Nederlanders leerden de Engelsen
thee drinken!
door Huib Boogert
LONDEN - "De Engelsen staan overal
bekend als de theedrinkers bij uitstek. Engeland is bovendien het grootste
thee-importerende land ter wereld. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen,
dat de Nederlanders de thee naar Europa hebben gebracht en dat ze ons
daarmee 50 jaar voor waren." Diep in zijn hart schaamt de super-Engelse
directeur van het thee- en koffiemuseum zich ervoor: het waren eigenlijk
de Nederlanders die de Engelsen 'aan de thee' brachten. "De eerste
echte theecultuur in Europa ontstond in de theehuizen langs de rivier
de Vecht in Nederland. Daar werd, naar het voorbeeld van Japan en China,
het middagtheedrinken geïntroduceerd". "In 1610 brachten
de Nederlanders al thee uit Japan en China naar Java en vervoerden het
vandaar naar Holland. Pas aan het eind van diezelfde eeuw werd de 'Hollandse'
thee populair in onze amusementsparken."
Hoewel Edward Bramah (63), ex-theeplanter en ex-theeproever, het niet plezierig
vindt te moeten erkennen, dat de Nederlanders de Engelsen thee leerden drinken,
maakt hij van zijn hart geen moordkuil. Op de eerste de beste balie die
de bezoeker in Bramah's thee- en koffiemuseum passeren, liggen vier levensgrote
Nederlandse posters van, jawel, Douwe Egberts. De meeste bezoekers lopen
er achteloos aan voorbij. Ze begrijpen de tekst niet, ze kennen het merk
niet. Alleen Nederlanders laten hun oog verrast op de posters vallen. Niet
ten onrechte, want de theehandel van onze voorouders (uit de VOC-tijd) was
indirect de aanleiding tot de grondlegging van dit Tea & Coffee Museum in
Londen.....
Er zijn meer dingen waarin de nuchtere zeventiende-eeuwse Hollandse kooplieden
de Engelse empire-bouwers een lesje hebben geleerd. "De Engelsen gebruikten
aanvankelijk geen melk en suiker in hun thee. Na verloop van tijd zijn ze
dat wél gaan doen. En waarom? Omdat de Hollanders het deden! En zíj hadden
het weer afgekeken van de Japanners en de Chinezen. Er is een document uit
1655 bewaard gebleven, waarin duidelijk staat beschreven, dat Nederlanders
tijdens een banket in Kanton melk in hun thee gebruikten."
Reputatie
Het prachtige thee- en koffiemuseum van Edward Bramah (en zijn tientallen
vrijwilligers) vertelt in woord en beeld, hoe Engeland zijn onuitwisbare
reputatie kreeg als theedrinkende natie. De Engelsen importeerden aanvankelijk
zelf thee uit China, later legden ze zelf theeplantages aan in India en
op Ceylon. De plek waar Bramah's thee- en koffiemuseum is gevestigd (in
de Maguirestraat in het wijkje Butlers Wharf vlak bij de Tower Bridge, op
de zuidelijke Theems-oever) was ooit de brandhaard van de thee-aanvoer.
Op hoogtijdagen werden er soms 5000 kisten per dag aan wal gehesen.
Volgens de museumdirecteur is de industriële revolutie rechtstreeks verantwoordelijk
voor de doorbraak van de thee naar de salontafels van de gewone Brit. In
de koude fabrieken konden de arbeiders 's winters wel een warme opkikker
gebruiken. Koffie was daarvoor uit den boze, want die moest eerst geroosterd
worden. Maar sinds de Grote Brand van Londen (1666) stond daar zowat de
doodstraf op: roosteren was veel te brandgevaarlijk.
Met dank aan de tv
Een andere verrassing die het museum ons bereidt: de koffie en de theebuiltjes
danken in Engeland hun bestaan aan de commerciële televisiezenders, zoals
ITV. "De reclamepauzes op de commerciële televisiestations waren te kort
om een goede kop thee te kunnen zetten. Het laten trekken van theebladeren
in een theepot duurde langer dan een tv-pauze. Grote koffiebranders zijn
in dat 'gat' gesprongen met hun poederkoffie. Een kop Nescafé was immers
wél binnen vijf minuten te maken. De theepakkers gingen in de aanval met
theebuiltjes."
Het museum toont 350 jaar thee- en koffiehistorie in woord en beeld. Er
is een prachtige collectie koffie- en theepotten te zien, koffie- en theezetapparaten,
reclamemateriaal en ander toebehoren. Er kan ook originele thee gekocht
worden.
(Het Bramah Tea & Coffee Museum in Londen is elke dag geopend van 10-18 uur. De toegang is 3 Eng. pond. (ca. ƒ7,50) voor volwassenen. Kinderen en ouderen half geld. Op verzoek worden voor groepen speciale 'theeseminars' gehouden. Wie met de luchtvaartmaatschappij VLM van Rotterdam naar Londen vliegt, heeft op vertoon van de boarding card gratis toegang. Telefoon van het museum: 00 44 171 3780222.
Publicatiedatum = 16 maart 1996
