Het levenspatroon verloopt hier bijna pre-historisch Muziek, dans, poezie, maar ook griezelverhalen door M. R. Ziegler LLANGOLLEN - Het prachtig groene Wales met zijn vele bergen en lange door 17 miljoen schapen begraasde dalen kent een hoge dichtheid aan kastelen en ruïnes. Daaronder worden tevens de 'one night houses' gerekend. Ten einde de populatie te bevorderen kregen zo'n honderd jaar geleden mensen, die erin slaagden in één nacht een huis te bouwen, de grond er gratis bij. Om constructietekeningen en bouwvergunningen werd niet gemaald; verreweg de meeste woninkjes waren zo krakkemikkig dat ze na enige jaren als een kaartenhuis in elkaar zakten. Een paar overleefden de tand des tijds; als relequïen worden ze vertroeteld. Niet uitsluitend in Wales, maar ook in andere landstreken, als in Schotland en Ierland leven fantasievolle, oude, even romantische als stoere verhalen onder de bevolking. De meeste zijn geboekstaafd, met of zonder literaire pretenties. Zeven van de tien inwoners van Wales spreken en schrijven het 'Welsh', volgens geleerden de oudste Europese levende taal. Tot en met de middelbare scholen wordt het onderwezen. In het noorden en zuiden van Wales worden de zogeheten 'eisteddfodau', georganiseerd; populaire festivals en competities voor dans, (koor)zang en poëzie. Bovendien kwam vijftig jaar geleden de Welsh National Opera, standplaats Cardiff, van de grond. Dergelijke acties dragen ertoe bij dat de liefde voor de historische identiteit nog steeds groeiende is. Stapelpatroon Deze koestering is overal waarneembaar tijdens een tocht door het sterk wisselend landschap van Wales. Soms waan je je in de Provence. Ook walletjes van gestapelde stenen langs de wegen en in de velden. Maar netter dan in Frankrijk; bovendien kennen de meeste streken in Wales hun eigen 'stapelpatroon'. Het levenstempo verloopt hier bijna pre-historisch. Voor het verkeer van noord naar zuid, van oost naar west zijn geen autosnelwegen voorhanden. Wel naar Wales toe. Het 'binnelands' verkeer wentelt zich in een gerontologisch tempo af over goed onderhouden bochtige tweebaans wegen; geen zwerfvuil, geen grafitti. De laatste jaren evenwel verknallen soms ook hier snelle motoren de landelijke rust. Sinds de privatisering van de Britse spoorwegen zijn tal van lokale lijnen opgeheven. Zowel in Engeland, maar ook in Wales worden tegenwoordig vroegere lijntjes door particuliere stichtingen opgepoest en vaak als een toeristische attractie, opnieuw, met gerestaureerd oud materieel de mooiste stoomlokomotieven puffen weer in bedrijf gesteld. Het treintje van Llangollen door de Dee-valei maakt zelfs bescheiden winst, zij het met behulp van vrijwilligers. Doch het doortrekken van de spoorverbinding naar verderop gelegen oorden, commercieel aantrekkelijk, wordt door bewoners langs de route gedwarsboomd. Het gepuf en gefluit verstoort hun rust, menen zij. Vonkende hoeven Laten de toeristen en andere passagiers maar met paard en wagen reizen, denken zij. Maar dat gebeurt al. Een rit over wijdse, bijna kale bergen, weideweggetjes en (eiken)bospaden is in het seizoen bij vele toeristen populair. Een paard per passagier. Vier mensen in het open rijtuigje met koetsier en een mechanische rem voor de vertraging bergafwaards, dus vier stevige paarden ervoor; de hellingen zijn niet voor de poes; met vonkende hoeven worden ze overwonnen. Wales, wat kleiner dan ons land, telt nauwelijks drie miljoen inwoners. Veel huizen, in alle categoriën, staan te koop; niet duur. Voor de prijs van een rijtjeshuis hier in de Randstad, vind je daar landhuizen met een lap tuin waarop je grasmaaimachines kunt verslijten. Wales is niet alleen het land van wonderschone, afwisselende natuur met meren, kristalheldere beekjes en watervallen, maar ook het land van de muziek. De traditionele verhalen worden vaak gezongen verteld, begeleid op de harp, kleiner dan de Ierse. Het is het land van zangers, van koren, doorgaans bezet door mannen. Wereldbekend is in het begin van de zomer de jaarlijkse internationale korencompetitie in Llangollen waar koren van allerlei pluimage, gemengde, vrouwen-, mannen- en kinderkoren uit de gehele wereld tegen elkaar vocaal ten strijde trekken. In een enorme tent met wel 3000 stoelen, waar de akoestiek helaas niet optimaal is. In Wales zingen ze na ieder muzikaal festijn de beide volksliederen, Hen Wlad fy Nhadau en God Save de Queen. Geen afscheidingsbeweging; Wales leeft in peis en vree met Engeland. Publicatiedatum = 10 mei 1997