Het geheim van de
'KLOP-KLOP-MAN'
ontsluierd
door Henk de Koning
TRENTINO - Het was onze gids Cesare Longo die ons in de Italiaanse provincie Trentino op de 'zingende bomen' attent maakte.
Wijzend naar de tientallen meters hoog oprijzende fijnsparren in de soms meer dan acht honderd jaar oude bossen sprak hij: "Van sommige van deze bomen worden de mooiste violen ter wereld gemaakt. In 1700 kwam zelfs de beroemde vioolbouwer Stradivarius naar hier op zoek naar het beste hout voor zijn beroemde instrumenten."
Want wil een spar uit Trentino verder door het leven als viool, piano of contrabas, dan moet zo'n boom aan de hoogste eisen voldoen. Wat vooral telt is de resonantie (weerklank) die bij de 'geboorte' van een boom al goed moet zijn.
Een eigenschap, die niet zomaar valt waar te nemen. Je moet wel degelijk veel geoefend hebben teneinde, dwalend door de uitgestrekte bossen van Trentino, plotseling op een spar te kunnen afstappen om met grote nauwkeurigheid te kunnen vaststellen: "Hier zit muziek in!"
De inmiddels gepensioneerde houtvester Bruno Viola Maresciallo in het dorpje Forestale, is zo'n expert. Op speurtocht naar 'muziek-sparren' in de bossen van het natuurreservaat Paneveggio en het Cadino-dal houdt hij plotseling halt bij, naar het schijnt, een doodnormale spar. Maar gezien de plotselinge opwinding van onze gids is dit wel degelijk iets bijzonders. "Dit zou er een kunnen zijn", fluistert Bruno, zijn oor tegen de ruwe bast te luisteren leggend.
Met de vlakke hand klopt hij enkele malen krachtig tegen de stam om na een stil, verzonken luisteren, verrukt te verklaren: "Jawel! Een goeie! Hier zit muziek in! Van deze spar kan een prachtig instrument worden gemaakt! "Om zijn karakteristieke werkwijze wordt Bruno in de volksmond ook wel de "Klop-klop-man'-man genoemd.
Heel wat fijnsparren uit Trentino hebben het aan hem te danken dat zij uiteindelijk als een bejubeld muziekinstrument in concertzalen carrière maakten, in plaats van als bezemsteel of als pallet op de emballage-afdeling van een supermarkt te eindigen. Bruno is de enige in Italië die op gehoor uit tienduizenden fijnsparren haarfijn een exemplaar met Stradivarius aspiraties weet te selecteren
"Voor dit werk bestaat geen opleiding", vertelt hij thuis in zijn geliefd bergdorp. "Veel oefenen in de praktijk, zo leer je het," verklapt hij.
Duizend kubieke meter bos levert nog geen tien kubieke meter sparren op met een goede resonantie. Bovendien komen de geschikte bomen uitsluitend voor in de bergen op een hoogte tussen de 1500 en 1800 meter. "Beneden die grens is het warmer en groeien de bomen sneller. Daardoor wordt de afstand tussen de jaarringen groter, wat ten koste gaat van de trillingen," aldus Bruno.
Zo'n 35 jaar lang werkte hij als boswachter in de provinciale bossen van noord-oost Italië. Tot zijn taak behoorde het bomen te sorteren die gekapt konden worden voor de houtproduktie. Een bevriende hoogleraar leerde hem alles over de trillingen van geluid. Beiden raakten in de ban van trillingen in bomen en wisselden hun kennis uit.
Bruno: "Zelf geen instrument bespelend, leerde ik zo toch of in een bepaalde boom wel of geen 'muziek' zat. Helemaal 100 procent scoren doe je natuurlijk nooit. Eerst nu, na 35 jaar praktijk, lukt het me van de tien bomen, acht keer doel te treffen." De inmiddels gepensioneerde Bruno blijft vioolbouwers uit de hele wereld adviseren welke bomen in Trentino wel of niet voor het bouwen van een topinstrument geschikt zijn.
De universiteit waarmee Bruno zo lang samenwerkte heeft inmiddels een boek samengesteld over resonantie in bomen en de praktische ervaringen die Bruno hierbij heeft opgedaan. Dankzij die vastgelegde kennis zal de geest van de 'Klop-klop-man' via overlevering altijd door de bossen van Trentino blijven rondwaren. Tot meerdere glorie van de mooiste vioolconcerten.
Publicatiedatum = 30 augustus 1997
