zaterdag 17 februari 2001 Hongkong: een ceremoniële goudmijn door Bart Mos HONGKONG - Hongkong is een van de grootste zakencentra van de wereld. Geld rolt hier de hele dag. Maar achter de muren van de multinationals en de handelscentra houdt de Chinese traditie stand. Van Feng Shui tot wierookstokjes en theeceremonies. Uitzicht op het zakencentrum Hongkong-Island Even lijkt het alsof ze van plan is te gaan springen. De hoogbejaarde Chinese vrouw houdt zich vast aan een balustrade op de winderige boulevard van Kowloon. Langzaam veert ze door haar knieën. De donkergroene zee klotst enkele meters onder haar terwijl een oude jonk voorbij tuft. Het mensje staart naar de overkant van de baai waar de tientallen kantoortorens met hun bovenste etages in de ochtendmist staan. Dichterbij wordt haar zingen hoorbaar. Dan spreidt ze sierlijk haar armen en rochelt ze als een bootwerker. Welkom in Hongkong. Het parkje aan de boulevard blijkt een favoriete plek voor zich rekkende en strekkende inwoners van Hongkong. Vooral 's ochtends vroeg is het er dringen geblazen. Ze beoefenen een eeuwenoud schaduwgevecht, oftewel 'tai chi'. Deze traditionele manier om de dag te beginnen is bedoeld om de 'vrouwelijke en mannelijke ik' (yin en yang) in balans te brengen. Hoewel het vooral de ouderen zijn die de traditie in ere houden, kom je beoefenaars van deze sierlijke sport in alle leeftijden maar vooral op de gekste plekken tegen. Midden tussen de kantoorkolossen, in plantsoentjes ter grootte van een bescheiden stadstuin, staan werknemers aan het begin van hun werkdag als in slowmotion te bewegen. Voor nieuwsgierige toeristen die een keertje willen meedoen, is het mogelijk om op de boulevard een gratis les tai chi volgen. De tai chi-les is onderdeel van een handvol culturele evenementen waaraan bezoekers van Hongkong kosteloos kunnen deelnemen, bedoeld om het dure imago van de stad wat bij te stellen. Zo wonen we een Chinese theeceremonie bij, brengen we samen met een gids een bezoek aan één van de tempels in de binnenstad en krijgen we een toelichting op 'Feng Shui', de leer van het inrichten van de ruimte in harmonie met de natuur. Terwijl in Nederland deze 'hype' alweer over zijn hoogtepunt heen is (het bankstel kan weer met een gerust hart met de rug naar de deur staan), wordt het leven in Hongkong door Feng Shui bepaald. Woningen en kantoren die niet volgens deze leer zijn neergezet, blijven leeg of gaan voor afbraakprijzen over de toonbank. Bewoners van Hongkong geven duizenden dollars uit om hun huis door een Feng Shui-master te laten inrichten. Verklede schoolkinderen wachten op hun beurt tijdens de festiviteiten van Chinees nieuwjaar. Hongkong, nog altijd één van de grootste handelscentra ter wereld, vormde in het begin van de negentiende eeuw een armetierige compensatie voor de duizenden kisten Britse opium die de Chinezen kort daarvoor in beslag hadden genomen. Het Britse hof was allesbehalve tevreden met het verkregen stukje land van amper duizend vierkante kilometer. Als straf werd de onderhandelaar in kwestie ontslagen. Maar in de eeuw die volgde, wist het gebied uit te groeien tot de belangrijkste toegangspoort van China. In de smalle straatjes van Soho ligt de vis voor het opscheppen. Ruim drie jaar geleden werd de kolonie teruggeëist door de Chinezen. Desondanks ademt Hongkong ook nu nog een zeer westerse sfeer. De meeste internationale bedrijven zijn gebleven. Hun lichtreclames sieren nog altijd de skyline. Hongkong hield na de overgang op vrijwel ieder gebied de vrije hand, behalve wat defensie en buitenlandse politiek betreft. De Chinezen hebben dan ook flink wat te verliezen. Het handelscentrum vormt al jaren een goudmijn voor het veel armere achterland. Op een enkele zwaar bewaakte Chinese kazerne na, merk je als toerist daarom weinig van de machtswisseling. In het zakencentrum op Hongkong-Island rijden de oude dubbeldekstrams onverstoord piepend langs de ontelbare wolkenkrabbers, terwijl het linksrijdende verkeer met tweetalige richtingborden zijn weg vindt. Van een Rolls Royce kijkt niemand hier op. Voor wie nog twijfelt, hangen er overal in de stad grote posters met de tekst: 'Business as usual', waarmee bedoeld wordt: 'Er is niks veranderd, de zaken gaan gewoon door'. Er is weinig veranderd, toch heeft Hongkong een van zijn grootste attracties verloren: de spectaculaire landing tussen de wolkenkrabbers, waarbij je bij wijze van spreken de bewoners aan tafel zag zitten, behoort sinds twee jaar tot het verleden. Het nieuwe vliegveld van Hongkong is ver buiten de stad gelegen op het voor een deel kunstmatige eilandje Chek Lap Kok. Het uitzicht bij de landing valt sindsdien wat tegen. Of je moet geluk hebben en toevallig op de juiste stoel zitten om een blik te kunnen werpen op de grootste zittende boeddha ter wereld. Hij zit op een bergtop van het naastgelegen eiland Lantau en doet z'n best om al mediterend op een gigantische lotusbloem de langsrazende vliegtuigen te negeren. Het eiland Lantau, eveneens behorend tot Hongkong, is vanuit het centrum van de stad eenvoudig te bereiken per boot. Bezoek het doordeweeks, aangezien het eiland tijdens het weekeinde wordt overspoeld door dagjesmensen uit de stad, die met zijn allen op zoek zijn naar rust en ruimte. Direct aan de haven op Lantau staan busjes klaar die bezoekers rondrijden langs de bezienswaardigheden, zoals het authentieke vissersplaatsje Tai O. Het dorp bestaat grotendeels uit zeer eenvoudige paalwoningen waar de zee bij vloed onderdoor spoelt. Men leeft er nog altijd voornamelijk van de visvangst en dat is goed te ruiken. De eerdergenoemde boeddha is niet alleen een belangrijke trekpleister voor toeristen. Ook veel boeddhisten uit Hongkong en de omringende landen komen er op af, om vervolgens wierook en fruit te offeren in de tempel van het klooster Po Lin, dat beneden in de schaduw van het boeddhabeeld ligt. De gelovigen plaatsen de wierookstokjes eerbiedig buigend en met grote zorgvuldigheid in de daarvoor bestemde schotels. Op deze manier hopen ze voorspoed af te dwingen. Niemand lijkt oog te hebben voor de gehandschoende medewerker van de tempel die de gloeiende stokjes vrijwel direct weer weggrist. "Anders komt de boel hier vol rook te staan", zegt onze gids als we verbaasd kijken naar de man die de wierookstokjes vervolgens in een emmer water dooft en achteloos wegsmijt. De vuilnisman komt in het vissersplaatsje Tai O langs per boot. In het klooster slijten enkele honderden boeddhistische monniken een van alle luxe ontdaan leven. Regelmatig melden er zich nieuwe kloosterleden aan; mensen uit Hongkong die hun buik vol hebben van het jachtige bestaan in de nabijgelegen miljoenenstad. Enkele monniken bemannen iedere ochtend de fornuizen van het klooster om een warme lunch te koken voor bezoekers. Op de binnenplaats van het klooster steekt het kitscherige eetzaaltje schril af bij de door kleuren en geuren bedwelmende tempel. Er wordt door de monniken uitsluitend vegetarisch gekookt (échte boeddhisten eten geen beesten). De gangen worden net als in de meeste restaurants in Hongkong op een groot draaiend plateau geplaatst dat in het midden van de ronde tafel staat. In combinatie met eetstokjes wordt deze manier van tafelen een avontuur. Terwijl de glibberige paddestoelen tóch al moeilijk tussen de plastic chopsticks te klemmen zijn, maken onze tafelgenoten die voortdurend het plateau blijven draaien om de tofu-imitatiegarnalen te bemachtigen het vrijwel onmogelijk om nog iets paddestoelachtigs naar binnen te krijgen. Na het landerige Lantau terugkeren in het stadscentrum is een cultuurshock op zich. Tegen de avond, als de ontelbare neonreclames aanfloepen en het lijkt of alle bewoners van Hongkong zijn uitgelopen om op koopjes te jagen, is de stad op zijn mooist. Wie niet van winkelen houdt, kan Hongkong dan ook maar beter overslaan. Voor de rest van ons is het een walhalla. Nathan Road op het schiereiland Kowloon slaat de kroon: vijf kilometer onafgebroken etalages, volgehangen met vooral mode en elektronica. Wie het op straat te warm vindt, haast zich naar de koele overdekte winkelcentra. De vele tientallen hypermoderne shoppingmalls staan vaak met elkaar in verbinding zodat delen van de stad doorkruist kunnen worden zonder de winkelcentra te verlaten. De uitdrukking 'shop untill you drop' moet hier zijn ontstaan. REISWIJZER: Hongkong is voor veel reizigers een 'stopover-bestemming' onderweg naar bijvoorbeeld Australië of het achterland van China. De stad leent zich uitstekend voor een meerdaags verblijf, met mogelijkheden voor dagtrips naar eilanden in de directie omgeving of naar China zelf, dat op een afstand van een uurtje per bus ligt. Vanaf Schiphol vlieen KLM en Cathay Pacific vrijwel iedere dag op de miljoenenstad. De vliegtijd is ongeveer twaalf uur. Voor meer informatie over de toeristische mogelijkheden van Hongkong is de website www.discoveryhongkong.com een aanraderader.