme, doch stevige branding aangenaam verwelkomt. Bezoek de prachtige orchideeëntuinen, de uitgebreide botanische kwekerijen. Sommige musea tonen met trots de macabere attributen (schedeltrofeeën) uit Borneo's bloedstollende koppensnellersverleden.

Kleurrijk en vol contrasten zijn de inheemse markten, zoals de zondagsmarkt van Kota Belud. Kampongbewoners uit heel de regio verzamelen zich hier om hun producten (specerijen, vis, kleding, snuisterijen, klewangs, medicijnen, groeten en fruit) te slijten. Forse blonde Europeanen zijn hier nog zeldzaam. De inheemse bevolking bekijkt ze als wezens van een andere planeet.

De uitgestrekte hoofdstad Kota Kinabalu telt 200.000 inwoners. Het Nationaal Museum beschikt over een interessante historische en antropologische verzameling.

De Sabah State Moskee, plaats biedend aan 5000 gelovigen, behoort tot de grootste van Maleisië.

Als een hagelwitte bruidstaart met gouden toefjes torent ze boven de stad uit. De vele wilde aapjes op de eilandjes voor de kust zijn slimme dieven die graag wat van uw picknicktafel of barbecue grissen. Karakteristiek zijn de 'waterdorpen'. De armoedige hutten, gemaakt van planken en golfplaat staan op palen in het water. Verbonden door een netwerk van plankiers. De meeste bewoners zijn vissers. Toch hebben de hutten schoon water en elektriciteit. De kinderen gaan naar speciaal schooltje aan de wal. Geluk straalt van de gezichten.

Milieu is heilig

Sabah houdt van schoon en het milieu is heilig. Op het dumpen van afval staan hoge boetes, in het ergste geval drie maanden cel. Leidingwater is veilig te drinken. De maaltijden met rijst en mie, verse vis, garnalen, krab, kreeft, hete Chili-pasta's en beetgare groenten, kunnen de concurrentie met de beste Chinese restaurants aan. In de dorpen en steden zijn de prijzen bovendien aangenaam laag. Alcohol is duur.

De drukke en kleurrijke markten van Sabah.

In Sabah is men veilig op straat. Misdrijven worden namelijk zwaar gestraft. Wie drugs smokkelt krijgt de strop. Zich misdragende allochtonen worden het land uitgezet. We zagen geen bedelaars of klittende venters. De bevolking is vriendelijk, gastvrij en bijzonder ingenomen met toeristen. Engels is de tweede voertaal. De vele luxe hotels op Sabah zijn van Europese klasse. Prima zwembaden, brandschone kamers (airconditioning) en stipte bediening zijn norm. Het majestueuze vijfsterrenhotel Tanjong Aru Resort in Kota Kinabalu is een echte aanrader. Wildlife Expeditions verzorgt excursies onder leiding van Engels sprekende gidsen.

De primitieve behuizing van de waterdorpen.

Ooit was Sabah bezit van de sultan van Brunei. In 1963 kwam in Sabah een einde aan het Britse gezag. Dit deel van Borneo voegde zich bij de Federatie Maleisië. Het land is een smeltkroes van nationaliteiten: Indiërs, Indonesiërs, Filippino's en Europeanen toeven er naast oorspronkelijke stammen als de Kadazans (boeren), Muratten (jagers), Bajaus (zeezigeuners) en de Illanuns (zeerovers).

Jungle-treintje

Als u tegen een stootje kunt pak dan eens het treintje van Kota Kinabalu naar Tenom. Een 4 uur durende boemeltocht die u voert door de dichte jungle van Borneo. Een hoestend en proestend locomotiefje trekt de waggelende trein langs rijstvelden, kolkende rivieren, laagland, donker oerwoud en rommelige dessa's.

Een avontuurlijke tocht door de jungle via hangbruggen, tussen de kruinen van woudreuzen.

Uw medereizigers zijn mensen uit de kampongs. Met koopwaar op weg naar huis of naar de markt. In schone, maar versleten rijtuigen slingert u door de jungle; flarden stoom van het locomotiefje vermengen zich met de kruidige geur van nootmuskaat en de vochtige aarde van het oerwoud. Inlandse vrouwen lachen en kwetteren. Mannen eten plukjes rijst uit een pisangblad. Gekocht van venters, die volle manden sjouwen in de sukkelende, krijsende trein.

We doen ook de voettocht naar de Poring Hotsprings. Een uitstapje via Ranau over glibberige junglepaden, langs watervallen en grotten met honderden vleermuizen. Bij Poring begaan we de Canopy Walkway,- een 550 meter lang stelsel van (slingerende) hangbruggen, 40 meter hoog tussen de boomkruinen. De kuiten constant gespannen... Dan baden in de natuurlijke hete zwavelbronnen van Poring. In de open lucht in de jungle. Het warme water verlicht de spierpijn.

De 4101 hoge Kinabalu is bij klimmers zeer geliefd. Voor de inheemse bevolking is de berg heilig. De geesten van de overledenen zouden er heersen. Langs kronkelige, maar vrij toegankelijke wegen en onder leiding van een gids gaat het in twee dagen naar de top. Overnacht wordt in een hut. Houten trappen vergemakkelijken de moeilijke stukken. De route is gemarkeerd met rusthutten en uitkijkposten.

Het uitzicht aan de top is adembenemend. Plukken wattige wolken dobberen boven de zinderende jungle die in alle vroegte smaragdgroen flonkert in de opkomende zon.

De wind jammert, de gidsen offeren: noten, citroenen, tabak, wat eieren een pluk rijst. Het is het wonder van een stuk monumentale schepping.

Het 754 vierkante kilometer natuurreservaat rond de berg omvat nagenoeg alle planten uit alle floragebieden op aarde. Meer dan 1000 soorten orchideeën, 800 soorten vijgenbomen, 26 rododendronsoorten en 60 soorten eiken- en kastanjebomen. Ook de vleesetende bekerplanten zijn hier rijk vertegenwoordigd. Soms tref je de fel rood bloeiende Rafflesia. Met een doorsnede van 60 cm de grootste bloem op aarde. Dan nog 600 vogelsoorten en dieren als het Javaanse schubdier, wilde zwijnen, gibbons, wandelende takken, vliegende katten en vliegende eekhoorns. Vlinders in aangrijpende schoonheid, soms zo groot als een vogel, dansen bij het bruisende feest van koele watervallen. Sabah, je verloor er snel je hoofd, nu steelt het je hart!

Inlichtingen: Talisman Reizen, tel: 078-6142788. Website www. talismanreizen.nl

REISWIJZER: Vanaf Schiphol (met een overstap in Kuala Lumpur) vliegt u met Malaysia Airlines goed verzorgd in 14 uur naar Sabah. Maleisië heeft een tropisch klimaat met temperaturen variërend tussen de 27 en 33 graden Celcius. In de hoger gelegen gebieden is het echter beduidend kouder. Inentingen zijn niet verplicht maar worden wel aangeraden. Maleisië is uitermate geschikt om met kinderen te reizen. Kinderen tot 12 jaar verblijven in het Tanjong Aru Hotel in Kota Kinabalu gratis op de kamer van de ouders. Ook de maaltijden voor deze kinderen in het hotel zijn gratis.

Het schitterende vijfsterrenhotel Tanjong Aru Resort in de hoofdstad Kota Kinabalu

Publicatiedatum = 2 januari 1999