Liefde bloeit in het hart van Engeland
door THEA DETIGER
BIRMINGHAM - In een tuin kun je alles van jezelf kwijt. Je liefde, je reislust, je gevoel voor traditie, je jeugdherinneringen, en zelfs een dramatische gebeurtenis in de familie.
Dat bewijzen de tuinen in het 'Hart van Engeland' (dat vroeger de 'West Midlands' werd genoemd). Bijna iedere tuin, die we in een rondje boven Birmingham bezochten, bleek zijn eigen verhaal en betekenis te hebben. Van Haddon Hall, dat met zijn rozenterrassen de 'meest romantische tuin van Engeland' wordt genoemd, tot Biddulph Grange Garden, een wereldtuin waar je van China naar Egypte en de Verenigde Staten kunt reizen.
Wie op het bovenste terras van Haddon Hall staat (even ten zuiden van Bakewell), waant zich moeiteloos in de 16de eeuw. Je ziet de vlucht van de verliefde 18-jarige Dorothy Vernon zó voor je. Tijdens het bal ter ere van haar zusters huwelijk in 1563 spoedde zij zich midden in de nacht bij maanlicht met fladderende rokken langs de met rozen begroeide trappen naar beneden op weg naar haar verboden geliefde John Manners, die bij het bruggetje over de River Wye stond te wachten. Geen wonder dat de Italiaanse regisseur Franco Zeffirelli deze locatie gebruikte voor het landhuis 'Thornfield' van mr. Rochester in de film 'Jane Eyre'.
Tweehonderd jaar lang stond het huis, waarvan een gedeelte nog dateert uit de middeleeuwen leeg tot de ouders van de huidige hertog van Rutland in de jaren twintig aan de restauratie begonnen. Moeder Kathleen bemoeide zich met de tuin. Nu is het huis zover opgeknapt dat de familie er zo nu en dan een weekeind doorbrengt. Alleen als het warm is. Voor de rest wonen ze op het iets comfortabeler Belvoir Castle.
Dan zijn de hertog en hertogin van Devonshire, die op het gigantische nabij gelegen Chatsworth wonen, trouwer aan hun buiten. In 1957 besloten ze weer in het familiehuis met 300 kamers te gaan wonen en sindsdien doen ze alles om dit 'paleis' van het Peak-district in stand te houden en het de bezoekers van de Versailles-achtige tuinen en museale kunstcollectie (o.a. Rembrandt, Rubens en Frans Hals) naar de zin te maken.
Gidsen
De hertogin schreef zelf gidsen over het huis en de tuin, waarin een monumentale 17de eeuwse Cascade te zien is (watertrap), een rozentuin, een doolhof, een cottage-tuin, een kruidentuin, een rotslandschap, een grot, prachtige kassen, een azalea-ravijn, golvende serpentine-hagen en enorme vijvers met daarin de keizerlijke fontein. Deze werd in 1843 aangelegd door de 6de hertog van Devonshire, die indruk wilde maken op de Russische tsaar Nicolaas. De alom geliefde huidige hertogin had een origineel plan voor een eigen tuin: zij kopieerde in gele buxus de plattegrond van het Londense paleisje Chiswick House.
Eigen inbreng staat ook hoog in het vaandel bij Jane Heber-Percy, de vrouw des huizes op Hodnet Hall, een Elizabethan huis uitkijkend op twee enorme vijvers, die hun water krijgen van een ondergronds meer. "De eigenaren bemoeien zich intensief met de inrichting van de tuin", zegt tuinman Peter Godwin, "van de rozen in het rosarium tot de beplanting van de groente- en kruidentuin. Het enige wat ze niet doen is zelf de spade oppakken. Ik vind het een voordeel. Je ziet aan een tuin of hij door de eigenaren zelf beheerd wordt, of verzorgd wordt door de National Trust." Een nadeel is natuurlijk dat Hodnet Hall niet van binnen te bezichtigen is zoals Haddon Hall en Chatsworth.
Even verderop op de weg van Hodnet naar Market Drayton ligt de wel heel persoonlijke tuin van Lesley Jenkins. Zij kon door toeval haar ouderlijk huis terugkopen, dat uit 1530 stamt: Wollerton Old Hall. "Hoewel alles zwaar verwaardloosd was, kwamen alle herinneringen weer boven", zegt Lesley. "Ik zag weer voor me hoe mijn vader die op de nabijgelegen luchtbasis werkte over de tuin vloog en met zijn vleugels aangaf of hij tussen de middag thuis zou komen eten."
Siertuin
Lesley legde dezelfde geometrische siertuin aan (knot-garden), die haar moeder had, en ook de border langs de tuinmuur werd in ere hersteld. "Verder heb ik mijn eigen plan gemaakt", zegt ze. "Omdat ik dol ben op verrassingen in de tuin heb met deuren en poortjes steeds doorkijkjes van de ene tuinkamer naar de andere gemaakt. Net als in de schilderijen van Vermeer."
Een drama lag ten grondslag aan de Dorothy Clive Garden (ook vlakbij Market Drayton). Hij werd tijdens de Tweede Wereldoorlog aangelegd door kolonel Harry Clive voor zijn vrouw die aan de ziekte Parkinson leed. Toen hij zag dat de hond al geen zin meer had om steeds hetzelfde stukje langs de weg te lopen dat zijn vrouw dagelijks oefende, begon hij met de aanleg van een tuin voor haar in de oude steengroeve naast hun huis. Het werd een schitterende vallei met alle kleuren azalea's en rododendrons, die hij ook na haar dood in 1942 bleef uitbreiden onder andere met een waterval en een gouden regen-tunnel.
Om de tuin, die in een stichting werd ondergebracht, bestaansrecht te geven legde de tuinman tevens een bordertuin aan. Azalea's en rododendrons bloeien tenslotte alleen in mei en juni. De speciale rododendron-tuin Lea Gardens van Jon Tye (bij Matlock) viert dan ook half juni al bijna zijn slotfeest. Maar wie volgend jaar de kans heeft in mei, begin juni te gaan, kan 650 variëteiten van rododendrons zien in kleuren die hij waarschijnlijk nooit eerder gezien heeft.
Wereldtuin
Een wereldtuin in de letterlijke betekenis van het woord is Biddulph Grange Garden. Hier liet de industrieel James Bateman zich in 1840 naar goed Victoriaans gebruik inspireren door verre landen en voorbije tijden. Bij zijn enorme landhuis legde hij een spannende tuin aan waarin je via geheimzinnige tunnels, elegante trappen, glibberige rotspaadjes en overdekte bruggen van de Italiaanse tuin in de Chinese tuin komt, van de Egyptische in de Amerikaanse en noem maar op. Zijn levenswerk raakte rond de eeuwwisseling in verval en werd enkele jaren geleden geheel gerestaureerd door de Britse National Trust.
De twee enorme tuincentra in de buurt hebben het idee overgenomen en zowel Bridgemere Garden World als Stapeley Water Gardens (beide bij Nantwich niet ver van Stroke-on-Trent) hebben tientallen modeltuinen geïnspireerd op verre landen.
In Shrewsbury komen tenslotte de liefhebbers van een middeleeuwse kruidentuin en niet te vergeten van de beroemde 12-de eeuwse speurder Brother Cadfael aan hun trekken. Drie jaar geleden werd de tuin van het als museum ingerichte klooster opnieuw aangelegd en dit jaar is hij voor het eerst volgroeid. Tuinman Graham Cox weet precies welke plant hoort bij welke kwaal.De jonge meisjes die de als monnik verklede Arthur Fielder zien lijden allemaal aan de kwaal verliefdheid. dat blijkt overduidelijk uit de brieven die hij ontvangt.
REISWIJZER
Behalve de tuinen zijn de dorpen en het landschap van de Heart of England zeer de moeite waard. Hierin ligt het Peak District, het eerste nationale park van Engeland. Vlakbij Bakewell (bekend om zijn pudding) ligt het mooie Victoriaanse Spa-plaatsje Buxton. In en om Stroke-on-Trent zijn beroemde aardewerk-fabrieken als Wedgwood, Royal Doulton en Spode. Een mooie kathedraal is in Lichfield, tussen Birmingham en Ashbourne (bekend om het Gingerbread oftewel het koekemannetje). Voor de jeugd is het pretpark Alton Towers vlakbij Asbourne, waar 3 miljoen bezoekers per jaar komen, een 'must'. Maar er zijn ook andere leuke uitjes zoals en riddergevecht of een trammuseum.
Wie wil vliegen kan met Maersk Airlines elke dag van Schiphol naar Birmingham. De hotelaccomodatie is gering. Maar Bed & Breakfast, logeren op een boerderij, en kamperen zijn populair.
Inlichtingen bij het Brits Verkeersbureau, Stadhouderskade 2, 1054 ES Amsterdam, tel. 020-6855051. Of direct bij de Heart of England Tourist Board, Woodside, Larkhill Road, Worcester. WR5 2EZ. tel. 00 44 1905 763436.
Publicatiedatum = 21 juni 1997
