Scuba-duiken door Nico Terpstra, arts De onderwaterwereld kent vele geheimen. Naar de diepte zwemmen met een Scuba (Self Contained Underwater Breathing Apparatus) op de rug is één van de spannendste manieren om die geheimen te verkennen. Veilig Scuba-duiken is echter niet zo simpel als het lijkt, en een goede opleiding vooraf is absoluut noodzakelijk. U heeft een begripsvoorsprong als u natuurkunde op school heeft gehad. Hoe dieper onder water je je bevindt, hoe meer 'kilo's' water boven je en dus hoe meer druk op het lichaam. De 'Wet van Boyle' leert dat de druk omgekeerd evenredig met het volume, dus hoe groter de druk, hoe kleiner het volume en andersom. Daarmee kun je verklaren waarom de druk in het middenoor (achter het trommelvlies) bij afdaling (en opstijging) af en toe door het openen van de Buis van Eustachius tussen middenoor en keelholte moet worden bijgeregeld om scheuren van het trommelvlies te voorkomen. Knijpen in de neus en de lucht in de mond/neus/keelholte naar de oren stuwen doet de Buis van Eustachius opengaan. Het is om deze reden niet mogelijk om te duiken bij verkoudheid, want dan is de Buis van Eustachius niet goed te openen. Een ander natuurkundig principe levert de verklaring voor de gevreesde 'caissonziekte', een specifiek duikersprobleem dat alle vele levens heeft geëist. Gassen zoals stikstof, koolzuur en zuurstof (die in lucht en dus ook in perslucht zitten) lossen bij hogere druk beter op in vloeistof (zoals bijvoorbeeld bloed). Dat betekent dat de concentratie aan die gassen bij toenemende duikdiepte snel groter wordt. Ook in de lichaamsweefsels zal de concentratie aan gassen daardoor toenemen. Bij een langer durende duik zal er dus vooral veel meer stikstofgas in het lichaam worden opgeslagen dan aan de oppervlakte. Wanneer een duiker snel opstijgt uit de diepte, krijg je hetzelfde fenomeen als wanneer je een flesje priklimonade opent: plots ontstaan er als gevolg van de drukverlaging overal in het lichaam belletjes stikstofgas. Al naar gelang wáár de belletjes ontstaan, treden de klachten op. In het lichtste geval heb je alleen wat spierpijn, maar in ernstige gevallen kunnen er neurologische beschadigingen optreden. Om deze decompressieziekte te voorkomen, moet heel geleidelijk worden opgestegen en indien dat niet kan, moet de duiker met spoed in een decompressietank (waarin weer hoge druk heerst) plaatsnemen. Ook is vliegen binnen 12 tot 24 uur niet mogelijk, omdat het lichaam tijdig nodig heeft de overmatige stikstof af te voeren. Bij een veel lagere druk, zoals die in een vliegtuig heerst, kun je aldaar alsnog caissonziekte krijgen! Ook onder water kan de hoge stikstofconcentratie al voor problemen zorgen. Stikstof kan je een gevoel van vervoering bezorgen, dat langzaam overgaat in een aangename slaperigheid en vervolgens in totale narcose- Hoe dieper hoe gevaarlijker geldt ook hier. De symptomen lijken op die van alcoholmisbruik en moeten zeer serieus worden genomen. Voor sportduikers in helder water is het echter vaak moeilijk om zich te beheersen en niet te diep te gaan. Publicatiedatum = 31 mei 1997