De natuurlijke
haven van Heimaey is alleen bij rustig weer te bereiken.
Veertien andere eilandjes en een stuk of dertig rotsen
worden zelden of nooit door mensenvoeten betreden. Waarom zou je ook?
Waar nog een beetje gras is tref je wat schapen die door de mannen van
Heimaey op ingenieuze wijze naar boven zijn getakeld. Hoge rotswanden
voorkomen dat je de kudde zo maar even aan land kunt zetten.
Visvangst
Meer dan een hobby is
het overigens niet. Alles is hier geconcentreerd op de visvangst.
Heimaey mag dan op de landkaart zo goed als weg te cijferen zijn, feit
is wel dat twee procent van de IJslandse bevolking hier
verantwoordelijk is voor bijna vijftien procent van de visexport, de
dragende dobber waarvan de hele economie van het land afhankelijk
is.
Heimaey
levert een zeer forse bijdrage aan de visexport van IJsland.
Toerisme is er vrijwel uitsluitend op het hoofdeiland
IJsland, waaraan Heimaey via allerlei kabels en een drinkwaterleiding
gekoppeld is. Op zichtafstand, als het weer tenminste een beetje helder
is. Normaal spookt het hier en op Heimaey werden afgelopen januari
liefst 23 dagen geteld met windkracht negen of meer en de honderd
vissersvaartuigen moesten in de haven blijven of buiten de storm
afrijden. Verkeer in de haven was niet mogelijk.
Voor een
cruiseschip een dus verre van ideale situatie om met de vlet voor een
paar uur eens wat mensen af te zetten, maar omdat het vandaag
uitzonderlijk goed weer is en we toch in de buurt zijn waagt de
kapitein het er maar op. Op de kade staat zelfs een bus gereed om ons
wat rond te rijden.
Vulkaan
En bij gebrek aan veel
beter heeft de gids het dan al gauw over de 23ste januari 1973 toen de
vulkaan Helgafjell het op zijn heupen kreeg. Het derde deel van de
stad, zo'n 400 huizen, werd door gloeiend lava en as bedolven en het
grote geluk was dat zo ongeveer de hele vloot binnen was, zodat vrouwen
en kinderen onmiddellijk geëvacueerd konden worden. Er viel niet
een slachtoffer. De mannen bleven om de zaak schoon te poetsen en ze
begonnen met het verwijderen van een zes meter dikke roetlaag van het
kerkhof.
Want er staat weliswaar geschreven dat de mens stof is
en tot stof weder zal keren, ten opzichte van je voorvaderen dien je
toch enig respect te tonen. Door de vulkaaneruptie kreeg Heimaey er een
berg bij en landmeters hebben uitgerekend dat de omvang van het
eilandje ook iets is toegenomen.
Natuurvorsers vind je hier
regelmatig en nog niet zo lang geleden is er grote opschudding ontstaan
toen op een onbewoonde lavaplek twee regenwormen werden ontdekt. Let
wel, twee, een stelletje. Hoe zouden die hier nu terecht zijn gekomen?
Hebben vogels die van ver kwamen ze uit hun snavel laten vallen?
Vogels
Dat zou kunnen, want vogels zijn er op de
Vestmannaey-eilanden in overvloed.
Zelfs al komen er bijna nooit toeristen,
toch is er altijd iemand die wat snuisterijen in de aanbieding
heeft.
In periodes nestelen er ieder
jaar tien miljoen. De papegaaienduikers vormen de absolute meerderheid
met rond 700.000 exemplaren die van april tot en met augustus dit oord
verkiezen boven Newfoundland waar ze de andere maanden van het jaar
verblijven.
Die jaarlijkse invasie gaat precies volgens de
regels. Iedere vogel zoekt zijn eigen hol in de rotsen weer op. Dan wil
het natuurlijk wel eens gebeuren dat de vaste partner ontbreekt.
Ongelukje misschien? Neergestort? Daar zit de papegaaienduiker niet
echt mee. Hij of zij zoekt na een paar dagen een andere echtgenoot en
alles lijkt weer goed. Tot echter de voormalige echtvriend(in) alsnog
op komt dagen. Dan is het pech voor de nieuwkomer, want die wordt er
een-twee-drie weer uitgeknikkerd en dan beginnen de wat moeilijkere
gesprekken. "Waar was jij nou mee bezig?". "Ja, ik dacht je komt niet
meer en toen...". Nou ja, u heeft het ongetwijfeld wel meer bij de hand
gehad.
Duiker
Zulke misverstanden kunnen ontstaan,
ook al omdat ze op Heimaey, waar de lekkernijen uiteraard niet voor het
oprapen liggen, wel een vogeltje lusten. Echt kieskeurig zijn de
eilanders niet, maar de papegaaienduiker scoort hoog op het menu. Met
natuurvriendelijke instanties is afgesproken dat er jaarlijks 18.000
gevangen mogen worden om in de pot te verdwijnen. Dat heeft inderdaad
geen enkel gevolg voor het bestand, want in het nieuwe seizoen
verschijnen er toch weer 700.000.
Ieder jaar komen er 700.000 papegaaienduikers naar de
Vestmannaey- eilanden
Vogels vangen is trouwens een
hele kunst en daartoe vertonen de mannen veel waaghalzerig klimwerk
langs de rotswanden. Wie niet als Tarzan met een touw overweg kan telt
hier niet echt mee en de vreemdeling in hun bus worden dan ook al snel
getrakteerd op een optreden in die richting door de lokale
jeugdkampioen. Het is de enige echt toeristische attractie, al verdient
de juffrouw in de haven die voor deze gelegenheid op een stapel netten
wat snuisterijen heeft uitgestald ook nog een eervolle vermelding.
Ja, en wat is er zo verder nog te zien? Een ganzenfarm, inderdaad.
Die draait alleen op de kerstdagen en de stomme dieren zijn zich dus
nog nergens van bewust. Even verder is de golfbaan. Achttien holes. Als
ik de verhalen mag geloven komen profs van naam juist hier oefenen om
rekening te leren houden met de wind Geen beschutting. Bomen bestaan
hier niet. De sportieve trots van het eiland is trouwens de
voetbalclub, die het afgelopen seizoen alle andere clubs van IJsland de
baas bleef. Kampioen dus. In de tweede voorronde van de Champions
League uitgeschakeld door MTK Boedapest. Kijk het maar na. Vestmannaey
Jar, het staat er echt.
Erg
Dat is van de woning die
destijds door as en lava werd bedekt nauwelijks meer te zeggen. Maar
men heeft alles laten staan om de schaarse bezoekers te laten zien hoe
erg het was.
Bij de lunch neem ik een stukje vis. Gevogelte wijs
ik af. De gids heeft inmiddels wel gemerkt dat haar gehoor bedenkelijk
heeft gekeken bij de verhalen over het nuttigen van de
papegaaienduikers en ze gooit haar laatste troef op tafel. Jonge vogels
willen in hun hol nog wel eens worden aangetrokken door het licht van
het stadje en dwarrelen daar dan vervolgens stuurloos rond. De
burgerplicht gebiedt dan ze te vangen en naar de klippen terug te
brengen.
"Opdat jullie ze volgend jaar als ze volwassen zijn wel
echt kunnen vangen en alsnog opeten", zegt een wel heel sceptische
vreemdeling.
"Ja, dat is de loop van de natuur", zegt de
gids.
En hij kan het weten.
Hij woont er middenin.
Publicatiedatum = 9 oktober 1999
