Nieuwe jet-lagtherapie?

door Nico Terpstra, arts

Onder jet-lagdeskundigen ontstond dit voorjaar beroering. Uit een publicatie in het toonaangevende wetenschapsblad Science bleek het mogelijk te zijn om de biologische klok gelijk te zetten door middel van een lichtbron die in de knieholte scheen. Alhoewel de onderzoekers hoofdzakelijk geïnteresseerd waren in ziekten die door blootstelling aan ultraviolet licht bestreden kunnen worden, zoals overmatige geelheid van pasgeborenen en winterdepressie, is hun werk voor de moderne reiziger mogelijk ook van belang.

Tot voor kort dachten we dat het voor het gelijkzetten van de biologische klok nodig was om licht via de ogen binnen te krijgen. Bij verscheidene dieren (o.a. bij de huismus en bij veel vissen en reptielen) blijken er nog andere routes te zijn. Licht werkt mogelijk in op eiwitten in de bloedbaan en die transporteren mogelijk 'de boodschap van het licht' weer door naar de hersenen. De onderzoekers zochten bij de mens ook een alternatieve route en probeerden het effect van licht op de knieholte terug te vinden in de melatonine-concentratie in het bloed en de lichaamstemperatuur.

Door de biologische klok zo te manipuleren, blijken we de uitscheiding van het hormoon melatonine door de pijnappelklier in de hersenen op afstand te kunnen besturen en de dagelijkse variatie in de lichaamstemperatuur daardoor ook. Zo kunnen we in theorie de gevolgen van jet-lag mogelijk voorkomen door een uitgekiende 'lichtkuur' voor, tijdens of na de vliegreis. Ook werkers in ploegendiensten en mensen die aan slapeloosheid of winterdepressies lijden, zouden baat kunnen hebben bij deze manier van licht toedienen.

Deze methode om jet-lag te bestrijden, heeft volgens mij veel perspectief. Vooral de gedachte dat je tijdens de slaap of andere activiteiten behandeld wordt, heeft aantrekkelijke kanten. Het is echter nog veel te vroeg om te zeggen dat jet-lag tot het verleden kan behoren daarvoor is echt nog heel wat meer onderzoek nodig.

Publicatiedatum = 7 november 1998